Χάος στο Νεπάλ: Η γυναίκα του πρώην πρωθυπουργού κάηκε ζωντανή στο σπίτι της – Το χρονικό και οι πρωταγωνιστές

Εκτός ελέγχου βρίσκεται η κατάσταση στο Νεπάλ, καθώς χιλιάδες διαδηλωτές κατεβαίνουν στους δρόμους απαιτώντας βαθιές πολιτικές αλλαγές για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και της οικονομικής κατάρρευσης. Οι ταραχές έχουν οδηγήσει σε ανθρώπινες απώλειες, με τραγικότερο περιστατικό τον θάνατο της συζύγου πρώην πρωθυπουργού, η οποία βρήκε φρικτό θάνατο όταν πυρπολήθηκε η κατοικία τους.

Σύμφωνα με το India Today, διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στο σπίτι του πρώην πρωθυπουργού Jhalanath Khanal, ενώ στο εσωτερικό βρισκόταν η σύζυγός του, Rabi Laxmi Chitrakar. Η γυναίκα «κάηκε ζωντανή, παρά τις προσπάθειες να την απεγκλωβίσουν». Εκτός από την κατοικία του πρώην πρωθυπουργού, έχουν καταγραφεί επιθέσεις και εμπρησμοί σε υπουργικές κατοικίες και γραφεία πολιτικών κομμάτων, ενώ αναφέρονται εκτεταμένες λεηλασίες.

Φωτογραφίες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο απεικονίζουν πολίτες να κυκλοφορούν στους δρόμους φορτωμένοι με πλούτη και πολύτιμα αντικείμενα από τα λεηλατημένα σπίτια αξιωματούχων: «κουβαλώντας κοσμήματα, ακριβές πολυθρόνες, τηλεοράσεις κτλ.» Οι δυνάμεις ασφαλείας αντιμετωπίζουν με χρήση βίας τις κινητοποιήσεις, ενώ ο στρατός παραμένει σε επιφυλακή. Η πολιτική ηγεσία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς, πέρα από την απώλεια ελέγχου, κινδυνεύει να χάσει προνόμια και εισοδήματα.

Η κοινωνική αναταραχή έχει τις ρίζες της στη χρόνια διαφθορά και την οικονομική παρακμή. Όπως σημειώνεται, ενώ «χιλιάδες Νεπαλέζοι ξενιτεύονταν για μια καλύτερη ζωή, υπουργοί, βουλευτές και άλλοι αξιωματούχοι διαφήμιζαν με τις οικογένειες τους τις περιουσίες που απέκτησαν με κρατικό χρήμα, ζητώντας λιτότητα από τον κόσμο».

Ηένταση έχει επιστρέψει για τα καλά στην ευρύτερη περιοχή των Ιμαλαΐων. Τουλάχιστον αυτό έρχεται να υπογραμμίσει το ξέσπασμα των βίαιων διαδηλώσεων της Gen Z στην «καρδιά» της διάσημης οροσειράς, στην χώρα που φιλοξενεί το Έβερεστ, στο Νεπάλ.

Η ένταση στο Νεπάλ σιγοβράζει καιρό Μπορεί η αφορμή των διαδηλώσεων να είναι τα μέτρα της κυβέρνησης του παραιτηθέντος πλέον πρωθυπουργού Κ.Π. Σάρμα Όλι για περιορισμό των σόσιαλ μίντια, όμως τόσο το γεωπολιτικό πλαίσιο στο οποίο ξέσπασαν, όσο και το πολιτικό στο εσωτερικό, δίνουν στα γεγονότα και στην εκπεφρασμένη με πράξεις βίας απόρριψη της πολιτικής τάξης εν συνόλω, κομβικό και καταλυτικό ρόλο στην ευρύτερη ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, αλλά και στο τι μέλλει γενέσθαι.

