Πέθανε ο πιο επιδραστικός αρχιτέκτονας του καιρού μας, Φρανκ Γκέρι

Ο Φρανκ Γκέρι υπήρξε ένας από τους στυλοβάτες της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και δημιουργός ορισμένων εκ των σημαντικότερων κτιρίων στον κόσμο

Ο παγκοσμίου φήμης Αμερικανοκαναδός αρχιτέκτονας Φρανκ Γκέρι απεβίωσε σε ηλικία 96 ετών.

Ποιος ήταν ο εμβληματικός αρχιτέκτονας

Ο Γκέρι έγινε διάσημος με τα εμβληματικά κτίρια που σχεδίασε, όπως το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο της Ισπανίας, η Αίθουσα Συναυλιών Γουόλτ Ντίσνεϊ στο Λος Άντζελες ή το «Κτίριο που Χορεύει» στην Πράγα, έργα που μαρτυρούν την τόλμη του και έφεραν επανάσταση στην ιστορία της αρχιτεκτονικής, σπάζοντας τα σύνορά της με την τέχνη.

Ο Φρανκ Όουεν Γκόλντμπεργκ, όπως ήταν το πραγματικό όνομά του, γεννήθηκε στο Τορόντο το 1929, σε μια οικογένεια εβραϊκής καταγωγής που εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1940.

Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας και πήρε το πτυχίο του το 1954. Την ίδια εποχή, άλλαξε το επώνυμό του σε «Γκέρι», για να προστατευθεί από αντισημιτικές ενέργειες.

Στη συνέχεια, εντάχθηκε στον αμερικανικό στρατό ενώ συνέχιζε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Άρχισε την καριέρα του από το γραφείο του αρχιτέκτονα Βίκτορ Γκρούεν ενώ για ένα διάστημα εργάστηκε και στο Παρίσι, υπό τον Αντρέ Ρεμοντέ.

Επέστρεψε στην Καλιφόρνια και στις αρχές του 1960 άνοιξε το δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο. Έγινε γνωστός για τις ρευστές γραμμές του και τη χρήση λογισμικών σχεδιασμού, που κατέλαβαν κεντρική θέση στο έργο του.

Ο Γκέρι ήταν γνωστός για τις γλυπτικές του φόρμες και τη χρήση υλικών με τρόπο που μέχρι τότε θεωρούνταν ασυνήθιστος. Ήταν από τους πρώτους που αξιοποίησαν προηγμένα ψηφιακά εργαλεία για να μετατρέψουν περίπλοκες ιδέες σε υλοποιήσιμες κατασκευές.

Εμπνεόταν από τη μοντέρνα τέχνη και συχνά έλεγε ότι δεν ξεχώριζε την αρχιτεκτονική από την καλλιτεχνική δημιουργία. Τα ψάρια, που τον γοήτευαν από την παιδική του ηλικία, αποτέλεσαν μοτίβο σε πολλά έργα του.

Το 1989 τιμήθηκε με τη σημαντικότερη διάκριση, το βραβείο αρχιτεκτονικής Πρίτσκερ καθώς και το Ιαπωνικό Αυτοκρατορικό Βραβείο το 1992.

Συνέχισε να εργάζεται και σε προχωρημένη ηλικία, ολοκληρώνοντας το 2018 την κατασκευή των νέων κεντρικών γραφείων του Facebook στη Σίλικον Βάλεϊ. Είχαν προηγηθεί το Ίδρυμα Λουί Βουιτόν στο Παρίσι (2014), ο ουρανοξύστης 8 Spruce Street στη Νέα Υόρκη (2011) και άλλα εμβληματικά κτίρια.

Σύμφωνα με την εταιρεία του, Gehry Partners LLP, με έδρα το Λος Άντζελες, πέθανε το πρωί της Παρασκευής στο σπίτι στη Σάντα Μόνικα, έπειτα από σύντομη ασθένεια του αναπνευστικού.

Ο θάνατός του σηματοδοτεί την απώλεια μιας εμβληματικής προσωπικότητας που επαναπροσδιόρισε τα όρια της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, αλλά η κληρονομιά του θα συνεχίσει να ζει στις πόλεις και μέσα από τις γενιές αρχιτεκτόνων που είδαν στο πρόσωπό του έναν πρωτοπόρο ικανό να μετατρέψει τα κτίρια σε καλλιτεχνικές εμπειρίες.

Αφήνει πίσω του μια τεράστια κληρονομιά: απέδειξε ότι ένα κτίριο μπορεί να είναι ταυτόχρονα καλλιτεχνικό γεγονός, οικονομικός μοχλός και πολιτιστικό σύμβολο. Ένας δημιουργός που σύμφωνα με τους ειδικούς είχε την ικανότητα να μεταμορφώνει το οικείο σε κάτι απρόσμενο και ολοκαίνουργιο.

