Χονγκ Κονγκ-Covid: Το success story που μετατράπηκε σε τραγωδία

Με το σοβαρότερο κύμα μολύνσεων από το ξεκίνημα της πανδημίας βρίσκεται αντιμέτωπο τις τελευταίες εβδομάδες το Χονγκ Κονγκ, αφού από τις αρχές Μαρτίου καταγράφει περίπου 200 θανάτους ανά ημέρα.

Ο γιατρός και ερευνητής στις ΗΠΑ, Γιώργος Παυλάκης, αναφέρθηκε στην περίπτωση της ημιαυτόνομης περιοχής της Κίνας, και στην επέλαση της Όμικρον 2 που έχει προκαλέσει πολλούς θανάτους κυρίως σε ηλικιωμένους.

«Στο Χονγκ Κόγνκ υπάρχει ένα τεράστιο κύμα έξαρσης από όμικρον 2. Η μετάλλαξη αυτή, χτύπησε κυρίως τους ηλικιωμένους, καθώς οι περισσότεροι δεν ήταν εμβολιασμένοι οι περισσότεροι. Τα εμβόλια σώζουν» ανέφερε σχετικά.

Όλα αυτά, σε μια περιοχή που στο παρελθόν λάμβανε επαίνους για τους χειρισμούς της, στη διάρκεια της πανδημίας και πλέον είναι αντιμέτωπη με μια καταστροφή.

Τι πήγε τελικά λάθος στην περίπτωσή της;

Στις αρχές του 2022 το Χονγκ Κονγκ ξεχώριζε ως ένα success story στην διαχείριση της πανδημίας, αφού λιγότερο από το 1% του πληθυσμού είχε μολυνθεί και η πόλη είχε καταγράψει περίπου 200 θανάτους σε έναν πληθυσμό σχεδόν 7,5 εκατ. ανθρώπων.

Τότε, έφτασε η Όμικρον και η μεταδοτική μετάλλαξη Όμικρον 2. Από τότε, περισσότεροι από 3 εκατ. άνθρωποι πιστεύεται ότι έχουν μολυνθεί και σήμερα το Χονγκ Κονγκ έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων στον κόσμο.

Οι σκηνές είναι τραγικές και γνώριμες. Σκηνές έξω από τα νοσοκομεία, γεμάτα κρεματόρια και νεκροτομεία, εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στο χείλος του γκρεμού.

Φαίνεται ότι το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμών στους ηλικιωμένους διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην όλη παραπάνω εξέλιξη. Πριν από την έκρηξη της Όμικρον, λιγότερο από το ένα τέταρτο των ατόμων ηλικίας 80+ είχαν λάβει δύο δόσεις εμβολίου κατά της covid-19. Η επιτυχημένη zero-covid πολιτική του Χονγκ Κονγκ σήμαινε ότι λίγοι άνθρωποι είχαν αποκτήσει φυσική ανοσία. Μπροστά σε μια εξαιρετικά μολυσματική παραλλαγή, τα παραπάνω αποδείχτηκαν εκρηκτικό μείγμα και όλα αυτά με ένα υγειονομικό σύστημα μη επαρκώς εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει την κόλαση που ήρθε.

Ο Siddharth Sridhar, γιατρός και κλινικός ιολόγος στο τμήμα μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, αναλύει στο The New Yorker τα δεδομένα.

«Το Χονγκ Κονγκ εξ αρχής ήταν αφοσιωμένο στην “πολιτική” Zero Covid. Το βασικό στοιχείο ήταν ο έλεγχος των συνόρων. Το καταλαβαίναν καλά όσοι ταξιδεύαν προς την περιοχή. Έπρεπε να μείνουν σε ένα ξενοδοχείο καραντίνας για 20 ημέρες, να υποβληθούν σε τεστ και εν συνεχεία να βγουν στην κοινότητα. Οι άνθρωποι της τοπικής κοινωνίας. στο Χονγκ Κονγκ δεν είχαν πρόβλημα να φοράνε μάσκες. Μιλάμε για 100% συμμόρφωση. Αλλά η ζωή τους ήταν κανονική. Τα εστιατόρια ήταν γεμάτα, τα εμπορικά κέντρα το ίδιο. Υπήρχαν ορισμένοι περιορισμοί ως προς τον αριθμό των συγκεντρωμένων ατόμων, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπήρχε κάποια διάκριση μεταξύ της ζωής που υπήρχε και πριν την πανδημία.

