Γιατί η καθολική εκκλησία αγαπάει τους δαίμονες
Η ιστορία πίσω από τις φρικτές γλυπτές φιγούρες.
Αναρωτήθηκες ποτέ τί κάνουν τα spooky αγάλματα κρεμασμένα σε καθολικούς ναούς, ποια είναι η ιστορία τους και τί μπορεί να πρεσβεύουν; Σίγουρα τα παρατήρησες, σίγουρα σου έκαναν εντύπωση.
Φανταστικά και τρομακτικά, τα γαργκόιλ έχουν γίνει ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Gothic αρχιτεκτονικής. Τα πέτρινα αγάλματα, τα οποία είναι πιθανό να έχουν στηθεί ως άμυνα ενάντια στους δαίμονες, έχουν τις ρίζες τους στη θρησκεία και είναι βουτηγμένα στη δεισιδαιμονία.
Ενώ αυτές οι διαφαινόμενες φιγούρες βρίσκονται στις προσόψεις των περισσότερων μεσαιωνικών καθεδρικών ναών, πολλοί από τους προστάτες που σκαρφαλώνουν πάνω σε αυτά τα κτίρια δεν είναι γαργκόιλ αλλά γκροτέσκες.
Ενώ και οι δύο τύποι gothic γλυπτών έχουν σχεδιαστεί για να τρομάζουν, τα γαργκόιλ εξυπηρετούν επίσης έναν αρχιτεκτονικό σκοπό: διπλασιάζονται ως υδατόρροια – σύλληψη και αποστράγγιση του νερού της βροχής.
Αυτές οι περίεργες φιγούρες απέκτησαν εξέχουσα θέση στη μεσαιωνική Γαλλία, αν και προηγούμενες εκδόσεις αυτών υπήρχαν σε διαφορετικούς πολιτισμούς για αιώνες.
Τι είναι στην πραγματικότητα τα Gargoyle;
Τα γαργκόιλ μπορεί επίσης να είναι ένα γκροτέσκο που λειτουργούν ως στόμια αποχέτευσης. Στην ιστορία της τέχνης, γκροτέσκο είναι κάθε φανταστική φιγούρα που θυμίζει αυτές που βρέθηκαν ζωγραφισμένες στους τοίχους των σπηλιών ή σπηλαιοειδή ερείπια — στην Αρχαία Ρώμη.
Κατά τη γοτθική περίοδο, ωστόσο, ο όρος γκροτέσκο χρησιμοποιήθηκε ειδικά για να περιγράψει τα περίεργα γλυπτά που βρέθηκαν στις εκκλησίες καθεδρικούς ναούς και άλλα καθολικά ιδρύματα.
Αν και διαφέρουν ως προς τη λειτουργία, τόσο τα γαργκόιλ όσο και τα γκροτέσκ είχαν σκοπό να τρομάζουν και να προστατεύουν. Έτσι, εκφοβιστικά ζώα, εξωτικά υβρίδια (που ονομάζονται χίμαιρα) μυθικά πλάσματα, ακόμη και ανησυχητικοί άνθρωποι πλαισιώνουν τους περισσότερους καθολικούς ναούς και είναι πασίγνωστα είδη γλυπτικής.
Πώς λειτουργούν τα Gargoyles;
Η λέξη gargoyle, ή gargouille, προέρχεται από την γαλλική έκδοση της λέξης φαρίγκα. Όταν βρέχει, το νερό ρέει από την οροφή στην υδρορροή, η οποία οδηγεί την απορροή στο γκάργκοιλ. Το νερό περνά μέσα από την πέτρινη δομή που μοιάζει με σωλήνα και στη συνέχεια βγαίνει δραματικά από το ανοιχτό στόμα του πλάσματος.
Αν και θεατρικό, αυτό το συναρπαστικό φαινόμενο εξυπηρετεί έναν πιο λειτουργικό σκοπό. Κατευθύνοντας το νερό της βροχής μακριά από το κτίριο, το γκάργκοιλ βοηθά στην αποφυγή ζημιών στους τοίχους και στην τοιχοποιία της οροφής που κατά τη γοτθική περίοδο γινόταν όλο και πιο περίτεχνη.
Ιστορικά
Οι μορφές που μοιάζουν με Gargoyle χρησιμοποιήθηκαν στους αρχαίους πολιτισμούς, με το ύφος και την πρόθεση αυτών των έργων να ποικίλλει ανάλογα με την περίοδο και τον τόπο.
Στην αρχαία Αίγυπτο, τα γαργκόιλ στόλιζαν τις στέγες των ναών και έπαιρναν τη μορφή κεφαλών λιονταριού. Σε αντίθεση με τα γοτθικά γαργκόιλ, αυτά τα γλυπτά δεν υπήρχαν για να αποτρέψουν τη ζημιά από το νερό. Πιθανότατα εγκαταστάθηκαν για να προστατεύουν τους ναούς από τις εκδικητικές βροχές του Σεθ, ενός θεού που σχετίζεται με το χάος. Ομοίως, στην αρχαία Ρώμη και την Ελλάδα, γαργκόιλ εμπνευσμένα από μυθολογικά ζώα και χίμαιρες χαράχτηκαν σε χώρους λατρείας. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι στο Ναό του Διός στην Ολυμπία, μια συλλογή από μαρμάρινες κεφαλές λιονταριών έχει χρησιμεύσει ως στόμια για αιώνες.
Τα Gargoyels στη μεσαιωνική αρχιτεκτονική
Επηρεασμένοι αναμφίβολα από αυτά τα πανάρχαια παραδείγματα οι αρχιτέκτονες άρχισαν να ενσωματώνουν γαργκόιλ στα σχέδιά τους κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα πέρα από αυτά τα αρχαία μοντέλα, τα γοτθικά γαργκόιλ ήταν επίσης εμπνευσμένα από τη γαλλική λαογραφία.
Σύμφωνα με το μύθο, ο Άγιος Ρομαίν —ο επίσκοπος της Ρουέν τον 7ο αιώνα— έσωσε τους κατοίκους της πόλης από τον τρόμο ενός θηρίου που έβγαζε φωτιά που ονομαζόταν La Gargouille.
Αν και το τέρας συνελήφθη από τον Romain και κάηκε στην πυρά, το κεφάλι και ο λαιμός του παρέμειναν μυστηριωδώς άθικτα. Ο Ρομέν αποφάσισε να καρφώσει το κομμένο κεφάλι του πλάσματος στην εκκλησία, όπου χρησίμευε ως στόμιο νερού —και τρομακτικό τρόπαιο— για τα επόμενα χρόνια.
Gargoyles σήμερα
Σήμερα, τα γαργκόιλ φημίζονται για την έξυπνη μηχανική τους και τη χαρακτηριστική γοτθική εμφάνισή τους.
Αν και συχνά συγχέεται με τα γκροτέσκες, το γαργκόιλ παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή γλυπτά και τα πιο εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία της μεσαιωνικής Ευρώπης.