Ο αρχιτέκτονας του χάους

Κι όμως, όλα ξεκίνησαν από κάτι πολύ πιο ταπεινό: ένα μικρό ροζ μπανγκαλόου στη Σάντα Μόνικα. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ο Γκέρι πήρε αυτό το ταπεινό σπίτι και το αποδόμησε, περιβάλλοντάς το με κόντρα πλακέ, συρματόπλεγμα και φύλλα μετάλλου.

Το αποτέλεσμα; Ένα οικιστικό «μανιφέστο», που έμοιαζε με ανοιχτό σχόλιο πάνω στις «πληγές» και τις αντιφάσεις της αμερικανικής κοινωνίας.

Οι γείτονες αγανάκτησαν – οι κριτικοί, όμως, είδαν σε αυτό μια τομή.

Ήταν η στιγμή που το όνομα Φρανκ Ο. Γκέρι απέκτησε μυθική διάσταση στην αρχιτεκτονική.

Από εκεί και πέρα, ο Γκέρι κινήθηκε ακάθεκτος.

Η δεκαετία του ’80 και του ’90 γέννησε έργα όπως το Vitra Design Museum στη Γερμανία, με τις στριφτές λευκές καμπύλες του, και το θρυλικό Dancing House στην Πράγα, γνωστό και ως Ginger and Fred – ένας φόρος τιμής στους Τζίντζερ Ρότζερς και Φρεντ Αστέρ, που μοιάζει να χορεύει πάνω στον ποταμό Μολδάβα.

Ήταν η εποχή που κάποιοι τον αποκαλούσαν «σταρ-αρχιτέκτονα», ενώ άλλοι υποστήριζαν ότι η αρχιτεκτονική του άγγιζε τα όρια της γλυπτικής.

Ο ίδιος, όμως, πίστευε ότι υπηρετούσε κάτι βαθύτερο: μια αρχιτεκτονική δημοκρατική, αληθινή, ικανή να αποτυπώσει την ανθρώπινη ατέλεια και το χάος της ζωής.

Γι’ αυτό και, παρά την εντυπωσιακή του «εικόνα», οι χωρικές του χειρονομίες λειτουργούσαν σαν πρόσκληση προς όλους – όχι σαν επίδειξη για λίγους.

Το Μπιλμπάο, φυσικά, παρέμεινε η κορωνίδα. Το μουσείο, με τις θηριώδεις καμπύλες του και την αίσθηση ότι το φως ταξιδεύει μέσα στο μέταλλο, έγινε σύμβολο μιας νέας αρχιτεκτονικής εποχής.

Ο θρυλικός Φίλιπ Τζόνσον είχε δηλώσει ότι ξέσπασε σε κλάματα όταν το είδε.

Ο κριτικός Χέρμπερτ Μάσκαμπ το παρομοίασε με τη Μέριλιν Μονρό με τη φούστα στον αέρα – ένα αρχιτεκτονικό στιγμιότυπο ελευθερίας.

Ακολούθησαν μεγάλα πολιτιστικά και αστικά έργα: το γιγαντιαίο project Atlantic Yards στο Μπρούκλιν, η νέα πτέρυγα του Guggenheim στο Άμπου Ντάμπι, ο ουρανοξύστης 8 Spruce Street στο Μανχάταν με την «τσαλακωμένη» μεταλλική του επιφάνεια.

Ακόμη και μετά τα 90 του, ο Γκέρι δεν σταμάτησε να οραματίζεται: υπέγραψε την Pierre Boulez Hall στο Βερολίνο, τον εμβληματικό στριφτό πύργο του Ιδρύματος Luma στην Αρλ και νέα έργα για τον Μπερνάρ Αρνό σε Παρίσι και Λος Άντζελες.

Ακολουθούν μερικά από τα πιο εμβληματικά έργα του:

1. Disney Concert Hall, Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, ΗΠΑ 2. Dancing House, Πράγα, Τσεχία 3. Fondation Louis Vuitton, Παρίσι, Γαλλία 4. Ray and Maria Stata Center for Computer, Information and Intelligence Sciences, MIT, Κέιμπριτζ, Μασαχουσέτη, ΗΠΑ 5. Museum of Tolerance, Ισραήλ 6. Luma Foundation, Αρλ, Γαλλία 7. Marques de Riscal Hotel, Elciego, Ισπανία 8. Serpentine Gallery Pavilion, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο

Το Walt Disney Concert Hall στο Λος Άντζελες, με τον χορευτικό κυματισμό των ατσάλινων επιφανειών της, παραμένει σύμβολο της πολιτιστικής αυτοπεποίθησης της πόλης.

Το New World Center στο Μαϊάμι, το οποίο εξόπλισε με κυλινδρικούς χώρους άσκησης και μια αίθουσα συναυλιών που μοιάζει να αιωρείται, έδωσε νέα πνοή στη μουσική αρχιτεκτονική.

Το Fondation Louis Vuitton στο Παρίσι, με τις διαφανείς «πλώρες» από γυαλί και χάλυβα, μοιάζει περισσότερο με στόλο ονείρων παρά με μουσείο του 21ου αιώνα.

Πηγές: DW, euronews.gr, in.gr