Θα μπορούσε η δυτική είσοδος της Θεσσαλονίκης να γίνει έτσι;

Λέξεις: Στέλλα Παϊσανίδη

Δέκα ουρανοξύστες που συνθέτουν μια εμβληματική γραμμή ορίζοντα σχεδίασε το αρχιτεκτονικό γραφείο “Degree Zero Architects” για την είσοδο της πόλης, μεταμορφώνοντας εντελώς ένα εγκαταλελειμμένο σημείο και βάζοντας τη Θεσσαλονίκη δυνητικά στον παγκόσμιο χάρτη της αρχιτεκτονικής.

Το γραφείο με έδρα την Αθήνα παρουσίασε διεθνώς πριν από λίγο καιρό ένα ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό σχέδιο που δίνει επιτέλους αστική ταυτότητα σε ένα σημείο της πόλης σχεδόν ξεχασμένο.

Το ίδιο σχέδιο φέρνει στο νου αντίστοιχες σύγχρονες αστικές επεμβάσεις αυτής της κλίμακας στο εξωτερικό.

Η αφορμή

Όπως εξηγούν οι αρχιτέκτονες, Δημήτρης και Ζέττα, οι οποίοι κρύβονται πίσω από το εγχείρημα, το σχέδιο εκπονήθηκε στο πλαίσιο συμμετοχής τους στο διαγωνισμό ιδεών της Alumil, που προέκυψε μετά τη συνεργασία τους με τους OF.Studio από το Λονδίνο.

«Είδαμε τον διαγωνισμό σαν μια ευκαιρία να μεταφέρουμε την εμπειρία μας αυτή σε ένα έργο στην Ελλάδα», μου λένε και προσθέτουν πως ο διαγωνισμός ζητούσε έναν πρωτοποριακό σχεδιασμό και τη δημιουργία ενός τοπόσημου σε κλίμακα masterplan, καθώς και ότι οι προτεινόμενοι όροι δόμησης και τα προβλεπόμενα ύψη παρέπεμπαν στο σχεδιασμό σύγχρονων πύργων.

«Μας ενδιέφερε το θέμα του διαγωνισμού γιατί πράγματι, αρχιτεκτονικά θέματα αυτής της πολυπλοκότητας έχουν συσχετιστεί πολύ με τις νέες δυνατότητες που προσφέρονται πλέον από τα συστήματα προσόψεων και την τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί γύρω από αυτά. Τέτοια θέματα έχουμε αντιμετωπίσει στο παρελθόν σε αντίστοιχα έργα στην Ευρώπη, στην Κίνα, στο Μεξικό: έχουν ιδιαιτερότητες και δυσκολίες αλλά και πολύ μεγάλο ενδιαφέρον», συμπληρώνουν.

Ένα φιλόδοξο εγχείρημα

Μιλώντας με τους δύο αρχιτέκτονες διαπιστώνω πως το εγχείρημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως φιλόδοξο και συνάμα με μεγάλες προοπτικές.

Σύμφωνα με τους ίδιους, στις χαμηλότερες στάθμες της επέμβασης, διαμορφώνεται το podium, που έχει σχεδιαστεί σαν μια ρευστή και ζωντανή ζώνη με μεσογειακά μορφολογικά στοιχεία. Φιλοξενεί ένα μεγάλο προγραμματικό εύρος, στοχεύοντας στην αναζωογόνηση της περιοχής.

«Μέσα από μια ακολουθία δημόσιων πλατειών, προτείνεται η δημιουργία ενός μονοπατιού που διατρέχει την ανάπλαση. Μια ζώνη πρασίνου και αναψυχής διαμορφώνεται σε επαφή με το εμπορικό λιμάνι με στόχο την αποκατάσταση της σχέσης της πόλης με την προκυμαία. Παράλληλα, το υδάτινο στοιχείο επεκτείνεται και φτάνει μέχρι το όριο της επέμβασης επιτρέποντας την σύνδεση με την πόλη με θαλάσσιο μέσο», λένε χαρακτηριστικά ο Δημήτρης και η Ζέττα.

Ανάπλαση στην καρδιά της εγκατάλειψης

Είναι σημαντικό ότι το εγχείρημα του Δημήτρη και της Ζέττας δίνει ζωή σε ένα σημείο της πόλης με λυπηρά σημάδια εγκατάλειψης. Ακόμη πιο σημαντικό, όμως, είναι πως το εγχείρημα αφορά σε ένα σημείο με σημαντικά διατηρητέα κτίσματα.

«Είναι όμως ένα κομβικό σημείο: στην είσοδο της πόλης, σε επαφή με τη θάλασσα, προσφέρει εξωστρέφεια καθώς και προοπτική πολλαπλών συνδέσεων. Από την άλλη, η εγγύτητά του με το κέντρο της πόλης επιτρέπει την ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών που θα υποστηρίξουν την προοπτική να αναπτυχθεί ως περιφερειακό κέντρο», υπογραμμίζουν οι δύο αρχιτέκτονες χαρακτηρίζοντας τη διαχείριση του ορίου της πόλης στο σημείο που γειτνιάζει με το εμπορικό λιμάνι ως μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόκληση.