Γενικά οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν την covid-19 σαν κάτι ξένο. Σαν κάτι που συνέβαινε αλλού στον κόσμο και όχι εδώ. Υπήρχε η ιδέα ότι η πανδημία ήταν κάτι σαν “αυτοπροκαλούμενη”. Δηλαδή, επειδή ο κόσμος στο εξωτερικό δεν φορούσε μάσκες, ή δεν ακολουθούσε τις συνθήκες υγιεινής. Αυτή η στάση γεννήθηκε επειδή το Χονγκ Κονγκ είχε καταστείλει με επιτυχία τα προηγούμενα κύματα. Στο μυαλό των ανθρώπων όλα αυτά αποδίδονταν στο ότι υπήρχε η συμμόρφωση με τη χρήση μάσκας. Πίστευαν ότι αν το Χονγκ Κονγκ μια τόσο γεμάτη πόλη μπορεί να τα καταφέρει, γιατί οι παραλλαγές Δέλτα και Όμικρον αποτελούν πρόβλημα για τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου;

Υπήρχε επίσης πρόβλημα γύρω από την ιχνηλάτηση των επαφών σε περίπτωση κρούσματος. Στο παρελθόν, ακόμα και με 100 κρούσματα την ημέρα, ομάδες που θεωρούνταν υψηλού κινδύνου όπως οδηγοί ταξί, εργαζόμενοι σε εστιατόρια, οικιακοί βοηθοί, θα έκαναν συνεχώς τεστ. Ακόμα και αν κάποιος είχε ήπια συμπτώματα έπρεπε να απομονωθεί σε δωμάτιο αρνητικής πίεσης σε νοσοκομείο. Η απομόνωση στο σπίτι δεν ήταν επιλογή. Έπειτα έπρεπε να απομονωθεί άλλες 14 ημέρες και αφού είχε αρνητικό PCR τεστ να του δοθεί εξιτήριο, αφού υπήρχε ο φόβος ότι οι ασθενείς θα μπορούσαν να βγουν ξανά θετικοί αφότου αναρρώσουν. Έτσι, ένα άτομο με covid έπρεπε να απομονώνεται για περίπου 24 ημέρες. Δεν υπήρχε βέβαια θέμα πληρότητας στα νοσοκομεία, αφού μέχρι τότε τα κρούσματα ήταν μόνο από άτομα που έρχονταν από το εξωτερικό.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι δεν ήθελαν να υποβληθούν σε εξετάσεις. Υπήρχε κάτι σαν στίγμα εάν ήσουν θετικός στον κορονοϊό. Το αντιμετώπιζαν ως κάτι τρομερό. Σε στέλνουν σε απομόνωση. Η οικογένεια σου μπαίνει σε καραντίνα. Οι γείτονες σας, τείνουν να σας αποφεύγουν. Ακόμα και οι εργοδότες σας δεν θα είναι ικανοποιημένοι με αυτό που συνέβη όταν επιστρέψετε στη δουλειά σας.

Η εμφάνιση της Όμικρον προκάλεσε συναγερμό σε εμάς στην ιατρική κοινότητα. Όμως το Χονγκ Κονγκ μπροστά σε μια υπερμεταδοτική παραλλαγή που παρακάμπτει τα εμβόλια, σκέφτηκε ότι απλώς πρέπει να διπλασιάσουν το Zero Covid. Υπήρχε ένας τεράστιος όγκος πόρων που διοχετεύτηκαν για να κρατηθεί ο κορονοϊός έξω από τις κοινότητες. Μας τελείωσε όμως η τύχη, είναι τόσο απλό».

