Είναι τα ζώα ο "Δούρειος ίππος" του Covid19; – Αλήθειες και μύθοι

Για περισσότερο από δύο χρόνια, ο COVID-19 έχει γίνει ο μεγαλύτερος εχθρός της ανθρώπινης υγείας, στερώντας ζωές, φίλους, επαγγέλματα και συνήθειες στους ανθρώπους.

Όμως καιρός είναι να μάθουμε ότι οι άνθρωποι δεν είναι τα μόνα θύματα του ιού.

Η ασθένεια, για την οποία οι κορυφαίες θεωρίες εξακολουθούν να υποδεικνύουν ότι μεταδόθηκε από τα ζώα στους ανθρώπους σε μια αγορά θαλασσινών της Γουχάν της Κίνας, έχει πλέον μολύνει κατοικίδια και ζώα σε φάρμες, εργαστήρια και ζωολογικούς κήπους. Έχει επίσης βρει τα «θύματα» του και στην άγρια ​​φύση, μολύνοντας πολλά μη εξημερωμένα είδη.

Ο COVID-19 φαίνεται πια να είναι ευρέως διαδεδομένος σε όλο το ζωικό βασίλειο, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του περιοδικού Scientific Data που δημοσιοποιεί τον πρώτο παγκόσμιο αριθμό κρουσμάτων COVID-19 σε ζώα.

Αλλά σε όλο αυτό, υπάρχουν καλά νέα: άλλη έρευνα έχει βρει ότι η εξαιρετικά μολυσματική παραλλαγή Omicron και οι πολλαπλές υποπαραλλαγές της, μπορούν να προσβάλουν τα ζώα λιγότερο σκληρά από ό,τι μας προσβάλουν εμάς, μεταδίδοντας την λιγότερο εύκολα μεταξύ τους και προκαλώντας λιγότερο σοβαρή ασθένεια.

«Από όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει εμφανής αύξηση στην αναφορά του SARS-CoV-2 σε ζώα μετά την εμφάνιση του BA.5», λέει η Amélie Desvars-Larrive, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κτηνιατρικής της Βιέννης στην Αυστρία και συν- συγγραφέας της μελέτης Επιστημονικών Δεδομένων, ενώ συνεχίζει, λέγοντας πως «Παρόλα αυτά, το είδος της ενεργητικής παρακολούθησης και επιτήρησης των ζώων που έχει διεξαχθεί είναι ζωτικής σημασίας. Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε «πρώτα ο άνθρωπος», αλλά μάλλον να ενσωματώσουμε τη γνώση για τα ζώα, τους ανθρώπους και το κοινό τους περιβάλλον και να αναπτύξουμε μια ολιστική προσέγγιση για την επιτήρηση και τον έλεγχο του SARS-CoV-2».

Στη μελέτη, οι ερευνητές συγκέντρωσαν περιστατικά COVID-19 αναλύοντας δύο βάσεις δεδομένων για την υγεία των ζώων: το Πρόγραμμα Παρακολούθησης Αναδυόμενων Ασθενειών , ένα σύστημα αναφοράς της Διεθνούς Εταιρείας Λοιμωδών Νοσημάτων και το Παγκόσμιο Σύστημα Πληροφοριών για την Υγεία των Ζώων, στα οποία οι κτηνίατροι, οι φύλακες της άγριας ζωής και άλλοι ερευνητές αναφέρουν διαγνώσεις COVID-19 σε ζώα.

Από τον Φεβρουάριο του 2020 έως τον Ιούνιο του 2022, υπήρξαν 704 «ζωικά συμβάντα» του SARS-CoV-2 – που ορίζονται ως μεμονωμένα κρούσματα ή περιπτώσεις σε μια δεδομένη ομάδα, αγέλη ή άλλο πληθυσμό ζώων, 26 διαφορετικών ειδών. Τα κρούσματα έχουν εμφανιστεί σε 39 χώρες, σε πέντε ηπείρους, με την Αυστραλία και την Ανταρκτική να μην αναφέρουν κανένα κρούσμα.

Όσο για τον συνολικό αριθμό των άρρωστων ζώων που αντιπροσωπεύει αυτή η μελέτη; Είναι μόλις 2.058.

