Οι 8 πιο εμβληματικοί σιδηροδρομικοί σταθμοί του κόσμου

Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί αποτελούν τον δίαυλο που ενώνει πόλεις.

Συχνά αποτελούν μέρη τρομακτικά και απεριποίητα και στις περιοχές όπου βρίσκονται η κίνηση το βράδυ δεν είναι ιδιαίτερα αγαπημένη για τους περαστικούς.

Όπως πάντα, όμως, δεν υπάρχει κανόνας χωρίς τις εξαιρέσεις του. Έτσι το Architizer, σελίδα αρχιτεκτονικού περιεχομένου που παρέχει  πληροφορίες σε αρχιτέκτονες για να χτίσουν καλύτερα κτίρια, καλύτερες πόλεις και έναν καλύτερο κόσμο, μάς δείχνει 8 εμβληματικούς σιδηροδρομικούς σταθμούς.

Moynihan Train Hall – Skidmore, Owings & Merrill (SOM) | Νέα Υόρκη, Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες

Λίγα έργα στην πρόσφατη ιστορία της Νέας Υόρκης έχουν τόσο επαινεθεί τόσο, όσο το Moynihan Train Hall της SOM. Αποτελεί ένα από τα πιο μνημειώδη δημοτικά έργα που έχουν αναληφθεί την τελευταία γενιά, διευρύνοντας το συγκρότημα του Pennsylvania Station στο ιστορικό κτίριο του James A. Farley Post Office απέναντι από την οδό Eighth Avenue. Το έργο είχε ως στόχο να αντιστρέψει τη σκοτεινή, υπερπλήρη εμπειρία που τόσοι πολλοί καθημερινοί επιβάτες υπέφεραν για δεκαετίες. Η ομάδα δημιούργησε έναν σχεδιασμό που έφερε φως στους διαδρόμους για πρώτη φορά εδώ και 50 χρόνια, αυξάνοντας παράλληλα τον συνολικό χώρο των διαδρόμων κατά 50% και επαναφέροντας το μεγαλειώδες αίσθημα που χάθηκε με την κατεδάφιση του αρχικού Penn Station πριν από μισό αιώνα.

Η προσαρμοστική επαναχρησιμοποίηση του κτιρίου Farley – σχεδιασμένου από την McKim, Mead & White και ολοκληρωμένου το 1913 – αντιπροσωπεύει τον μετασχηματισμό ενός ανεκμετάλλευτου κτιρίου σε μια νέα δελεαστική είσοδο για τη Νέα Υόρκη. Η Κεντρική Στοά, που βρίσκεται στο πρώην χώρο ταξινόμησης ταχυδρομείου του κτιρίου Farley, σχεδιάστηκε με ένα εντυπωσιακό φωτογραμμικό φως που διασχίζει ολόκληρο τον χώρο. Όταν το βλέπουμε σε ενότητα, αντανακλά τον σχεδιασμό του αρχικού Penn Station. Το φωτογραμμικό φως οργανώνεται σε τέσσερις καμάρες, οι οποίες αποτελούνται από περισσότερα από 500 κομμάτια γυαλιού και χάλυβα που συγκρούονται για να δημιουργήσουν ένα οπτικό αποτέλεσμα μουαρέ.

Το έργο βγήκε πρώτο στην ψηφοφορία του κοινού στα 10α A+Awards στον τομέα της “Υποδομής Μεταφορών”.

Rotterdam Centraal – Benthem Crouwel Architects | Ρότερνταμ, Ολλανδία 

Για το νέο Κεντρικό Σταθμό του Ρότερνταμ, η ιδέα ήταν ο σταθμός να ξαναβρεθεί στο κέντρο της πόλης και να ενσωματωθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο των κόμβων μεταφορών. Όπως τονίζει η ομάδα, το Rotterdam Centraal είναι μέρος του ευρωπαϊκού δικτύου υψηλής ταχύτητας σιδηροδρομικών γραμμών και ένα κεντρικό σημείο στην ίδια την πόλη. Αυτή η διπλή σχέση, με την πόλη και με την Ευρώπη, προσδίδει στον σταθμό και στην περιοχή γύρω από αυτόν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Τώρα, μια πλατφόρμα πλάτους 830 ποδιών (250 μέτρων) σχηματίζει ένα σύνολο με την κεντρική στοά και τον σήραγγα των ταξιδιωτών με το τρένο. Το αποτέλεσμα είναι ότι από τη στιγμή της άφιξης, οι επιβάτες έχουν την αίσθηση ότι εισέρχονται σε ένα κτίριο.

