Νικόλαος Βαλσαμάκης: Το έργο του Έλληνα αρχιτέκτονα που σήμερα γίνεται 100 χρονών

Συμπληρώνει σήμερα το 100ο έτος της ηλικίας του ο Νικόλαος Βαλσαμάκης και αξίζει μια ειδική μνεία στη ζωή και το έργο του καταξιωμένου Έλληνα αρχιτέκτονα.

Δεκαετίες δημιουργίας και πρωτοτυπίας, με την πολιτιστική και αρχιτεκτονική κληρονομιά να είναι συνώνυμες με το έργο του, αξίζει να γίνει αναφορά σε όλα όσα έχει προσφέρει στην επιστήμη του.

 Βιογραφία

Ο Νικόλαος Βαλσαμάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924. Την περίοδο του Ελληνικού Εμφυλίου, ο ίδιος σπούδαζε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ενώ πριν ακόμη αποφοιτήσει το 1952, είχε ήδη υλοποιήσει το πρώτο του έργο : πολυκατοικία στην οδό Δημοκρίτου. Κατέστησε σαφές και ξεκάθαρο εξ αρχής το ταλέντο του στη δημιουργία και την οπτική του στην τέχνη της αρχιτεκτονικής, δίνοντας μια διαφορετική πνοή στην μέχρι τότε κλασική φόρμουλα και σχεδιασμό κτιρίων στη χώρα μας. Τη χρονιά 1953 εγκαινίασε το γραφείο του, στο οποίο ανέλαβε πληθώρα δημοσίων, αλλά και ιδιωτικών έργων.

Βραβεία και διακρίσεις

• Το 1991 κηρύσσεται επίτιμος διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
• Το 1992 έλαβε το βραβείο MIES VAN DER ROHE ( ευρωπαϊκό βραβείο αρχιτεκτονικής)
• Το 1999 του δόθηκε το Αριστείο Καλών Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών
• Το 2001 κηρύσσεται επίτιμος διδάκτωρ και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
• Το 2007 εκλέγεται τακτικό μέλος στην έδρα “Αρχιτεκτονική ( Εφαρμοσμένων Συνθέσεων και Σχεδιασμού)”

Ακόμη, έχει διατελέσει πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ), ενώ είναι μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας.

( Τράπεζα “Alpha Bank”όψη από Σταδίου – λήψη Μαρία Βαλσαμάκη- μελέτη 1997- κατασκευή 1998-πηγή

Αρχιτεκτονικό στυλ

Ο Νικόλαος Βαλσαμάκης κατάφερε με περίτεχνο τρόπο να ισορροπήσει ανάμεσα στο τοπικό αρχιτεκτονικό στυλ και το διεθνή μοντερνισμό. Αξιοποίησε την ελληνική αρχιτεκτονική, από τα αρχαιότερα χρόνια έως τα νεότερα, με διόλου γραφικό τρόπο, η οποία υπήρξε αστείρευτη πηγή έμπνευσής του.  Η λιτότητα είναι κύριο χαρακτηριστικό των έργων του, ενώ δεν χρίζει οποιασδήποτε περιττής ανάλυσης, μιας και η ουσία του εκάστοτε δημιουργήματος  βρίσκεται σε πρώτο πλάνο.

(κατοικία στην Ανάβυσσο-λήψη Δημήτρης Καλαποδάς-μελέτη 1961-κατασκευή 1963-πηγή)

Ο εσωτερικός με τον εξωτερικό χώρο ενώνονται, με τους παράγοντες του φωτός και του εκάστοτε περιβάλλοντος να συμβάλλουν καθοριστικά στο τελικό αποτέλεσμα. Τα έργα του Βαλσαμάκη είχαν πάντα σαφή κατεύθυνση και χαρακτήρα : είτε εξωστρεφή και ανοιχτά προς τον περιβάλλοντα χώρο, είτε εσωστρεφή, με το σημειολογικό ενδιαφέρον να είναι το εσωτερικό του κτιρίου. Προσεκτική υπήρξε και η επιλογή των υλικών στις κατασκευές του (λιθοδομή και επίχρισμα, ξύλινες φέρουσες κατασκευές κ.α.), όπως και η αξιοποίηση νέων τεχνοτροπιών (ειδικές μεταλλικές κατασκευές και παρόμοιοι μηχανισμοί, αυτοματισμοί).

Πρωτοπόρος υπήρξε στον ελλαδικό χώρο, εφαρμόζοντας νέα οικοδομικά συστήματα και στατικές επιλύσεις, τα οποία επιτρέπουν σημαντικά λεπτές πλάκες σκυροδέρματος, χωρίς δοκούς, με μεγάλους προβόλους και μεταλλικά υποστυλώματα. Η μονιμότητα και η  στατικότητα παύουν να είναι στοιχεία των τοίχων και πλέον μετουσιώνονται σε ελαφριά πετάσματα.

(κατοικία στη Φιλοθέη-λήψη Δημήτρης Καλαποδάς- μελέτη 1961-αποπεράτωση 1963-πηγή)

Νικόλαος Βαλσαμάκης – Τρεις Κατοικίες { 1961-1963}

Το Δεκέμβριο του 2015 εκδίδεται το βιβλίο “Τρεις Κατοικίες (1961-1963)”, με πυρήνα του τις τρεις κατοικίες που σχεδιάζει και κατασκευάζει ο Νίκος Βαλσαμάκης , στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Πρόκειται για την κομβική χρονική περίοδο που η ελληνική αρχιτεκτονική εκσυγχρονίζεται και μπαίνει σε νέα διάσταση. Η κατοικία του αρχιτέκτονα στη Φιλοθέη, αλλά και οι δύο κατοικίες των φίλων και συνεργατών του, Αλέκο Λαναρά και Ίωνα Παράσχη ,στην Ανάβυσσο , αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο της ισορρόπησης της ελληνικής εκδοχής με τη διεθνή μεταμοντέρνα μεταπολεμική αρχιτεκτονική.

(βιβλίο με τίτλο ” Τρεις Κατοικίες (1961-1963)”-πηγή

Γίνεται αντιληπτό πως ο Νικόλαος Βαλσαμάκης αξιοποίησε παλιά και νέα μέσα, παρελθοντική και μοντέρνα φιλοσοφία, ελληνικό τοπίο και επηρεασμένη από το εξωτερικό οπτική και κατάφερε να συνδέσει άρρηκτα τη δουλειά και το όνομά του με την τέχνη της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Τα πολυάριθμα έργα του κοσμούν από πολυσύχναστους δρόμους των Αθηνών μέχρι ήσυχα ελληνικά νησιά, με ένα τρόπο τόσο διακριτικό αλλά ταυτόχρονα τόσο αξιοσημείωτο.

Πηγές :

DOMa

Νικόλαος Βαλσαμάκης (αρχιτέκτονας) (hellenicaworld.com)

Νίκος Βαλσαμάκης | 3 κατοικίες [1961-63] – ek magazine | Architectural Publications (ek-mag.com)