 «Πρόταση δυναμική και ρέουσα»

Για μια πρόταση δυναμική και ρέουσα κάνουν λόγο ο Δημήτρης και η Ζέττα, αιτιολογώντας τους χαρακτηρισμούς τους ως εξής:

«Όταν προσεγγίζεται από τη θάλασσα κυριαρχεί ο κυματισμός της κορυφογραμμής των πύργων που αναδύεται από το νερό, όταν προσεγγίζεται από την πόλη κυριαρχεί μια ρευστότητα που σχετίζεται με την επαλληλία όγκων και τυπολογιών».

«Ο χειρισμός της κλίμακας στον σχεδιασμό των πύργων δημιουργεί μια εντυπωσιακή εικόνα δυναμισμού, avant-garde μηχανικής και ισχύος. Ταυτόχρονα, η υπερύψωση των βάσεων των πύργων διαχέει την πρόσβαση σε αυτούς και δημιουργεί ένα δημόσιο χώρο που διατηρεί την κλίμακα και αίσθηση της πόλης, καθιστώντας το podium  φιλικό στον επισκέπτη», λένε.

Μετάβαση στον παγκόσμιο χάρτη της αρχιτεκτονικής

Όπως πληροφορούμαι, οι δύο αρχιτέκτονες έχουν εργασθεί αρκετά χρόνια στο εξωτερικό σε γραφείο διεθνούς φήμης, σε έργα σε διάφορα σημεία του κόσμου, άλλα πιο πλούσια και προηγμένα και άλλα λιγότερο. Ίσως γι’ αυτό αυτό, σκέπτομαι, έχουν τη γνώση και το θάρρος να ακολουθήσουν στη δουλειά τους οτιδήποτε τόσο πρωτοποριακό όσο αυτή η πρόταση.

«Έχουμε την αίσθηση ότι στην Ελλάδα υπάρχει μία διστακτικότητα όσον αφορά κάποιες νέες τάσεις της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής: πρωτοποριακές προτάσεις αντιμετωπίζονται με δυσπιστία. Η αρχιτεκτονική παιδεία στη χώρα μας είναι περιορισμένη από σύγχρονες εικόνες και ο δημόσιος χώρος που θα έπρεπε να δημιουργεί αρχιτεκτονικά πρότυπα είναι υποβαθμισμένος», δηλώνουν.

«Ένα σπουδαίο κτίριο ή μία σπουδαία αστική επέμβαση βάζει μια πόλη στον παγκόσμιο χάρτη της αρχιτεκτονικής και ταυτοχρόνως την καθιστά τουριστικό προορισμό», λένε επίσης και καθόλου δε θα διαφωνήσω.

Πράσινο έργο

Η ιδέα για ανάδειξη ενός σημείου της πόλης μέσα από δέκα ουρανοξύστες ακούγεται ενδιαφέρουσα, το θέμα όμως είναι τι περιβαλλοντικό αποτύπωμα αφήνει στην περιοχή.

Όπως διαβεβαιώνουν, η πρότασή τους «προτείνει ένα εκτεταμένο podium με φυτεμένα δώματα ως χώρους αναψυχής, περιπάτου και άθλησης. Η μορφή και σύνθεσή τους επιτρέπει τη διείσδυση του φυσικού φωτισμού και τον ελεγχόμενο αερισμό σε όλα τα επίπεδα, ενώ στεγασμένα περάσματα στο μοντέλο του μεσογειακού κλίματος προσφέρουν σκίαση και δροσιά τους καλοκαιρινούς μήνες».

Αναφορικά με τους πύργους, «οι προσόψεις παρέχουν προσαρμοστικότητα, ώστε να εκμεταλλεύονται σωστά το φυσικό φωτισμό και τον αερισμό».

«Μια ζώνη παράκτιας αναδάσωσης οριοθετεί την περιοχή επέμβασης και χαρίζει ένα πάρκο ιδιαίτερης ομορφιάς, με ποικιλίες τοπικών φυτών, δέντρα και λίμνες, που εκμεταλλεύεται την εγγύτητα με το υγρό στοιχείο και διαμορφώνει το μικροκλίμα της περιοχής του έργου», συνεχίζουν λέγοντας.

Η απάντησή τους αυτή με χαροποιεί, όπως επίσης και η πληροφορία πως η προσβασιμότητα του χώρου επέμβασης από τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ακόμα και μέσω της θάλασσας, διαμορφώνουν την ενεργειακά πράσινη προσέγγιση του έργου.

Το κόστος και οι δυσκολίες

Όσο για το κόστος του έργου και τις δυσκολίες υλοποίησης αυτού, οι δύο αρχιτέκτονες εμφανίζονται ιδιαιτέρως αισιόδοξοι.