Αυτός ο μικρός αριθμός βέβαια, έχει τελικά μεγάλες επιπτώσεις. Οι περισσότερες από τις αναφορές μιλάνε μόνο για τον αριθμό των ζώων που βρέθηκαν θετικά και όχι το μερίδιο που αντιπροσωπεύουν σε έναν συνολικό αριθμό που δοκιμάστηκε, επομένως δεν είναι δυνατό να πούμε ποιο ποσοστό οποιουδήποτε ζωικού πληθυσμού φιλοξενεί τον ιό.

ΠΟΣΟΣΤΑ

«Προφανώς βλέπουμε μόνο την κορυφή του παγόβουνου», λέει ο Desvars-Larrive, επειδή τα ζώα ελέγχονται για SARS-CoV-2 πολύ λιγότερο από ότι οι άνθρωποι. «Είναι αδύνατο να απαντήσουμε πόσα ζώα είναι πραγματικά μολυσμένα, αλλά ο SARS-CoV-2 είναι ένας γενικός κορονοϊός. Η ικανότητά του να προσαρμοστεί σε νέους οικοδεσπότες είναι εντυπωσιακή.”

Από όλα τα είδη που μελετήθηκαν, το αμερικάνικο βιζόν βρίσκεται στη κορυφή με 787 περιπτώσεις που αναφέρθηκαν, ενώ ακολουθεί το ελάφι με 467. Για να είμαστε όμως δίκαιοι, αυτό οφείλεται εν μέρει σε προκατάληψη δείγματος, λέει ο Desvars-Larrive. Τα βιζόν έχουν δοκιμαστεί εκτενώς επειδή εκτρέφονται σε πυκνοκατοικημένες φάρμες. (Τον Νοέμβριο του 2020, η κυβέρνηση της Δανίας διέταξε τη θανάτωση 12 εκατομμυρίων μινκ σε φάρμες όταν ο ιός άρχισε να εξαπλώνεται στο είδος.) Τα ελάφια, εν τω μεταξύ, ζουν κοντά σε ανθρώπους και κυνηγούνται για το κρέας τους, κάνοντας τη δειγματοληψία τους για COVID-19 πολύ πιο προσιτή. Επόμενες στη λίστα είναι οι οικόσιτες γάτες, με 338 κρούσματα, και οι οικόσιτοι σκύλοι, με 208. Πιο κάτω βρίσκονται τα λιοντάρια (68), οι τίγρεις (62) και οι γορίλες των δυτικών πεδιάδων (23). Ο κατάλογος περιλαμβάνει διάφορα άλλα ζώα, όπως τη μαύρη ουρά, τον λύγκας του Καναδά και τον γιγάντιο μυρμηγκοφάγο, με ένα κρούσμα το καθένα.

Άλλα είδη ζώων που δεν μπήκαν στη λίστα, είτε δεν έχουν δοκιμαστεί είτε μπορεί να έχουν φυσική ανοσία —ή τουλάχιστον αντίσταση— στον SARS-CoV-2.

«Μερικά είδη ζώων είναι πιο ευαίσθητα στους κορονοϊούς», λέει ο Desvars-Larrive. «Αυτό μπορεί να σχετίζεται με μοριακούς μηχανισμούς για την είσοδο του ιού ή με ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις στον ξενιστή».

Ένα ερώτημα που εγείρεται —αλλά δεν απαντήθηκε— από τη μελέτη είναι πώς επηρεάζονται τα ζώα από την Omicron και τις υποπαραλλαγές της, συμπεριλαμβανομένης της BA.5 , που είναι εξαιρετικά μεταδοτική μεταξύ των ανθρώπων.

Πριν από την εμφάνιση της παραλλαγής Omicron και των πολυάριθμων υποπαραλλαγών της, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας μελέτησαν τα ποσοστά μόλυνσης σε σκύλους και γάτες που ζούσαν σε σπίτια στα οποία τουλάχιστον ένα άτομο είχε βρεθεί θετικό στον COVID-19. Από μια ομάδα δειγμάτων 600 ζώων, βρήκαν 100 λοιμώξεις -ή το 16% του συνόλου που δοκιμάστηκαν- πιθανώς μεταδιδόμενες από τον άνθρωπο στο κατοικίδιο. Ορισμένες από τις θετικές περιπτώσεις ήταν συμπτωματικές, με το ζώο να βήχει, να φτερνίζεται, να κάνει εμετό ή να ενεργεί ληθαργικό, ενώ άλλα ζώα ήταν ασυμπτωματικά.