Ο σχεδιασμός για τον σταθμό και τη γύρω περιοχή δημιουργήθηκε από την ομάδα Team CS, μια συνεργασία μεταξύ των Benthem Crouwel Architects, MVSA Meyer en Van Schooten Architecten και West 8. Η ομάδα επιθυμούσε ο σχεδιασμός στη βόρεια πλευρά να εμφανίζεται ως ένα διαφανές χώλ που ταιριάζει με τον χαρακτήρα της περιοχής Proveniers, όπως ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα. Η νέα στέγη του σταθμού κάνει εντύπωση από αυτήν την πλευρά. Από την πλευρά του κέντρου της πόλης, ο σταθμός παρουσιάζει μια νέα επιβλητικότητα που συνάδει με τις διαστάσεις των ψηλών κτιρίων που χαρακτηρίζουν την είσοδο της πόλης.

Σταθμός Køge Nord – DISSING+WEITLING architecture και Cobe | Køge, Δανία

Σχεδιάζοντας τον Σταθμό Køge North, η ομάδα ανέλαβε τη δημιουργία ενός έργου-ορόσημου με σαφήνεια και ακρίβεια. Το έργο δημιουργήθηκε για να αποτελέσει ένα κέντρο κυκλοφορίας για ολόκληρη την περιοχή της Κοπεγχάγης, συνδέοντας τρένα υψηλής ταχύτητας, τοπικά τρένα και τον πιο πολυσύχναστο αυτοκινητόδρομο στη Δανία – τον Αυτοκινητόδρομο του Køge Bay. Χρειαζόταν επίσης να αποτελεί ένα σύμβολο, ένα χαρακτηριστικό ορόσημο στην περιοχή. Η ομάδα πίσω από τον σχεδιασμό δημιούργησε το έργο με μια πεζογέφυρα μήκους 740 ποδιών (225 μέτρων), ένα νέο σιδηροδρομικό σταθμό και μια σχετική εγκατάσταση park and ride.

Για τον σχεδιασμό του σταθμού, η βόρεια πλευρά της γέφυρας παρέχει πανοραμική θέα 180 μοιρών πάνω από το τοπίο και τις κυκλοφοριακές γραμμές. Ο σταθμός συνδέει τους ανθρώπους πάνω και πέρα από τις κάτω κυκλοφοριακές γραμμές. Επενδυμένο με ξύλινα λάμελλα, το εσωτερικό της γέφυρας γίνεται ένα ζεστό και φιλόξενο χώρο, ενώ η εξωτερική πλευρά έχει μια πιο ακατέργαστη έκφραση με διάτρητες χάλυβες πλάκες που ταιριάζουν με τα υλικά του περιβάλλοντος υποδομικού συστήματος.

Canary Wharf Crossrail – Foster + Partners | Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο

Η Foster + Partners ανέλαβε τον σχεδιασμό ενός ανακεφαλαιωτικού σχήματος που περιλαμβάνει τα ισόγεια στοιχεία ενός νέου σταθμού για το έργο Crossrail στο Canary Wharf το 2008. Κεντρικό σημείο στο σχήμα ήταν μια νέα περίφραξη που ένωνε τον σταθμό με νέες εμπορικές μονάδες και ένα πάρκο. Το πάρκο και το υπόλοιπο κτίριο κλείνονται από ένα χαρακτηριστικό δάπεδο, που αγκαλιάζει το κτίριο σαν ένα προστατευτικό κέλυφος. Αυτό το ξύλινο κλιμακούμενο δάπεδο μήκους 985 ποδιών (300 μέτρων) ανοίγει στο κέντρο για να επιτρέψει τη φωτεινότητα και τη βροχή για φυσική άρδευση.

Το ξύλο επιλέχθηκε ως υλικό για το κλειστό πάρκο – είναι οργανικό στη φύση και την εμφάνιση, ισχυρό, προσαρμόσιμο και προέρχεται από βιώσιμες πηγές. Ο σχεδιασμός του πλέγματος αποτελεί μια σύζευξη αρχιτεκτονικής και μηχανικής. Παρά την ομαλή καμπύλη της περίφραξης, υπάρχουν μόνο τέσσερα κυρτά ξύλινα δοκάρια σε ολόκληρη τη δομή. Για να συνδέσουν ομαλά τα ευθύγραμμα δοκάρια, τα οποία περιστρέφονται διαδοχικά κατά μήκος των διαγώνιων, η ομάδα σχεδιασμού ανέπτυξε ένα καινοτόμο σύστημα ατσάλινων κόμβων, που επιτρέπουν τη στροφή. Η οπτική απλότητα του πλέγματος αποσιωπά τη γεωμετρική πολυπλοκότητα της δομής, η οποία αποτελείται από 1.418 δοκάρια και 564 κόμβους.