Πώς “τρύπωσε” τελικά ο κορονοϊός στην κοινότητα;

«Υπήρχαν τουλάχιστον τρία περιστατικά. Ένα αφορούσε το προσωπικό μιας πτήσης που παραβίασε τους όρους της αυτοκαραντίνας αφού έφτασε στο Χονγκ Κονγκ, πήγε σε εστιατόριο και μόλυνε άλλους ανθρώπους. Μετά, υπήρχε το περιστατικό με το χάμστερ. Υπήρχε ένα ξέσπασμα της μετάλλαξης Δέλτα σε ένα κατάστημα κατοικίδιων ζώων και συνδέθηκε με τα χάμστερ που είχαν έρθει από την Ολλανδία. Αυτό οδήγησε σε απόφαση για σφαγή των χάμστερ και ανάκληση όλων των αγορών που είχαν γίνει από τις 22 Δεκεμβρίου. Αυτό προκάλεσε οργή. Λέγαμε “Τι κάνουμε εδώ; Έχουν περάσει δύο χρόνια από την πανδημία και σκοτώνουμε χάμστερ για να ελέγξουμε ένα τοπικό ξέσπασμα;”. Το τρίτο περιστατικό αφορούσε άτομο που επέστρεψε στο Χονγκ Κονγκ, ήταν σε ξενοδοχείο καραντίνας, αλλά κατά τη διάρκεια της τρίτης εβδομάδας καραντίνας η Όμικρον μεταδόθηκε στα άτομα του ξενοδοχείου. Από εκεί στην κοινότητα, από εκεί στις οικογένειες τους και από εκεί σε ένα συγκρότημα κατοικιών. Έτσι, εξαπλώθηκε σαν φωτιά.

Στο Χονγκ Κονγκ η αντίληψη για την covid-19 είναι ότι πρόκειται για μια θανατηφόρο ασθένεια που πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια ανεξάρτητα με τη σοβαρότητα της νόσου σας. Την αντιμετωπίζουν σαν το νέο Sars. Επιπλέον, η κουλτούρα εδώ είναι να πηγαίνεις στα επείγοντα ακόμα και για ένα απλό κρυολόγημα. Δεν έχουμε ένα εξαιρετικά ισχυρό δημόσιο σύστημα πρωτοβάθμιας περίθαλψης και οι ιδιώτες γιατροί είναι πολλοί. Άτομα ανεξαρτήτως σοβαρότητας της covid κατέκλυσαν το σύστημα, το οποίο είναι αρκετά εύθραυστο. Η δημόσια υποδομή υγειονομικής περίθαλψης στο Χονγκ Κονγκ βρίσκεται χρόνια υπό πίεση. 

Από εκεί η covid-19 άρχισε να εισχωρεί σε οίκους ευγηρίας. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι άρχισαν να μεταφέρονται στα επείγοντα. Έπρεπε να στήσουμε υπαίθριους σταθμούς διαλογής, μεγάλες μπλε σκηνές που ο κόσμος έπρεπε να περιμένει για μέρες ολόκληρες. Ηλικιωμένοι σε αναπηρικά καρότσια και κρεβάτια μέσα σε αυτές τις σκηνές. Νοσηλευτές και ιατρικό προσωπικό να τρέχουν ασταμάτητα. Μια κατάσταση χαοτική. Οι θερμοκρασίες, περίπου στους 10 βαθμούς, χαμηλές για τα δεδομένα του Χονγκ Κονγκ. Δεν είναι καλό να έχεις ηλικιωμένους έξω σε τέτοιες συνθήκες. Απλώς, δεν μπορούσαμε να ανταπεξέλθουμε. Η πίεση άρχισε να εισχωρεί στο εσωτερικό των νοσοκομείων και στις ΜΕΘ. Μετατρέψαμε χώρους νοσοκομείων σε μονάδες covid. Στο νοσοκομείο μας, μετατρέψαμε περίπου τους μισούς θαλάμους μας σε θαλάμους για περιστατικά με κορονοϊό. Αυτό επηρεάζει την φροντίδα των υπόλοιπων ασθενών χωρίς covid. Όλοι αυτοί οι ασθενείς συνωστίζονται έξω. Ένα χάος.