Μια δεύτερη φάση της μελέτης βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη, μετά την εμφάνιση των Omicron και BA.5 , και ενώ μέχρι στιγμής έχουν δοκιμαστεί μόνο 100 ζώα, η διαφορά στα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακή. «Με το Omicron και τις υποπαραλλαγές της να είναι τα κυρίαρχα στελέχη στους ανθρώπους, μέχρι στιγμής είχαμε μόνο δύο θετικές λοιμώξεις από ζώα», λέει η κτηνίατρος επιδημιολόγος Sarah Hamer, διευθύντρια της μελέτης. “Έτσι, είναι σίγουρα χαμηλότερος επιπολασμός μόλυνσης τώρα.”

Η Hamer τονίζει ότι τα αποτελέσματα είναι προκαταρκτικά και οι ερευνητές έχουν να δοκιμάσουν πολλά περισσότερα ζώα πριν ολοκληρωθεί η δεύτερη φάση της έρευνας, ενώ δεν έχει οριστική απαντηθεί το γιατί τα ποσοστά μόλυνσης των ζώων μπορεί να είναι χαμηλότερα στην εποχή των Omicron και BA .5. «Θα μπορούσε να υπάρχει κάτι σε αυτόν τον ιό που απλώς δεν μολύνει τόσο πολύ τα ζώα; ρωτάει. «Μήπως ο SARS-CoV-2 υπάρχει εδώ και λίγο καιρό και αυτά τα ζώα έχουν αναπτύξει μια ανοσολογική απόκριση; Δεν γνωρίζουμε ακόμη, αλλά ελπίζουμε ότι η δοκιμή για την εξουδετέρωση των αντισωμάτων που κάνουμε τώρα θα συμβάλει στην κάλυψη αυτών των κενών».

Ομοίως, άλλες μελέτες δείχνουν ότι η Omicron τείνει να προκαλεί λιγότερο σοβαρά συμπτώματα στα ζώα από ό,τι παλαιότερες παραλλαγές, και οι ερευνητές έχουν αποτολμήσει ορισμένες θεωρίες ως προς το γιατί.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature τον Ιανουάριο του 2022, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η παραλλαγή Omicron ήταν λιγότερο παθογόνος σε εργαστηριακά ποντίκια και χάμστερ από προηγούμενα στελέχη SARS-CoV-2 και τα μολυσμένα ζώα έχασαν λιγότερο βάρος και έφεραν λιγότερο ιό στην ανώτερη και κατώτερη αναπνευστική οδό. Οι ερευνητές δεν προσδιόρισαν ακριβώς τι κάνει την Omicron λιγότερο λοιμογόνο στα τρωκτικά, αλλά πρόσφεραν ορισμένες θεωρίες: με περισσότερες από 30 μεταλλάξεις που διακρίνουν τη νέα παραλλαγή από την αρχική, η πρωτεΐνη ακίδας του ιού μπορεί να εμπλέκεται λιγότερο αποτελεσματικά με τους κυτταρικούς υποδοχείς στα ζώα. Είναι επίσης πιθανό ότι οι αλλαγές σε άλλες πρωτεΐνες θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τον πολλαπλασιασμό του ιού στα τρωκτικά ή ακόμα και η παραλλαγή να μην πολλαπλασιάζεται τόσο αποτελεσματικά στη θερμοκρασία του σώματος ενός τρωκτικού όσο στη θερμοκρασία του ανθρώπου. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature τον Μάιο έδωσε παρόμοια αποτελέσματα με την παραλλαγή BA.2. Αυτή τη φορά, οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης μειωμένη φλεγμονώδη απόκριση στους πνεύμονες των ζώων.

Η φαινομενικά άπειρη μεταβλητότητα του SARS-CoV-2 σημαίνει ότι είναι βέβαιο ότι θα εμφανιστούν νέες παραλλαγές. Η Desvars-Larrive ανησυχεί ότι τα ζώα μπορεί να χρησιμεύσουν ως ένα είδος εργαστηρίου για τον ιό για να δοκιμάσει νέες παραλλαγές, πριν αυτά τα νέα στελέχη μεταπηδήσουν στους ανθρώπους.