Η οργή που τροφοδότησε τις μαζικές διαδηλώσεις στο Νεπάλ, σιγόβραζε εδώ και αρκετό καιρό. Οι πανεθνικές βίαιες διαμαρτυρίες, οι οποίες ξέσπασαν την Δευτέρα, στόχευσαν τόσο τον πρωθυπουργό του Νεπάλ Κ.Π Σάρμα Όλι του Κομμουνιστικού Κόμματος του Νεπάλ (Ενοποιημένο Μαρξιστικό- Λενινιστικό) το οποίο συμμετέχει σε κυβέρνηση συνεργασίας με άλλα τέσσερα κόμματα, όσο και τον επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Νεπάλ (Μαοϊκό Κέντρο) Πούσπα Καμάλ Νταχάλ, γνωστού με το ψευδώνυμο (nom de guerre) Πρασάντα (σ.σ. που στα νεπαλέζικα σημαίνει «άγριος»).

Ο Πρασάντα, όσο και το κόμμα του, είναι ουσιαστικά γέννημα του εμφυλίου πολέμου του Νεπάλ που κράτησε από το 1996 έως και το 2006, οπότε και έληξε με την Συνολική Συμφωνία Ειρήνης, που αποτέλεσε το πρώτο βήμα για να υιοθετήσει η χώρα ένα πιο δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, που δεν θα ελέγχεται από το Παλάτι και τους Σάχηδες του Νεπάλ, κίνηση που ολοκληρώθηκε το 2008 με την κατάργηση της μοναρχίας.

Στην ανατροπή της βασιλείας, συμμετείχαν επίσης και τα κόμματα της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του σοσιαλδημοκρατικού Κογκρέσου του Νεπάλ (που συγκυβερνά με το ΚΚ Νεπάλ- ΕΜΛ).

Από το 2008 μέχρι και σήμερα τα κόμματα αυτά εναλλάσονται ουσιαστικά στην εξουσία και ανά διαστήματα έχουν αντιμετωπίσει διάφορες κινητοποιήσεις από τις φιλομοναρχικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις. Ιστορικά η βασιλική οικογένεια του Νεπάλ και εξαιτίας του γεγονός ότι ήταν Ινδουιστική, διατηρούσε στενές επαφές με την Ινδία που αποτυπώθηκαν και στην συμφωνία φιλίας του 1950 που είχαν υπογράψει οι δύο πλευρές.

Η τελευταία μεγάλη κινητοποίηση των φιλομοναρχικών (κάποιοι εκ των οποίων σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ήταν πρώην δημοκρατικοί), ήρθε την περασμένη άνοιξη και από την καταστολή πάλι έχασαν την ζωή τους πολίτες.

Οι διαδηλώσεις φέρνουν στο προσκήνιο την ΜΚΟ Χάμι Νεπάλ και τον Σουντάν Γκουρούνγκ Οι διαδηλώσεις της Gen Z στο Νεπάλ αυτό το φθινόπωρο δεν έχουν κάποιο φιλομοναρχικό πρόσημο, τουλάχιστον σύμφωνα με τις αναφορές από τα τοπικά μέσα. Αυτό που προκύπτει είναι πως ουσιαστικά αποτελούν ένα ξέσπασμα απέναντι σε αυτό που μη κυβερνητικές οργανώσεις καταγγέλουν ως διαφθορά, αλλά και ενάντια στην νομοθεσία για τα social media που ψηφίστηκε το 2023.

Σύμφωνα με το Νόμο για τη Διαχείριση της Χρήσης των Κοινωνικών Δικτύων, πλατφόρμες όπως το Facebook, το Instagram, το WhatsApp, το YouTube και το X ήταν υποχρεώμενες να καταγραφούν σε ένα σχετικό μητρώο στο Νεπάλ, διαφορετικά θα είχαν περιορισμούς. Το υπουργείο Επικοινωνιών και Τεχνολογίας Πληροφοριών -ο υπουργός ήταν του ΚΚ Νεπάλ- ΕΜΛ- ανακοίνωσε το κλείσιμο 26 πλατφορμών σταδιακά από τις 4 Σεπτεμβρίου.

