Διαμαρτυρίες, βία, θάνατοι: Καζάνι που βράζει η Ινδονησία

Διαδηλωτές έχασαν τη ζωή τους, κτίρια καταστράφηκαν από φωτιές και σπίτια πολιτικών λεηλατήθηκαν, καθώς η αναταραχή εξαπλώθηκε σε όλη την Ινδονησία, με τις αρχές να εφαρμόζουν σκληρή καταστολή.

Μαζικές διαδηλώσεις, με αιτία τα προβλήματα κόστους διαβίωσης και τη δημόσια απογοήτευση με την πολιτική ελίτ, ξέσπασαν για πρώτη φορά στην Τζακάρτα στις 25 Αυγούστου, με τα προνόμια των βουλευτών να μπαίνουν στο στόχαστρο.

Μέχρι το τέλος της εβδομάδας, τα πράγματα εξελίχθηκαν βίαια. Την Πέμπτη το βράδυ, μετά από συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αρχών, η αστυνομία στην Τζακάρτα παρέσυρε και σκότωσε τον 21χρονο οδηγό μοτοσικλέτας και διανομέα Affan Kurniawan.

Ο πρόεδρος Πραμποούο Σουμπιάντο και ο αρχηγός της αστυνομίας ζήτησαν συγγνώμη για το θάνατό του, αλλά αυτό τροφοδότησε περαιτέρω δυσαρέσκεια, η οποία έχει πλέον εξαπλωθεί, από τη Δυτική Ιάβα μέχρι τα νησιά Μπαλί και Λομπόκ.

Τουλάχιστον επτά άτομα είχαν πεθάνει μέχρι τη Δευτέρα, σύμφωνα με τον συντονιστή υπουργό Οικονομικών της Ινδονησίας.

Τα προνόμια που πυροδότησαν τη διαμαρτυρία

Η κύρια αιτία για τις διαδηλώσεις ήταν η απόφαση της ινδονησιακής κυβέρνησης να αυξήσει το επίδομα για τους εθνικούς βουλευτές.

Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν τον περασμένο μήνα ότι οι βουλευτές πληρώνονται πάνω από 100 εκατομμύρια ρουπίες (4.499 λίρες, 6.150 δολάρια) το μήνα -πάνω από 30 φορές το μέσο εθνικό εισόδημα- και περιλαμβάνουν ένα σημαντικό επίδομα στέγασης.

Την ίδια στιγμή, οι πολίτες δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα λόγω της οικονομικής κρίσης.

“Ενώ η κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα λιτότητας και σε μια εποχή που οι πολίτες αισθάνονται οικονομικά ανασφαλείς, η ιδέα ότι η ήδη πλούσια πολιτική τάξη της Ινδονησίας θα δει τα εισοδήματά της να αυξάνονται, γέμισε τον κόσμο με οργή, και εκείνοι βγήκαν στους δρόμους για να εκφράσουν αυτή την οργή”, δήλωσε η Δρ. Εβ Γουόρμπερτον, διευθύντρια του Ινδονησιακού Ινστιτούτου στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, στη BBC.

Αυτές οι διαδηλώσεις κλιμακώθηκαν μετά το θάνατο του Affan και έκτοτε περιλαμβάνουν ζητήματα αστυνομικής βαρβαρότητας και ευθύνης.

Αλλά υπάρχουν και άλλες συστημικές αιτίες που τροφοδοτούν την οργή του κόσμου: η πολιτική διαφθορά, η κοινωνική ανισότητα και οι οικονομικές δυσκολίες από τις οποίες φαίνεται να είναι αδικαιολόγητα προστατευμένοι οι πλούσιοι και ισχυροί.

“Η ελίτ φαίνεται να είναι απομονωμένη σε μια ζωή χλιδής – όπως φαίνεται από τα υπέρογκα προνόμια που απολαμβάνουν οι βουλευτές – και αυτό ενοχλεί τον κόσμο”, εξήγησε ο Βέντι Χαντίζ, καθηγητής Ασιατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Ασίας του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης.

