Barbie: από την Ruth Handler στη Margot Robbie

Η κούκλα Βarbie έχει μεταμορφωθεί με τα χρόνια, αποτελώντας στην πραγματικότητα μια αντανάκλαση των διαρκώς μεταβαλλόμενων ρόλων της γυναίκας στα τέλη του 20ού και του 21ου αιώνα. Σήμερα, πολλές συζητήσεις επικεντρώνονται στο ότι είναι ένα λευκό, ξανθό, αρτιμελές αρχέτυπο με εξωπραγματικές αναλογίες -αν και η Barbie ήταν διαθέσιμη είτε ως ξανθιά είτε ως μελαχρινή από την αρχή, αλλά οι ξανθές κούκλες πουλούσαν περισσότερα- και εμφανίζεται σαν εύκολος στόχος κριτικής. Αλλά στην πραγματικότητα η κληρονομιά της Βarbie είναι πολύ πιο πλούσια και πιο περίπλοκη.

Καθώς αποτελεί φιγούρα που εργάστηκε σκληρά για να φέρει τις φεμινιστικές ιδέες στο mainstream κινηματογράφο, πολλοί εξεπλάγησαν όταν ανακοινώθηκε ότι η live-action ταινία της Βarbie πρόκειται να σκηνοθετηθεί από την ανεξάρτητη κινηματογραφίστρια Greta Gerwig, η οποία έχει την τάση να εξερευνά τον ψυχισμό των νέων γυναικών. Η Amy Schumer επιλέχθηκε αρχικά για τον ρόλο, αλλά έπρεπε να εγκαταλείψει λόγω διενέξεων στον προγραμματισμό. Στη συνέχεια, η Anne Hathaway ήταν να αναλάβει τα ηνία, ώσπου τον Ιανουάριο του 2019, ανακοινώθηκε ότι η Margot Robbie θα πρωταγωνιστούσε ως Barbie και η ταινία θα βγει στις αίθουσες μέσα στο 2023.

Πώς, όμως, η Barbie κατάφερε να παραμείνει επίκαιρη και εμβληματική για τόσο καιρό και η live-action μεταφορά της να αποτελεί ένα από τα πιο αναμενόμενα γεγονότα του επόμενου έτους;

Μέχρι τη δεκαετία του ’50, υπήρχαν βασικά πέντε δουλειές για γυναίκες, ώσπου η Mattel Inc. άρχισε να βάζει αγγελίες στην εφημερίδα αναζητώντας σχεδιαστή για μια καινούργια κούκλα. Η κυκλοφορία της Barbie το 1959 ήταν μια στιγμή αλλαγής. Πριν από αυτό, τα κορίτσια ενθαρρύνονταν να παίζουν κυρίως με κούκλες-μωρά για να αναπτύξουν τα μητρικά τους ένστικτα, αλλά η δημιουργός της Barbie, Ruth Handler (1916-2002) παρατήρησε ότι, κατά το παιχνίδι, η κόρη της Barbara ενδιαφερόταν περισσότερο να μιμείται τις συζητήσεις των εφήβων και των ενηλίκων. H Ruth αποφάσισε να δημιουργήσει μια τρισδιάστατη κούκλα όταν είδε την κόρη της να παίζει με χάρτινες κούκλες, προσποιούμενη ότι ήταν φοιτήτριες, μαζορέτες και γυναίκες καριέρας.

Από την αρχή η Barbie έσπασε τα όρια του τι θεωρούνταν αναμενόμενο από τις γυναίκες, ενθαρρύνοντας τα νεαρά κορίτσια, όχι απλώς να επιδιώκουν τη μητρότητα, αλλά να κυνηγήσουν τα όνειρά και τις επιθυμίες τους αψηφώντας τις προσδοκίες της κοινωνίας.

Είναι κάπως ειρωνικό το γεγονός ότι η Barbie έχει συνδεθεί με μια πιο οπισθοδρομική ιδέα της γυναικείας ζωής, επειδή η ίδια η Ruth Handler αντιτάχθηκε σθεναρά στην ιδέα ότι η γυναίκα μπορεί να είναι μόνο μητέρα και νοικοκυρά. Το να βοηθάς τα κορίτσια να προσποιούνται ότι μεγαλώνουν σήμαινε επίσης να φανταστείς μια σειρά από δυνατότητες για το πώς θα μπορούσε να είναι αυτή η ενηλικίωση.

Η Mattel υποστηρίζει ότι η Barbie ήταν συχνά μπροστά από την εποχή της, όταν επρόκειτο να απεικονίσει τι θα μπορούσαν να κάνουν οι γυναίκες στον κόσμο. Ο ιστότοπος της Βarbie επισημαίνει ότι η Barbie έχει περισσότερες από 200 καριέρες στο βιογραφικό της. Έσπασε για πρώτη φορά τα δεσμά τη δεκαετία του 1960, όταν πήγε στο φεγγάρι -τέσσερα χρόνια πριν τον Neil Armstrong-. Ήταν χειρούργος τη δεκαετία του ’70, όταν λίγες γυναίκες είχαν καταφέρει να μπουν στο γνωστικό αυτό πεδίο, ήταν μια 9-5 διευθύνουσα σύμβουλος τη δεκαετία του ’80 και τη δεκαετία του 1990, έθεσε υποψηφιότητα για Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, προτού καμία γυναίκα υποψήφια φτάσει ποτέ στο προεδρικό ψηφοδέλτιο. Μάλιστα, συνεχίζει να διεκδικεί την προεδρία μέχρι και σήμερα. Η Mattel έφτιαξε μια κούκλα «Barbie για Πρόεδρος» για σχεδόν κάθε εκλογική χρονιά από το 1992. Η έκδοση του 2016, μάλιστα, ήρθε ως σετ και με μια γυναικεία κούκλα αντιπρόεδρο.