Οι θάλαμοι covid χωρίζονται σε υποθαλάμους, που φιλοξενούν από τέσσερα έως δέκα άτομα. Η απόσταση μεταξύ των κρεβατιών είναι 40-60 εκατοστά. Είμαστε συγκλονισμένοι με αυτό που συμβαίνει. Το άγχος στις ΜΕΘ είναι τεράστιο. Πρέπει να αποφασίσεις ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει. Αναγκάζεις να λάβεις αποκαρδιωτικές αποφάσεις για το ποιος θα λάβει περισσότερη φροντίδα. Με τα νεκροτομεία γεμάτα, σε κάποια νοσοκομεία στοιβάζονται σακούλες με πτώματα ακριβώς δίπλα στους ασθενείς. Την ίδια στιγμή πολλοί υγειονομικοί είναι θετικοί στον ιό. Πρέπει να απομονωθούν και οι στενές επαφές τους να μπουν και αυτές σε καραντίνα.

Απλώς κουνάμε το κεφάλι και αναρωτιόμαστε πώς φτάσαμε έως εδώ. Το ποσοστό εμβολιασμού στους ηλικιωμένους ήταν κάτω από το 50%. Έπειτα, υπάρχει το σύστημα της υγειονομικής περίθαλψης που καταρρέει. Οι άνθρωποι χρειάζονται οξυγόνο και φάρμακα, αλλά είναι κολλημένοι στα επείγοντα. Τα αντιικά φάρμακα που ήρθαν στη χώρα ήταν διαθέσιμα μόνο στα νοσοκομεία και όχι στην κοινότητα. Επίσης, ένα μεγάλο ποσοστό δεν είχε κολλήσει covid στο παρελθόν. Δεν υπήρχε φυσική ανοσία.

Ήταν λανθασμένη η αντίληψη στο Χονγκ Κονγκ ότι τα εμβόλια είναι επικίνδυνα για ηλικιωμένους με χρόνιες παθήσεις. Αν ένα άτομο 70 ή 80 ετών πάθαινε εγκεφαλικό μια εβδομάδα μετά τον εμβολιασμό, η είδηση γινόταν πρωτοσέλιδο. Θα βρείτε μια γραμμή στα… ψιλά ότι οι γιατροί δεν βρήκαν σύνδεση μεταξύ του εμβολιασμού και του εγκεφαλικού, αλλά ποιος θα το διαβάσει; Απλώς κοιτάτε τον τίτλο “Εγκεφαλικό μετά τον εμβολιασμό!” και μετά λες ότι τα εμβόλια είναι επικίνδυνα για άτομα με χρόνιες παθήσεις.

Στην Ασία οι περισσότεροι ηλικιωμένοι τείνουν να αναθέτουν τη λήψη αποφάσεων που αφορούν σε θέματα υγείας τους, στα παιδιά τους. Τα παιδιά κοιτούσαν τους τίτλους στις εφημερίδες και τις συζητήσεις στα social media και έλεγαν “Το εμβόλιο είναι επικίνδυνο για εσένα, θα σε βλάψει, θα το κάνω εγώ αντί για εσένα”. 

Επίσης έλεγαν “Δεν έχουμε γνωρίσει κάποιον που να έχει νοσήσει βαριά από covid ή να έχει πεθάνει από αυτό. Άρα γιατί να το ρισκάρω;”

Τώρα ζούμε με τα αποτελέσματα όλων αυτών των επιλογών μας».