Πομπηία: Το αρχαίο πρότυπο μιας βιώσιμης πόλης

Πομπηία, ίσως ο πιο εντυπωσιακός αρχαιολογικός χώρος που έχω επισκεφτεί.

Μια ολόκληρη πόλη που μπορείς να δεις την πολεοδομία της (το ιπποδάμειο σύστημα), τις μεικτές χρήσεις γης, τα καταστήματα και τους εμπορικούς δρόμους, τη θέση των ναών, θεάτρων και της αρένας περιμετρικά της πόλης, τις πλατείες, τις βίλες των πλουσίων (με τους κήπους και τα έργα τέχνης) αλλά και τις λαϊκές συνοικίες. Ακόμα πιο εντυπωσιακό το σύστημα διαχείρισης του νερού (και επίκαιρο με τα προβλήματα που διαβάζω ότι αντιμετωπίζουν τόσες πολλές περιοχές στην Ελλάδα).

Εδώ μπορείς να δεις τα εντυπωσιακά λουτρά και συντριβάνια, την κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση των πλουσίων με νερό στα σπίτια τους και την χρήση δημοσίων κρηνών για τους φτωχότερους, το σύστημα απορροής για την καθαριότητα των δρόμων και τα ειδικά κατασκευασμένα πεζοδρόμια και διαβάσεις για αντιμετώπιση των πλημμυρών…

Και όλα αυτά (που μπορούν άνετα να σε πάρουν μια ολόκληρη ημέρα) μπορείς να τα δεις με 12 ευρώ λιγότερο (σχεδόν στη μισή τιμή) από τον Παρθενώνα της Μενδώνη.

​

Το Ιπποδάμειο σύστημα

Ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος, αρχιτέκτονας -πολεοδόμος σχεδίασε για λογαριασμό του Περικλή το επίνειο του Πειραιώς στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. (460 π.Χ.) κατά το Ιπποδάμειο σύστημα.

Σύμφωνα με το piraeusarchwalks.gr, η ρυμοτόμηση της πόλης βασιζόταν στη χάραξη ενός ορθοκανονικού κανάβου οδών, που τέμνονται κάθετα, ώστε να δημιουργούνται οικοδομικά τετράγωνα ιδίου μεγέθους και κανονικές πλατείες. Τα οικοδομικά τετράγωνα είχαν χαραχθεί με ακρίβεια και χωρίστηκαν σε οικόπεδα ίσου εμβαδού. Κάθε οικοδομικό τετράγωνο εμπεριείχε οκτώ κατοικίες, που εμφάνιζαν πανομοιότυπα χαρακτηριστικά. Το οδικό δίκτυο ήταν πυκνό και ξεχώριζαν τρεις πλατιές λεωφόροι, ενώ δύο μεγάλες πλατείες όριζαν το κέντρο της. Οι θέσεις των διοικητικών κτιρίων, των ναών και των κατοικιών ήταν καθορισμένες με ακρίβεια. Για να εξασφαλίσει την υγιεινή λειτουργία των πόλεων ο Ιππόδαμος σχεδίαζε την υδροδότησή τους, φρόντιζε να εφοδιάζονται με άφθονο νερό και τις προσανατόλιζε έτσι ώστε οι κατοικίες να έχουν ήλιο το χειμώνα και σκιά το καλοκαίρι. Πρόβλεψε κλίσεις στους δρόμους για την απομάκρυνση των νερών της βροχής. Τοποθετούσε τους ναούς και τα δημόσια κτίρια σε περίβλεπτες και οχυρές θέσεις, ώστε να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και να εξασφαλίζεται η άμυνά τους.

Η «Πολεοδομική Μελέτη Πειραιώς» (451 π.Χ.) αποτέλεσε πρότυπο για όλες τις πόλεις της κλασικής εποχής (παραδείγματα εντοπίζονται π.χ. στην Πριήνη-Ιωνία, Μικρά Ασία, την Όλυνθο, τη Μεσσήνη κ.α.). Κατασκευάστηκαν «γειτονιές», μικρές ομάδες σπιτιών σε οικόπεδα των 240 τ.μ. για κάθε κατοικία. Τα σπίτια τοποθετήθηκαν σε σειρά με μεσοτοιχία και προσανατολισμό προς το νότο. Κάθε σπίτι ήταν διώροφη μονοκατοικία με καθημερινό, κουζίνα, ξενώνα και αυλή. Η πόλη περιείχε προηγμένες για την εποχή δεξαμενές υδάτων με φρεάτια περισυλλογής ομβρίων υδάτων καθώς και αποχετευτικών συστημάτων. Το οδικό δίκτυο, η σύνδεση μεταξύ λιμανιών, πυλών και των αγορών στο κέντρο αποδεικνύουν τη λειτουργικότητα του σχεδιασμού αυτού.