Αναζητείται χειμώνας: Πόσο ανησυχητικό είναι που δε χιόνισε ακόμα στα βουνά

Μπορεί η καινούρια χρονιά να ήρθε και κατά παράδοση να έχουμε σε φωτογραφίες και αναφορές των γιορτών, με χιόνια και βαριά ρούχα τα προηγούμενα χρόνια, φέτος όμως τα κλιματικά φαινόμενα – όσο κι αν τα απολαμβάνουμε – είναι ανησυχητικά και ίσως, και επικίνδυνα για το μέλλον.

Μπορεί να είναι βολικό να μην χρειάζεται να ανάβουμε κάποιο είδος θέρμανσης αυτόν τον καιρό, μπορεί να είναι ωραίες οι βόλτες στον ήλιο και τα ελαφριά ρούχα που αρκούν, όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική και η παρουσία μίας κλιματικής κρίσης που ακούμε εδώ και καιρό, πιο έντονη από κάθε άλλη φορά και σίγουρα, δεν είναι ένα πρόβλημα που συναντάμε μόνο στην Ελλάδα.

Στα Βαλκάνια και στη χώρα μας καταγράφεται η μικρότερη έκταση χιονοκάλυψης τουλάχιστον από το 2004 για τον μήνα Δεκέμβριο, σύμφωνα με τις διαθέσιμες δορυφορικές μετρήσεις. Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζονται μερικά στοιχεία για τη χιονοκάλυψη στην Ελλάδα, όπου μόλις 130 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης καλύπτονται με χιόνι (0,1% της χώρας).

Τα τελευταία 17 χρόνια, στα τέλη Δεκεμβρίου ο μέσος όρος της έκτασης χιονοκάλυψης είναι περίπου 14% της συνολικής χερσαίας έκτασης της χώρας μας, όμως φέτος στις 28/12 το ποσοστό ήταν μόλις 0,1%.

Το προηγούμενο διάστημα και ειδικά την περίοδο των γιορτών, τα περισσότερα Χιονοδρομικά Κέντρα της Ελλάδας άνοιξαν τις πόρτες τους για το κοινό όπως συνηθίζεται αυτή την περίοδο, σε μία προσπάθεια μάλιστα να εκμεταλλευτούν την περίοδο των εορτών που ενδείκνυται για εξορμήσεις. Το μεγάλο ζήτημα βέβαια, είναι πως σε κανένα από αυτά δεν υπάρχει χιόνι, αφού οι θερμοκρασίες ανά την Ελλάδα κυμαίνονται σε πολύ υψηλά για την εποχή επίπεδα και ο καιρός θυμίζει περισσότερο άνοιξη, παρά χειμώνα, ακόμα και σε τέτοια υψόμετρα. Προς τα παρόν λοιπόν, υποδέχονται τους επισκέπτες στα ανακαινισμένα τους σαλέ, παρέχοντας παράλληλα τη δυνατότητα λειτουργίας των αναβατήρων (babylift) και πιστών για αρχάριους με τα τηλέφωνα να έχουν πάρει ήδη «φωτιά» από τους ενδιαφερόμενους που το βλέπουν ως ευκαιρία να μάθουν σκι σε μία πίστα που θα λείπουν από γύρω οι… «επαγγελματίες».

Η μεγάλη αλλαγή του καιρού βέβαια, εμφάνισε τις προηγούμενες μέρες εικόνες από παραλιακές περιοχές που γέμισαν από επισκέπτες σε μία εποχή που άλλοτε είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε γεμάτα τα Χιονοδρομικά Κέντρα.

Το πρόβλημα των ξενοδοχείων

«Δυστυχώς, οι περισσότεροι μήνες του χρόνου στη χώρα μας είναι πιο θερμοί από αυτό που ονομάζουμε “κανονικό”, από τις κλιματικές τιμές, με εξαίρεση λίγους μήνες. Παντελής είναι η έλλειψη χιονιού αυτή τη στιγμή, όχι μόνο σε χιονοδρομικά κέντρα, αλλά και στα ελληνικά βουνά. Είναι ελάχιστη η χιονοκάλυψη, πάρα πολύ μικρή, κάτω από το 0,1% της ελληνικής επικράτειας είναι καλυμμένο από χιόνι, ενώ αυτή την εποχή ήταν πάνω από 10% και δεν φαίνεται, τουλάχιστον την επόμενη εβδομάδα, κάποια αλλαγή» είπε ο Διευθυντής Ερευνών της Υπηρεσίας meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος στην ΕΡΤ, ενώ συνέχισε λέγοντας πως «Έχουμε χάσει προς το παρόν το ένα τρίτο του χειμώνα, του κρύου. Αυτά τα ακραία φαινόμενα συμβαίνουν και σε άλλες χώρες. Δεν συμβαίνουν μόνο σε εμάς… Ξέρουμε ότι αυτή η ανωμαλία που βλέπουμε την τελευταία δεκαετία θα συνεχίσει και μάλιστα θα είναι και χειρότερα τα πράγματα, ιδίως μετά το 2050 έτσι όπως δείχνουν όλοι οι υπολογισμοί όλων των μοντέλων σε όλη τη γη»