Σταθμός Assen – De Zwarte Hond | Assen, Ολλανδία

Το κτίριο του σταθμού Assen των De Zwarte Hond αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης ανάπτυξης γειτονιάς. Ενισχύοντας την προσβασιμότητα και την ανάπτυξη της πόλης του Assen (πρόγραμμα FlorijnAs), ο σταθμός κατασκευάστηκε με τούβλα, ξύλο και γυαλί για να ταιριάζει με τον χαρακτήρα της πρωτεύουσας της Drenthe. Παράλληλα, παρέχει μια νέα επιβλητική είσοδο στην πόλη με έναν απλό και ευρύ τρόπο. Το δάπεδο των 32.290 τετραγωνικών ποδιών (3.000 τετραγωνικά μέτρα) είναι κατασκευασμένο εξολοκλήρου από ξύλο. Είναι μοναδικό: πρώτη φορά στην Ολλανδία που μια σιδηροδρομική γραμμή “γεφυρώνεται” με ξύλο. Το project προοριζόταν από την αρχή για να αποτελεί την έισοδο του Assen.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σχεδιασμού, η ομάδα δημιούργησε την τριγωνική οροφή του σταθμού για να καλύψει πλήρως τη νεοαναπτυγμένη σιδηροδρομική γραμμή και να εκπληρώσει ένα καίριο ρόλο στη σύνδεση των ανατολικών και δυτικών περιοχών της πόλης. Η ομάδα, μέσω του σχεδίου της για το έργο,  περιγράφει πώς οι πολύπλοκες ροές κυκλοφορίας της πλατείας του σταθμού έχουν επιλυθεί με μια νέα αυτόνομη σήραγγα για τους πεζούς, καθώς και την ανακαίνιση και σύντμηση του υπάρχοντος τούνελ ποδηλάτων, ενός τούνελ αυτοκινήτων και ενός υπόγειου πάρκινγκ ποδηλάτων για 2.600 ποδήλατα. Αυτό δημιούργησε μια περιοχή σταθμού φιλική προς τους πεζούς με έναν ποιοτικά χαρακτηριστικό πράσινο σχεδιασμό, ελάχιστη επίδραση από τα αυτοκίνητα και κατασκευή ανθρώπινης σκάλας.

Δημαρχείο και Σιδηροδρομικός Σταθμός Delft – Mecanoo | Delft, Ολλανδία

Ο σταθμός της Mecanoo στο Delft, ένα νέο ορόσημο στον σχεδιασμό των σταθμών, αποτελεί μια αξέχαστη εμπειρία. Η ιδέα της ομάδας ήταν να σχεδιάσουν ένα σταθμό που να καθιστά σαφές στους επισκέπτες ότι έχουν φτάσει στο Delft. Ο σταθμός, σε συνδυασμό με το νέο δημαρχείο, βρίσκεται σε μια νέα σιδηροδρομική σήραγγα που χτίστηκε στη θέση μιας παλιάς τσιμεντένιας οδογέφυρας που χωρίζει την πόλη στα 2 από το 1965. Καθ’ όλη τη διαδικασία σχεδιασμού, ο όγκος του κτιρίου έχει λείανθεί και αναδιαμορφωθεί για τη δημιουργία ενός συμπαγούς, υψηλά αποδοτικού σχήματος κτιρίου. Υπερυψωμένες γραμμές στις γωνίες παρέχουν μια σταδιακή μετάβαση προς την ανάπτυξη μιας υπάρχουσας μικρής σκάλας του κέντρου της πόλης του Delft και της Wester Quarter.

Καθώς οι επισκέπτες ανεβαίνουν τις σκάλες, μπορούν να δουν το ταβάνι με τνο ιστορικό χάρτη του Delft (σε συνεργασία με το Geerdes Ontwerpen). Κοιτάζοντας έξω, μπορούν να δουν την πόλη και τον παλιό σταθμό ως μια σύγχρονη εκδοχή του πίνακα του Johannes Vermeer ‘Θέα του Delft’. Το καμπυλωτό ταβάνι διαθέτει έναν τεράστιο ιστορικό χάρτη του Delft και των περιχώρων του, συνδέοντας τον σταθμό με το δημαρχείο της πόλης. Στο εσωτερικό της αίθουσας του σταθμού, οι τοίχοι και οι στύλοι είναι κοσμημένοι με μια σύγχρονη επανερμηνεία των πλακιδίων Delft Blue. Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν απευθείας από τον σταθμό στο δημαρχείο.”