Ακόμα κι όταν απέκτησε ένα αγόρι με τη μορφή της κούκλας Ken, που παρουσιάστηκε το 1961, δεν πέρασε ποτέ σε δεύτερη μοίρα. Ήταν πάντα ο Ken που επευφημούσε την Barbie. Αυτή η αντιστροφή ρόλων επισημάνθηκε και στο Toy Story 3 (2010), όπου ο Ken μοιάζει περισσότερο με τον νοικοκύρη και τον ακραία εμμονικό με τη μόδα, ενώ η Barbie αποδεικνύεται έξυπνη και πονηρή.

Η κριτική της Barbie όλα αυτά τα χρόνια επικεντρώνεται στα ανέφικτα σωματικά πρότυπα που θέτει για τα κορίτσια. Αλλά ποτέ δεν έμενε στάσιμη και πάντα εξελισσόταν. Το 1997, η Mattel έκανε το ντεμπούτο της Share a Smile Becky, της πρώτης κούκλας μόδας σε αναπηρικό αμαξίδιο.

Πιο πρόσφατα, το 2016, η εταιρεία κυκλοφόρησε τη συλλογή Fashionistas, προσφέροντας κούκλες με ψηλούς, καμπυλωτούς και μικροκαμωμένους σωματοτύπους. Έχουν επίσης βγάλει κούκλες με άλλους τόνους δέρματος και χτενίσματα, προσπαθώντας να συμπεριλάβουν μια ποικιλία μεγεθών και εθνοτήτων.

Αλλά και οι στυλιστικές της επιλογές έχουν αποτελέσει σημείο κριτικής: με τις φαντεζί τουαλέτες και τα ψηλά τακούνια της. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι φορές που η Barbie έχει λανσάρει τα καθημερινά της ρούχα, από τζιν μέχρι φόρμες γυμναστικής, και από το 2015, η Barbie μπορεί επιτέλους να έχει φλατ παπούτσια. Η σειρά Barbie Fashionistas της Mattel διαθέτει ρυθμιζόμενους αστραγάλους, ώστε να μπορεί να φορέσει άνετα παπούτσια εκτός από το σήμα κατατεθέν της: τις γόβες στιλέτο.

Αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο ελάττωμα της Βarbie είναι ότι η εξέλιξή της ήταν πολύ μικρή, αργή ή συχνά ως απάντηση σε κάτι που της προσάπτουν κατά καιρούς, αντί η ίδια η κούκλα να ανοίξει νέους δρόμους.

Έχοντας πει όλα αυτά, πώς μπορεί αυτή η ιστορία της Barbie να συνδυαστεί με τη σκηνοθεσία της Greta Gerwig;

Η Amy Schumer, που είχε προηγουμένως αναμειχθεί με το πρότζεκτ, αναφέρθηκε ότι η πλοκή είχε ως επίκεντρο την εκδίωξη της Barbie από τη χώρα του Βarbieland επειδή δεν πληρούσε τα πρότυπα τελειότητάς.

Πολύ λίγες πληροφορίες για την ιστορία της Barbie της Gerwig έχουν αποκαλυφθεί. Ωστόσο, η σταρ και παραγωγός της ταινίας Margot Robbie έχει δηλώσει ότι θα αψηφήσει τις προσδοκίες. Μια πληροφορία που φημολογείται για αυτήν την εκδοχή της ιστορίας, είναι ότι ο Will Ferrell υποδύεται έναν διευθύνοντα σύμβουλο μιας εταιρείας παιχνιδιών που μπορεί να είναι ή όχι η Mattel. Το στοιχείο αυτό θα μπορούσε να υπονοεί μια πιο συνειδητή αντίληψη του χαρακτήρα.

Η Barbie έχει εμφανιστεί ήδη στη μεγάλη οθόνη, έχοντας δεκάδες ταινίες κινουμένων σχεδίων στη φιλμογραφία της από το 2001, αλλά δεδομένων των ανθρώπων που εμπλέκονται με αυτό το εγχείρημα και το τρέχον σούσουρο που προκάλεσαν η Margot Robbie και ο Ryan Gosling (ως Ken) κάνοντας ρόλλερς στους δρόμους του Λος Άντζελες για τα γυρίσματα της ταινίας, είναι πιθανό αυτή η μεταφορά να ενδιαφέρεται περισσότερο για την «αποσυσκευασία» και την εξέταση του όλου μύθου της Barbie.

Η Barbie με το μότο της: You can be anything!, ενέπνευσε χιλιάδες κορίτσια να κυνηγήσουν την καριέρα που επιθυμούσαν. Οι κριτικές που έχει δεχθεί για τις μη ρεαλιστικές αναλογίες της -κυρίως από γυναίκες που υπερασπίζονται το body positivity- καθιστούν την Barbie το απόλυτο θύμα του body shaming, καθώς από τα τόσα πράγματα που έχει καταφέρει στη ζωή της (τις καριέρες της, το δικό της σπίτι, μια υγιή σχέση με τις φίλες της, ένα αγόρι που είναι πάντα πλάι της να τη στηρίζει χωρίς καταπίεση ή τοξική αρρενωπότητα), κάποιοι παραμένουν ακόμα στην εξωτερική της εικόνα.