Για να καταστείλει τις διαδηλώσεις, ο πρόεδρος Πραμποούο ανακοίνωσε την Κυριακή ότι ορισμένα κρατικά προνόμια για τους πολιτικούς θα μειωθούν, περιλαμβανομένων των επιδομάτων. Η κίνηση αυτή έγινε δεκτή θετικά από τους διαδηλωτές, αλλά κάποιοι θεωρούν ότι δεν φτάνει.

Ο Χεριάτο, πρώην κεντρικός συντονιστής της Ένωσης Όλων των Ινδονησιακών Φοιτητών, είπε στο BBC ότι η ανακοίνωση ήταν “ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν αντιμετωπίζει τις ρίζες της δυσαρέσκειας”.

“Δεν πρόκειται μόνο για ένα θέμα, αλλά για διαρκείς ανησυχίες γύρω από την ανισότητα, τη διακυβέρνηση και την ευθύνη”, εξήγησε. “Οι συμβολικές αλλαγές είναι σημαντικές, αλλά ο κόσμος περιμένει βαθύτερες μεταρρυθμίσεις, ειδικά σε τομείς που επηρεάζουν τους απλούς πολίτες, όπως η αγροτική πολιτική, η εκπαίδευση και οι δίκαιες οικονομικές ευκαιρίες. Ο τελικός στόχος είναι να προωθήσουμε μια πιο υπεύθυνη, διαφανή και ανθρώπινη διακυβέρνηση”.

Η καταστολή

Ταυτόχρονα με την αναστολή των προνομίων των πολιτικών, ο Πραμποούο διέταξε τον στρατό και την αστυνομία να λάβουν αυστηρότερα μέτρα κατά των ταραξιών, μετά την καταστροφή των σπιτιών μελών πολιτικών κομμάτων και κρατικών κτιρίων.

Οι διαδηλωτές έβαλαν φωτιά σε κτίρια περιφερειακών νομοθετικών συμβουλίων σε πολλές επαρχίες της Ινδονησίας.

Στην πόλη Μακάσαρ, τοπικό κτίριο του κοινοβουλίου πυρπολήθηκε, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τουλάχιστον τρία άτομα και να τραυματιστούν αρκετοί άλλοι, αφού παγιδεύτηκαν στο φλεγόμενο κτίριο.

Εν τω μεταξύ, στην Τζακάρτα, θυμωμένοι όχλοι έκαναν επιδρομές και λεηλάτησαν πολυτελή είδη από τα σπίτια μελών της περιφερειακής νομοθετικής συνέλευσης, οι οποίοι προηγουμένως είχαν κάνει αποκαλυπτικές δηλώσεις για τους διαδηλωτές που κατηγορούσαν τους υψηλούς μισθούς τους.

Η αναταραχή ώθησε τον Πραμποούο να ακυρώσει επίσκεψη στην Κίνα, υποσχόμενος να παρακολουθήσει την κατάσταση άμεσα και να βρει λύση.

Το TikTok διέκοψε επίσης τη λειτουργία της ζωντανής μετάδοσης στην Ινδονησία “για τις επόμενες ημέρες”, με στόχο τον περιορισμό περιεχομένου που μπορεί να προκαλέσει μαζική κινητοποίηση.

Ο Χεριάτο είπε ότι η διαχείριση της κατάστασης από τις αρχές είναι “ανάμεικτη”.

“Από τη μια πλευρά, υπήρξαν κάποιες προσπάθειες για διάλογο, αλλά από την άλλη, η χρήση υπερβολικής δύναμης έχει προκαλέσει ανησυχία”, δήλωσε. “Οι αρχές πρέπει να προστατεύουν το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, όχι να το καταπνίγουν”.

Η εντολή του Πραμποούο για εντατικοποίηση των καταστολών – περιλαμβανομένων των διακοπών φωτισμού σε περιοχές διαδηλώσεων και της χρήσης πλαστικών σφαιρών – έχει εντείνει τις ανησυχίες του Χεριάτο, ο οποίος φοβάται αστυνομική βαρβαρότητα.