«Η εισαγωγή και περαιτέρω εξάπλωση του SARS-CoV-2 σε έναν ζωικό πληθυσμό μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία μιας δεξαμενής ζώων που μπορεί περαιτέρω να διατηρήσει, να διαδώσει και να οδηγήσει στην εμφάνιση νέων παραλλαγών», λέει. «Αυτό προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία για είδη που είναι άφθονα, ζουν σε κοινωνικές ομάδες και έχουν στενές αλληλεπιδράσεις με τους ανθρώπους».

Αυτό το γεγονός, υποστηρίζει ο Desvars-Larrive, απαιτεί πολύ πιο επιθετικές δοκιμές άγριων, αιχμάλωτων και κατοικίδιων ζώων. «Η ενεργή παρακολούθηση και επιτήρηση των ζώων είναι ζωτικής σημασίας», λέει. «Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να λάβουμε περισσότερα δεδομένα και να κατανοήσουμε καλύτερα την επιδημιολογία του SARS-CoV-2, όχι μόνο στα ζώα αλλά και στην επαφή ανθρώπου-ζώου».

Σε αυτή τη επαφή μπαίνει στο παιχνίδι το δικό μας συμφέρον. Ό,τι «πιάνουν» τα ζώα, περνάει συχνά και σε εμάς. Το να τα προσέχουμε λοιπόν, είναι ένα από τα βασικά βήματα για να προσέχουμε τον εαυτό μας.

Τι κάνω εάν το κατοικίδιό μου έχει COVID-19;

Εάν το κατοικίδιο ζώο σας βγει θετικό στον ιό που προκαλεί το COVID-19, ακολουθήστε τις ίδιες προφυλάξεις που θα κάνατε αν είχε μολυνθεί ένα μέλος της οικογένειας σας. Στόχος είναι να απομονώσετε το κατοικίδιό σας σε ένα ξεχωριστό δωμάτιο, μακριά από την υπόλοιπη οικογένειά και να αφήσετε το κατοικίδιό σας να μείνει στο σπίτι. Επίσης, ακολουθήστε αυτές τις συμβουλές:

• Φοράτε γάντια όταν αλληλεπιδράτε με το κατοικίδιό σας ή με το φαγητό, τα πιάτα, τα απορρίμματα ή τα κλινοσκεπάσματα του.
• Πλύνετε τα χέρια σας αφού αγγίξετε οποιοδήποτε από τα αντικείμενα του κατοικίδιου ζώου σας.

Μην βάζετε μάσκα προσώπου στο κατοικίδιό. Μην τα σκουπίζετε με απολυμαντικά. Εάν το κατοικίδιο ζώο σας εμφανίσει νέα συμπτώματα ή φαίνεται να επιδεινώνεται, καλέστε τον κτηνίατρο.

Εάν το κατοικίδιό σας αρρωστήσει, υπάρχει λόγος να αισιοδοξείτε. Από τον μικρό αριθμό σκύλων και γατών που επιβεβαιώθηκε ότι έχουν τον ιό που προκαλεί το COVID-19, ορισμένοι δεν έδειξαν καθόλου σημάδια ασθένειας. Τα περισσότερα από τα κατοικίδια που αρρώστησαν είχαν ήπια συμπτώματα και μπορούσαν να τα φροντίσουν στο σπίτι. Κατοικίδια έχουν πολύ σπάνια αρρωστήσει σοβαρά.

«Δεν χρειάζεται πανικός, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που μπορούμε να αγνοήσουμε», είπε στο Inquirer ο Suresh Kuchipudi, PhD, καθηγητής κτηνιατρικών και βιοϊατρικών επιστημών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια .

Καθώς ο κορονοϊός συνεχίζει να κυκλοφορεί στα ελάφια, θα προκύψουν περισσότερες μεταλλάξεις, σημείωσε.

«Είναι δύσκολο να προβλεφθεί ποια εξέλιξη πρόκειται να έρθει», λέει ο Φρέντερικ Μπούσμαν, καθηγητής μικροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή Πέρελμαν του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.

«Ο ιός πιθανότατα θα αλλάξει διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικά ζώα. Μερικοί από αυτούς πιθανότατα δεν θα μολύνουν και τους ανθρώπους», είπε. «Αλλά ο φόβος είναι ότι ίσως εμφανιστεί μία μέρα κάποιος νέος που θα μολύνει καλά τους ανθρώπους».

Με στοιχεία από TIME / Mayoclinic / webMD