Η κίνηση αυτή έφερε στο προσκήνιο μια οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών Χάμι Νεπάλ (Hami Nepal) και τον 36χρονο επικεφαλής της Σουντάν Γκουρούνγκ, ο οποίος δεν είναι ένας επαγελματίας πολιτικός. Ο Γκουρούνγκ, που κατά το παρελθόν έχει εργαστεί ως DJ και διοργανωτής πάρτι, και πλέον προσδιορίζεται ως επιχειρηματίας, ίδρυσε την ΜΚΟ του, το 2015 μετά από τον μεγάλο καταστροφικό σεισμό στα Ιμαλάια που κόστισε την ζωή σε τουλάχιστον 9000 άτομα με στόχο να συγκεντρώσει εθελοντές για τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.

Σύμφωνα με αναφορές σε ινδικά μέσα ενημέρωσης, η Hami Nepal κινήθηκε γρήγορα. Μέσω Instagram και Discord πριν τεθούν εκτός λειτουργίας, η ομάδα του Γκουρούνγκ κάλεσε σε συγκεντρώσεις στο κέντρο του Κατμαντού στις 8 Σεπτεμβρίου, αναρτώντας βίντεο που καλούσαν τους συμμετέχοντες να συμμετέχουν ειρηνικά.

Η οργάνωση κατά το παρελθόν έχει κάνει καμπάνιες υπέρ της διαφάνειας, της βελτίωσης των κρατικών υπηρεσιών για την διαχείριση καταστροφών και τώρα κατά τα φαινόμενα ασχολείται και με τα ψηφιακά δικαιώματα. Αυτά έχουν δώσει στον Γκούρουνγκ τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ του διαδικτυακού ακτιβισμού της Gen Z και της δράσης των πολιτών στον πραγματικό κόσμο.

Η παρέμβαση Μόντι και η φιλοκινεζική στροφή του Όλι Παράλληλα πάντως με όλα αυτά, η κατάσταση στο Νεπάλ -που μένει να φανεί πως θα εξελιχθεί και μετά από την ανάληψη της δημόσιας ασφάλειας από τον στρατό που ανακοινώθηκε χθες- έρχεται σε μια περίοδο ιδιαίτερης γεωπολιτικής έντασης στην περιοχή και η πολιτική αναταραχή δημιουργεί συνθήκες επισφάλειας στην χώρα.

Είναι ενδεικτικό πως ο πρωθυπουργός της Ινδίας, εθνικιστής, Ναρέντρα Μόντι, ανακοίνωσε ότι η κατάσταση στο Νεπάλ συζητήθηκε κατά την συνεδρίαση της Επιτροπής Ασφαλείας του Υπουργικού Συμβουλίου και όπως ανέφερε σε μήνυμα του στο X: «Η βία στο Νεπάλ είναι σπαρακτική. Λυπάμαι που πολλοί νέοι άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. Η σταθερότητα, η ειρήνη και η ευημερία του Νεπάλ είναι ύψιστης σημασίας για εμάς. Απευθύνω ταπεινά έκκληση σε όλους τους αδελφούς και τις αδελφές μου στο Νεπάλ να υποστηρίξουν την ειρήνη».

Η παρέμβαση Μόντι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ο παραιτηθείς πρωθυπουργός του Νεπάλ, Κ.Π Σάρμα Όλι, εδώ και κάποιο διάστημα είχε κατηγορηθεί τόσο από την εγχώρια πολιτική σκηνή, όσο και από τα ινδικά μέσα ενημέρωσης, ότι έχει κάνει στροφή προς την Κίνα. Είναι ενδεικτικό ότι σε άρθρο στο βραβευμένο δεκαπενθήμερο ινδικό αγγλόφωνο περιοδικό Frontline, με ημερομηνία 21 Νοεμβρίου 2024, ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι το Νεπάλ, μαζί με το Μπαγκλαντές «παίζουν το χαρτί της Κίνας» ενάντια στην Ινδία και πως η κυριαρχία της χώρας του στην Νότια Ασία, αρχίζει να ξεθωριάζει.