Koivusaari Metro Station –  Helin & Co Architects | Ελσίνκι, Φινλανδία 

Η υπόγεια μεταφορά των δημόσιων συγκοινωνιών ήταν ένα καίριο μέρος του σχεδιασμού αυτού του σταθμού. Όταν ξεκίνησε το έργο του δυτικού μετρό το 2009, η πολιτική κυκλοφορίας του Ελσίνκι δεν καθοριζόταν πλέον από τις ανάγκες των ΙΧ. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Πόλης του Ελσίνκι, ένα σύστημα κυκλοφορίας που απαιτείται από την πυκνή αστική δομή παραμένει λειτουργικό, όταν οι περισσότερες διαδρομές πραγματοποιούνται με αποτελεσματικούς και space-saving τρόπους για να ταξιδεύεις: με τα πόδια, με ποδήλατο και με δημόσιες συγκοινωνίες. Οι κλιματικοί στόχοι της πόλης υποστήριξαν επίσης τις τρέχουσες αρχές του σχεδιασμού της κυκλοφορίας. Η εργασία στη γραμμή Ruoholahti–Matinkylä ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2017. Οι σταθμοί στη γραμμή είναι λειτουργικά παρόμοιοι.

Οι σταθμοί Lauttasaari και Koivusaari μοιάζουν μεταξύ τους. Στο Lauttasaari το θέμα είναι το χιόνι και ο πάγος, στο Koivusaari το νερό και η θάλασσα. Και οι δύο σταθμοί έχουν φωτισμένους τοίχους από γυαλί ως φόντο σε μεγάλες κυλιόμενες σκάλες. Στο Lauttasaari έχουν ένα μοτίβο παγωμένης θάλασσας, στο Koivusaari ένα μοτίβο θάλασσας. Το “νυχτερινό μπλε” ταβάνι πάνω από την περιοχή της πλατφόρμας είναι επίσης συνδετικός παράγοντας. Το ελεύθερου σχήματος στέγαστρο του σταθμού Koivusaari συγκρίνεται με ένα ανάποδο ξύλινο σκάφος. Τα κυριότερα υλικά επένδυσης στο εξωτερικό είναι ανοξείδωτος χάλυβας, οξειδωμένο σίδηρο, γυαλί και φυσική πέτρα. Ο Koivusaari είναι επίσης ο μοναδικός υποθαλάσσιος σταθμός μετρό στον κόσμο και η σκάλα του είναι η μακρύτερη στη Φινλανδία.

Κεντρική Γραμμή 14, Σταθμός Yuyuan του Σιδηρόδρομου Σανγκάη – XING DESIGN | Σανγκάη, Κίνα

Στο Σανγκάη, ο σταθμός Yuyuan της Σιδηροδρομικής Γραμμής 14 βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, δίπλα στο ChenghuangMiao (Ναός του Θεού της Πόλης) και το Bund. Ο σχεδιασμός του σταθμού Yuyuan λειτουργεί όχι μόνο ως σημαντικός κόμβος για τις δημόσιες συγκοινωνίες στην πόλη, αλλά και ως πύλη για αυτήν την περιοχή και ως αφετηρία για περιηγήσεις. Καθώς είναι ο βαθύτερος σταθμός του υπόγειου σιδηρόδρομου στο Σανγκάη, η ομάδα περιγράφει πώς οι πολιτικές συνθήκες, όπως τοίχοι, στύλοι και στρώσεις δαπέδου, δεν μπορούν να αλλάξουν, κάτι που δημιούργησε προκλήσεις στον εσωτερικό σχεδιασμό. Το κυρτό ταβάνι με κύματα νερού αποδίδει τον οπτικό ιλουζιονισμό του ποταμού Huangpu πάνω από αυτήν τη γραμμή μετρό. Αυτά τα “κύματα” ακουμπούν στους στύλους, δημιουργώντας μια οπτική παλμικότητα.

Όπως φαίνεται στο σχέδιο, ο σταθμός Yuyuan έχει σχηματιστεί για να φιλοξενεί το διακλάδωση και συγχώνευση της διαδρομής και τη διανομή των σωλήνων στην αίθουσα του σταθμού. Επομένως, οι κυρτές μονάδες δεν μπορούν να επαναληφθούν απλώς. Η τεχνολογία παραμετρικού σχεδιασμού προσαρμόστηκε για να δημιουργήσει μορφές και να βελτιστοποιήσει τον αριθμό των μη τυποποιημένων μονάδων με βάση την προσαρμογή σε αλλαγές, προκειμένου να ελεγχθεί το κόστος μαζικής παραγωγής και εγκατάστασης. Το ταβάνι με τα κύματα νερού αποτελείται από δεκάδες χιλιάδες πάνελ αλουμινίου, τα οποία κόπηκαν, κάμπτηκαν και συνδυάστηκαν.