Η έλλειψη χιονιού τις μέρες των γιορτών, αλλά και για την περίοδο μετά την Πρωτοχρονιά – εκείνη δηλαδή που «δουλεύουν» όλες οι σχετικές υπηρεσίες – δεν είναι παράγοντας αναδουλειάς μόνο για τα Χιονοδρομικά Κέντρα, αλλά και για τα καταλύματα γύρω από αυτές τις περιοχές, που πάντα τέτοια εποχή είχαν πληρότητα και ζήτηση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι ξενοδόχοι των περιοχών που γειτνιάζουν πάντως με τα 22 χιονοδρομικά κέντρα της χώρας επισημαίνουν φέτος ότι λόγω ακριβώς του… καλού καιρού η ζήτηση για κρατήσεις στις μονάδες για  μετά τις γιορτές της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων είναι μηδενική, ενώ αν δεν χιονίσει μετά τις 10 Ιανουαρίου, το πρόβλημα θα είναι ακόμα μεγαλύτερο για την επιβίωση τέτοιων καταλυμάτων.

Τι γίνεται όμως με το κλίμα και τις αλλαγές;

Είναι τόσο μεγάλο το πρόβλημα όσο φαίνεται ή είναι μία ανωμαλία της εποχής και θα επανέλθουμε στα φυσιολογικά επίπεδα σύντομα;

Μία στις δέκα παραλίες θα εξαφανιστεί

Οι ειδικοί πάντως προειδοποιούν ότι εκτός από υψηλές θερμοκρασίες, η κλιματική αλλαγή θα εξαφανίσει στο μέλλον περιοχές λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. «Η Ελλάδα θα υποφέρει από άλλες καταστάσεις οι οποίες έχουν να κάνουν με την κλιματική αλλαγή όπως η άνοδος της στάθμη της θάλασσας, εάν λιώσουν οι πάγοι της Γροιλανδίας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα πολλές περιοχές να εξαφανιστούν. Ειδικά στη χώρα μας που έχει τεράστιο μήκος ακτογραμμής» δήλωσε ο διευθυντής ινστιτούτου περιβάλλοντος, Μιχάλης Πετράκης σε πρόσφατη συνέντευξη του, ενώ στην ίδια γραμμή, ο ωκεανογράφος Μιχάλης Βουσδούκας τόνισε ότι «η Ελλάδα έχει πάνω από 13.000 km ακτογραμμή τουλάχιστον και το 30 με 40% από αυτές είναι αμμώδης. Μέχρι το τέλος του αιώνα, αν συνεχίσουμε τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα με το ρυθμό που κάνουμε αυτή τη στιγμή, η έρευνα μας δείχνει ότι μία στις 10 παραλίες θα εξαφανιστεί.

«Θα πρέπει να συνηθίσουμε…»

«Θα πρέπει να συνηθίσουμε ότι τέτοια φαινόμενα θα είναι πιο συχνά από εδώ και πέρα.» αναφέρει στην Parallaxi o Πρόδρομος Ζάνης, Καθηγητής Μετεορολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, μιλώντας για μία κατάσταση που δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί τόσο πολύ όσο ακούγεται, αλλά να προσέξουμε τη συχνότητα της στο μέλλον.

«Αυτό που πρέπει να μας ανησυχεί είναι η συχνότητα εμφάνισης τέτοιων φαινομένων. Ένα μοναδικό επεισόδιο δεν μπορούμε να το αποδώσουμε εξολοκλήρου στον άνθρωπο. Η φυσική μεταβλητότητα είναι πολύ πιο έντονη από την επίδραση του ανθρώπου. Απλώς ο άνθρωπος βάζει το κατάλληλο υπόβαθρο ενεργειακά και αυτό μπορεί να διαταράξει ακόμα περισσότερο και την ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Συμβάλει δηλαδή στην αύξηση της συχνότητας τέτοιων επεισοδίων.» αναφέρει ο κ. Ζάνης, ενώ συνεχίζει εξηγώντας την κατάσταση. «Ήταν ένα διάστημα που δεν είχαμε κάποια ψυχρή εισβολή που σε συνδυασμό με την υγρασία να δίνει χιόνι. Κάτι που το είδαμε όμως να συμβαίνει στη Βόρεια Αμερική. Στην ατμόσφαιρα, η παγκόσμια κυκλοφορία σκεφτείτε πως είναι όπως ένα κύμα. Με ups και down ή όπως εμείς τα λέμε, με κυκλωνική και αντικυκλωνική ροή. Εξαρτάται με βάση την γενική κυκλοφορία. Αυτή η κυκλοφορία όσο πιο πολύ μπορεί να διαταράσσεται, τόσο πιο έντονα φαινόμενα μπορεί να έχουμε. Πιο θερμές μέρες όπως είχαμε εδώ, αλλά και πιο ψυχρές με χιονιάδες όπως είχε η Αμερική. Δεν είναι κάτι ασύνηθες λοιπόν.»