Σημειώνεται πως ο Κ.Π. Σάρμα Όλι, συμμετείχε στην πρόσφατη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης (SCO) στην Τιαντζίν, καθώς το Νεπάλ έχει λάβει καθεστώς παρατηρητή και είχε και απευθείας συνάντηση με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ. Αυτή ήταν βέβαια μια από τις πολλές συναντήσεις που είχε ο Όλι το τελευταίο διάστημα με την κινεζική ηγεσία. Το άρθρο στο Frontline τόνιζε ότι ο νέος πρωθυπουργός του Νεπάλ επέλεξε να μεταβεί στο Πεκίνο για την πρώτη επίσημη επίσκεψή του στο εξωτερικό. Στην τετραήμερη επίσκεψη εκείνη, στα τέλη Νοεμβρίου, ο Όλι είχε υπογράψει συμφωνίες που καθόριζαν το πλαίσιο συνεργασίας και έβαζαν ενεργά το Νεπάλ στον γενικό σχεδιασμό της Πρωτοβουλίας Μια Ζώνη Ένας Δρόμος της Κίνας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει επίσης ότι μόλις στις 8 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση του Νεπάλ το ΚΚ Νεπάλ – ΕΜΛ, διαμαρτυρήθηκε για το γεγονός πως Κίνα και Ινδία συμφώνησαν να ξανανοίξουν το ορεινό εμπορικό πέρασμα στο Λιπουλέχ, στο Θιβέτ, το οποίο σύμφωνα με το κυβερνών κόμμα παραβιάζει τα δικαιώματα του.

Το Πεκίνο ουσιαστικά δεν έκανε απολύτως καμία δημόσια παρέμβαση για τα γεγονότα στο Κατμαντού και σε άλλες πόλεις της Νεπάλ από τα οποία έχουν χάσει την ζωή τους τουλάχιστον 20 άνθρωποι.

On my return from Himachal Pradesh and Punjab today, a meeting of the Cabinet Committee on Security discussed the developments in Nepal. The violence in Nepal is heart-rending. I am anguished that many young people have lost their lives. The stability, peace and prosperity of…

— Narendra Modi (@narendramodi) September 9, 2025

Το Νεπάλ βυθίζεται σε πολιτική κρίση και αβεβαιότητα Το ερώτημα που προκύπτει από τα παραπάνω, είναι ποια θα είναι η επόμενη μέρα στην χώρα μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Το Νεπάλ με βάση τα στοιχεία αυτά αποτέλεσε και αποτελεί ένα ακόμα πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ Ινδίας και Κίνας, οι οποίες όμως το τελευταίο διάστημα φαίνονται ότι έχουν ξεκινήσει μια διαδικασία σύγκλισης. Το κλίμα πολιτικής αστάθειας που δημιουργείται με αφορμή την απόφαση της κυβέρνησης για τα σόσιαλ μίντια, αλλά και τις ογκοδέστατες και βίαιες διαδηλώσεις, που έφτασαν μέχρι και σε πυρπολήσεις δημόσιων κτηρίων εκ των πραγμάτων τοποθετεί το Νεπάλ σε μια τροχιά αβεβαιότητας συνολικά.

Η κρίση στο Νεπάλ υπενθυμίζει επίσης ότι τα σημεία έντασης στην περιοχή πολλπλασιάζονται, καθώς τους τελευταίους μήνες, άνοιξε το θέμα του ανταγωνισμού μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν με την σχετικά μικρής σε έκταση σύγκρουση που ξέσπασε -με αφορμή την επίθεση ενόπλων στο Κασμίρ- μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων της περιοχής, ενώ παράλληλα τρέχει και το ζήτημα του πολέμου των υδάτων και του νερού πέριξ των Ιμαλαΐων.

Πηγή – Τα Νέα, Το Βήμα