“Η ιστορία μας έχει δείξει ότι όταν το κράτος προτεραιοποιεί τα μέτρα ασφαλείας αντί για το διάλογο, ο κίνδυνος υπερβολικής βίας και παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων αυξάνεται“, είπε.

“Ελπίζουμε ότι οι αρχές θα ενεργήσουν με αυτοσυγκράτηση και θα προτεραιοποιήσουν την αποκλιμάκωση αντί για την αντιπαράθεση”.

Μια ευκαιρία για αλλαγή

Δεν είναι σαφές ποια θα είναι η πορεία των διαδηλώσεων από εδώ και πέρα – αν θα συνεχιστούν με περαιτέρω βία και καταστολή ή αν θα αναγκάσουν την κυβέρνηση να υποχωρήσει.

Ωστόσο, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, η κατάσταση αυτή αντιπροσωπεύει την πιο σοβαρή πρόκληση για την ηγεσία του Πραμποούο από τη στιγμή που ανέλαβε την προεδρία το 2024.

“Είναι μια μεγάλη δοκιμασία”, είπε η Δρ. Γουόρμπερτον. “Μπορεί να ηρεμήσει τους διαδηλωτές και να βάλει τέλος στις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις, χωρίς να καταφύγει σε υπερβολική κρατική βία ή καταπίεση; Αυτή είναι η ερώτηση”.

Ο Πραμποούο, πρώην διοικητής ειδικών δυνάμεων που κατηγορείται για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναδημιούργησε την εικόνα του μέσα από “χαριτωμένα” βίντεο στο TikTok για να κερδίσει την υποστήριξη των νέων ψηφοφόρων.

Ωστόσο, πολλοί Ινδονήσιοι τον θυμούνται ως γαμπρό του στρατηγού-δικτάτορα Σουχάρτο, ο οποίος ανέβηκε γρήγορα στην ιεραρχία του αυταρχικού καθεστώτος.

Η νίκη του στις εκλογές της περασμένης χρονιάς είχε προκαλέσει ανησυχία, ενώ αντιμετώπισε την οργή των φοιτητών για τις περικοπές στον προϋπολογισμό για την υγεία και την εκπαίδευση τον Φεβρουάριο του 2025.

Ο Πραμποούο γνωρίζει καλά τη δύναμη των φοιτητικών διαδηλώσεων – αυτές ήταν καθοριστικές για την πτώση του καθεστώτος Σουχάρτο. Έτσι, ο τρόπος με τον οποίο θα ανταποκριθεί θα είναι κρίσιμος.

Τη Δευτέρα σημειώθηκε προσωρινή ύφεση, καθώς ορισμένοι Ινδονήσιοι φοιτητές και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ακύρωσαν τις διαδηλώσεις στην Τζακάρτα, επικαλούμενοι τις “αδύνατες συνθήκες” μετά την κλιμάκωση των μέτρων ασφαλείας από τις αρχές.

Οι αστυνομικοί είχαν στήσει σημεία ελέγχου σε όλη την πόλη, ενώ αστυνομικοί και στρατιώτες περιπολούσαν την πόλη και είχαν αναπτύξει ελεύθερους σκοπευτές σε στρατηγικά σημεία.

Ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι τελευταίες εντάσεις μπορεί να είναι η κορυφή του παγόβουνου, καθώς πολλά θεμελιώδη οικονομικά ζητήματα παραμένουν άλυτα.

Είναι το βάθος και το εύρος αυτών των προβλημάτων που δίνουν στη σημερινή αντιπολιτευτική αντίδραση τη δύναμή της και την ξεχωρίζουν από πολλές άλλες που έχουν ξεκινήσει στην Ινδονησία τα τελευταία χρόνια – καθιστώντας την, σύμφωνα με τον κ. Χαντίζ, “μία από τις πιο σημαντικές εκρήξεις διαμαρτυριών από την εποχή της μεταρρύθμισης”.