Η καιρική ανασκόπηση του 2022 και τα ρεκόρ του έτους, σύμφωνα με το meteo

Το 2022 αποτέλεσε σε επίπεδο θερμοκρασιών ακόμα μια θερμή χρονιά για τις περισσότερες περιοχές της χώρας, κατά τη διάρκεια των περισσότερων μηνών, με αποκορύφωμα τις περιόδους 22-23 Ιουνίου και 23-29 Ιουλίου, σύμφωνα με τις καταγραφές του δικτύου αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr. Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες του έτους καταγράφηκαν κυρίως κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας ΕΛΠΙΣ (23-25 Ιανουαρίου).

Ξεχωριστή θέση στα θερμοκρασιακά ρεκόρ του 2022 κατέχει το Λευκοχώρι Φθιώτιδας, όπου σημειώθηκαν ταυτόχρονα η μικρότερη ελάχιστη (-18,1 βαθμοί στις 26/01) και η μεγαλύτερη μέγιστη (42,1°C στις 23/06) του έτους, δημιουργώντας ετήσιο θερμοκρασιακό εύρος μεγαλύτερο των 60 βαθμών Κελσίου.

Σε επίπεδο βροχοπτώσεων τα πρωτεία μοιράστηκαν η Κρήτη, η Ήπειρος και η Μαγνησία, με το μετεωρολογικό σταθμό στην Ασή Γωνιά Χανίων να καταγράφει ετήσιο ύψος βροχόπτωσης 2.383 χιλιοστά. Αντίθετα, τα μικρότερα ετήσια ύψη βροχόπτωσης εντοπίζονται στην Αττική, στη Νότια Βοιωτία και στη Βόρεια Κορινθία (αρνητικό ρεκόρ το Δερβένι με μόνο 171 χιλιοστά).

Πέραν των παραπάνω ρεκόρ, τα ακόλουθα μετεωρολογικά στοιχεία του έτους κρίνονται ως αξιοσημείωτα:

– Κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας “ΕΛΠΙΣ” (23-25 Ιανουαρίου), ισχυρές χιονοπτώσεις εκδηλώθηκαν στο νομό Αττικής και στην πόλη της Αθήνας. Εκατοντάδες οδηγοί εγκλωβίστηκαν στην Αττική Οδό, ενώ αρκετές περιοχές της Αττικής βρέθηκαν αντιμέτωπες με πολυήμερες διακοπές ρεύματος.

– Ο Μάρτιος κατά τις πρώτες του τρεις εβδομάδες ήταν εξαιρετικά ψυχρός, με χιονοπτώσεις να εκδηλώνονται σε αρκετές περιοχές της χώρας. Μάλιστα στην Αττική σημειώθηκε χιονόπτωση κατά τα διαστήματα 10-12 Μαρτίου και 19-21 Μαρτίου.

– Ο Ιούνιος χαρακτηρίστηκε από πολλές βροχές στα ηπειρωτικά. Τον Ιούλιο πολλές βροχές εκδηλώθηκαν εκ νέου στην Κεντρική και στη Βόρεια Ελλάδα.

– Την περίοδο 20-26 Αυγούστου κακοκαιρία πολύ μεγάλης διάρκειας έπληξε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα, κάτι που είχε να συμβεί μέσα στο καλοκαίρι 47 χρόνια (30/07 – 05/08/1975).

– Ο Σεπτέμβριος ήταν πολύ ψυχρός στη Βόρεια Ελλάδα.

– Στις 15 Οκτωβρίου σφοδρές βροχοπτώσεις προξένησαν πλημμύρες και σημαντικές καταστροφές στην Κρήτη, ενώ δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

– Ο Δεκέμβριος ήταν ασυνήθιστα θερμός σε ολόκληρη τη χώρα.

– Στις 24/01 στο χιονοδρομικό κέντρο του Καϊμάκτσαλαν (2.090 μέτρα) σημειώθηκε ελάχιστη θερμοκρασία -19,8 °C, στις 26/01 στη δολίνη του Βαθύσταλλου Παρνασσού (1.780 μέτρα) σημειώθηκε ελάχιστη θερμοκρασία -28,6 °C, ενώ την ίδια ημέρα η ελάχιστη θερμοκρασία στη δολίνη της Κεχρωτής Μαινάλου (1.613 μέτρα) ήταν ίση με -29,2 βαθμούς Κελσίου.

– Οι σημαντικές βροχοπτώσεις που δέχτηκαν οι Κυκλάδες τον Αύγουστο, είχαν ως αποτέλεσμα να μη βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις ως προς τα ετήσια ύψη βροχής μετά από πολλά χρόνια.

– Από το σύνολο των κακοκαιριών που εκδηλώθηκαν στη χώρα το 2022, δόθηκε όνομα σε οκτώ (Διομήδης, Ελπίς, Bianca, Φίλιππος, Genesis, Eva, Ariel, Gaia).

– Οι καμένες εκτάσεις στη χώρα μας από την αρχή του 2022 έως και το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου ήταν περίπου 200.000 στρέμματα, εκτάσεις που αντιστοιχούν περίπου στο 46% της μέσης καμένης έκτασης στην χώρα κατά την περίοδο 2006-2021.