Το Σπίτι με τις Καρυάτιδες: Ιστορία, Μύθοι και Κληρονομιά

Το «Σπίτι με τις Καρυάτιδες» βρίσκεται στην οδό Αγίων Ασωμάτων 45, στην περιοχή του Ψυρρή στην Αθήνα, και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα του αστικού νεοκλασικισμού.

Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού ήταν ο γλύπτης Ιωάννης Καρακατσάνης, Αιγινίτης στην καταγωγή, μαθητής του Λεωνίδα Δρόση.

Οι Καρυάτιδες, τα δύο γλυπτά γυναικεία αγάλματα που κοσμούν το μπαλκόνι της πρόσοψης, είναι δικά του έργα.

Μοντέλα για αυτές δεν ήταν μυστηριώδεις «χαμένες κόρες», αλλά η σύζυγός του, Ξανθή, και η αδερφή της, Ευδοξία.

Μετά τον θάνατό του Καρακατσάνη το 1906, η οικογένειά του πούλησε το κτήριο.

Το 1989 το κτίριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού, σώθηκε από πιθανή κατάρρευση και, μετά από ανακαίνιση που έγινε με επίβλεψη του αρχιτεκτονικού γραφείου Πάντου-Κίκκου, σήμερα φιλοξενεί τον Σύλλογο Ελλήνων Ολυμπιονικών.

Αρχιτεκτονικά και καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά

Οι Καρυάτιδες στην πρόσοψη έχουν μερικές ιδιαίτερες διαφορές σε σχέση με τις κλασικές: τα χέρια τους είναι σταυρωμένα αντί να είναι ελεύθερα, όπως συμβαίνει συνήθως στα αρχαία παραδείγματα.

Επίσης, αντί για φυσικά πόδια, έχουν τετράγωνες βάσεις, που ενώνουν τα σχήματά τους με τα κάγκελα του μπαλκονιού.

Το κτίριο είναι διώροφο, με εσωτερική αυλή, πολύ χαρακτηριστική μορφή των μικρών αστικών νεοκλασικών κατοικιών της εποχής.

Μύθοι και αστικοί θρύλοι

Ένα από τα πιο γνωστά στοιχεία της ιστορίας του σπιτιού είναι ο αστικός μύθος για τις «αδικοχαμένες κόρες». Σύμφωνα με αυτόν τον θρύλο, ο κουρέας που είχε κουρείο στο ισόγειο, ο Παναγιώτης Κρητικάκος, έλεγε στους πελάτες πως οι Καρυάτιδες ήταν αφιερωμένες στις κόρες του καλλιτέχνη, οι οποίες πέθαναν μικρές.

Μάλιστα, υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές του θανάτου: αρρώστια, δολοφονία από μητριά με δηλητήριο κ.ά.

Ωστόσο, αυτή η αφήγηση δεν είναι αληθινή: οι δύο γυναίκες που απεικονίζονται δεν ήταν κόρες του γλύπτη, αλλά η σύζυγός του και η αδελφή της. Οι απόγονοί του επισήμαναν ότι και οι δύο γυναίκες έζησαν αρκετά. Πέθαναν το 1949 και το 1950, έχοντας παιδιά και εγγόνια.

Επιδράσεις

Το «Σπίτι με τις Καρυάτιδες» έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες και συγγραφείς.

Ο Henri Cartier-Bresson, διάσημος φωτογράφος, τράβηξε το 1953 μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του σπιτιού, με δύο μαυροντυμένες ηλικιωμένες γυναίκες να περνούν μπροστά του. Η αντίθεση ανάμεσα στις φωτεινές Καρυάτιδες και τις γυναίκες αυτή τη στιγμή θεωρήθηκε ιδιαίτερα συμβολική.

Ο Γιάννης Τσαρούχης ζωγράφισε το σπίτι σε έργα του, και έχει γίνει χαρακτηριστικό σημείο αναφοράς σε πίνακές του.

Το κτήριο αναφέρεται επίσης στο μυθιστόρημα «Τρίτο Στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή.

Σήμερα

Σήμερα, το σπίτι παραμένει διατηρητέο και λειτουργεί ως έδρα του Συλλόγου Ελλήνων Ολυμπιονικών.

Στο ισόγειό του, στη θέση του παλιού κουρείου, λειτουργεί σήμερα το Ινστιτούτο των Ελληνικών Μύλων.

Οι Καρυάτιδες, πλέον λευκές (μετά την αποκατάσταση), συνεχίζουν να μαγνητίζουν τα βλέμματα περαστικών και τουριστών, αποτελώντας ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σημεία της περιοχής.

*με πληροφορίες

Σπίτι με τις Καρυάτιδες / Wikipedia

Το σπίτι με τις Καρυάτιδες: Η ιστορία και ο μύθος του κτηρίου στην οδό Αγίων Ασωμάτων / cnn.gr