«Η τεχνολογία έχει δώσει τις απαιτούμενες λύσεις για το πως ένα πολύ σύνθετο έργο μπορεί να αναλυθεί και να περιορίσει το κόστος των κατασκευών. Μπορεί κανείς να ανατρέξει σε παραδείγματα κατασκευασμένων εφαρμογών που δείχνουν ότι το κόστος κυμαίνεται ανάλογα με τη κατασκευαστική προσέγγιση και δεξιοτεχνία που έχει εφαρμοστεί. Ο σχεδιασμός της πρότασής μας είναι σύγχρονος ανάλογων έργων που κατασκευάζονται στο εξωτερικό εδώ και δεκαετίες. Υπάρχει ήδη η τεχνογνωσία, τόσο η σχεδιαστική όσο και η κατασκευαστική στη χώρα μας, για να υποστηρίξει τέτοιου είδους εγχειρήματα», απαντούν στη σχετική ερώτηση.

Τα άλλα σημεία της πόλης

Σε ερώτηση για το αν κάποιο άλλο σημείο της Θεσσαλονίκης χρήζει αναδιαμόρφωσης, οι αρχιτέκτονες απαντούν ως εξής:

«Σε επίπεδο masterplaning είναι δύσκολο να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό. Σε επίπεδο σχεδιαστικής προσέγγισης, ναι, κάθε πόλη έχει ανάγκη σχεδιασμού σε πολλές κλίμακες: masterplan, κτιρίου, εσωτερικής διαμόρφωσης, αντικειμένου».

Μια φιλοσοφία προς μίμηση…

Η Ζέττα και ο Δημήτρης ή αλλιώς οι “Degree Zero Architects” φαίνεται να ανταποκρίνονται στο μέγιστο στις προκλήσεις. Ακόμη, φαίνεται να είναι δύο εξαίρετοι επαγγελματίες με όρεξη για συμμετοχή σε σύγχρονες σχεδιαστικές διερευνήσεις και προβληματισμούς. H φιλοσοφία τους είναι σίγουρα πολύ μακριά από τα ελληνικά δεδομένα. Εξαιτίας, όμως, αυτής της φιλοσοφίας ξεχωρίζουν σε κάθε τους βήμα. Θα τους ευχηθώ να τη διατηρήσουν στο μέλλον και μάλιστα με το ίδιο πάθος!

---

Λίγα λόγια για τους Degree Zero Architects

Οι Degree Zero Architects είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα την Αθήνα. Ιδρύθηκε και διευθύνεται από το Δημήτρη Κολώνη και τη Ζέττα Κοτσιώνη. Από το 2001 η δουλειά του γραφείου εστιάζεται στο σχεδιασμό κατοικιών, ξενοδοχειακών και δημόσιων έργων, ενώ συμμετέχει και σε διεθνείς διαγωνισμούς. Με έμφαση στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών, το στούντιο αντιμετωπίζει κάθε έργο ως πρόκληση, αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες του καθενός, με στόχο τη δημιουργία μιας ιδιαίτερης ταυτότητας σε κάθε έργο.

Ο Δημήτρης και η Ζέττα εργάστηκαν για τους Zaha Hadid Architects ως Associates από το 2012 έως το 2019. Συμμετείχαν σε έργα διαφορετικής κλίμακας και τυπολογιών, αποκτώντας μια ευρεία εμπειρία και αναπτύσσοντας τεχνογνωσία σε προηγμένες τεχνικές σχεδιασμού και κατασκευής. Το 2019 μετακόμισαν πίσω στην Ελλάδα και μετονόμασαν την αρχιτεκτονική και την κατασκευαστική τους εταιρεία σε “Degree Zero Architectso”.

Ο Δημήτρης έλαβε το πτυχίο του στην Αρχιτεκτονική από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 1997. Το 2000 απέκτησε το μεταπτυχιακό του στην Αρχιτεκτονική από το Pratt Institute της Νέας Υόρκης και το 2019 μεταπτυχιακό τίτλο MBA στο Real Estate and Construction Management από το University College of Estate Management στο Λονδίνο.

Η Ζέττα απέκτησε το δίπλωμα Αρχιτεκτονικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στην Architectural Association του Λονδίνου, όπου απέκτησε το MArch από το Design Research Laboratory. Το 2013 παρακολούθησε σπουδές μόδας και Pattern – Making στο St Martins College στο Λονδίνο.

https://www.degreezeroarchitects.com/

 Λίγα λόγια για τους ΟF.Studio

Οι OF.Studio είναι ένα γραφείο με έδρα στο Λονδίνο. Ενδιαφέρεται για το δυναμικό τρίπτυχο των καλλιτεχνικών επιστημών, της αρχιτεκτονικής και της ανθρώπινης αντίληψης. Η κοινωνία, η τεχνολογία και ο πολιτισμός αποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις των έργων τους που δημιουργούν σημαντικές παρεμβάσεις σε τοπικό και παγκόσμιο πλαίσιο.

http://ofstudio.uk/wp-ofstudio/