Έφυγε από τη ζωή ο David Baltimore, νομπελίστας και πρωτοπόρος στην κατανόηση του HIV

Ο Δρ. David Baltimore, ένας από τους κορυφαίους βιολόγους της εποχής του και τιμημένος με το Νόμπελ Ιατρικής το 1975, πέθανε το Σάββατο στο σπίτι του στο Woods Hole της Μασαχουσέτης, σε ηλικία 87 ετών. Σύμφωνα με τη σύζυγό του, Alice Huang, ο θάνατός του προήλθε από επιπλοκές διαφόρων μορφών καρκίνου.

Ο Δρ. David Baltimore Photo: Shutterstock

Η ανατροπή του «κεντρικού δόγματος»

Σε ηλικία μόλις 37 ετών, ο Δρ. Baltimore προκάλεσε αναστάτωση στον χώρο της μοριακής βιολογίας, σύμφωνα με το The New York Times. Ανέδειξε ότι η γενετική πληροφορία δεν ρέει μόνο από το DNA προς το RNA και στη συνέχεια στις πρωτεΐνες, όπως μέχρι τότε θεωρούνταν.

Εντόπισε ένα ιικό ένζυμο, την ανάστροφη τρανσκριπτάση, που καθιστούσε δυνατή τη μεταφορά πληροφορίας και από το RNA προς το DNA. Η εν λόγω ανακάλυψη άνοιξε τον δρόμο για τη μελέτη των ρετροϊών, μεταξύ των οποίων και ο HIV, και έθεσε τις βάσεις για σύγχρονες γονιδιακές θεραπείες.

Όπως σημείωσε ο συνάδελφός του David Botstein, «Ήταν η πιο καθοριστική στιγμή της καριέρας του. Βγαίνοντας από εκείνη την ομιλία στο M.I.T. είπα: ‘Θα πάρει το Νόμπελ γι’ αυτό’». Την πρόβλεψη επιβεβαίωσε η Σουηδική Ακαδημία το 1975, απονέμοντάς του το βραβείο μαζί με τον Howard Temin, που είχε καταλήξει ανεξάρτητα στο ίδιο εύρημα, και τον Renato Dulbecco, για τη συμβολή του στη μελέτη των ιών όγκων.

Από μαθητής-θαύμα σε ερευνητή παγκόσμιας εμβέλειας

Γεννημένος στο Manhattan το 1938, ο Δρ. Baltimore μεγάλωσε στο Long Island. Από μικρός ξεχώρισε για την κλίση του στις φυσικές επιστήμες, ενώ σε καλοκαιρινή του εμπειρία στο Jackson Laboratory (ένα κέντρο μελέτης της γενετικής ποντικιών) συνειδητοποίησε, όπως είχε δηλώσει, ότι «θα μπορούσε να εργαστεί στην πρώτη γραμμή της επιστήμης».

Σπούδασε στο Swarthmore College και συνέχισε με διδακτορικό στο Rockefeller University, όπου η διατριβή του άνοιξε νέους δρόμους στη μελέτη των ιών σε ζωικά κύτταρα. Ακολούθησε ερευνητική θέση στο Salk Institute και, το 1968, διορίστηκε στο M.I.T., όπου και πραγματοποίησε την ανατρεπτική του ανακάλυψη.

Η υπόθεση Imanishi-Kari

Παρά τη διεθνή αναγνώριση, η πορεία του σημαδεύτηκε από μια μακρόχρονη αντιπαράθεση που ξεκίνησε το 1986. Η ερευνήτρια Margot O’Toole κατηγόρησε την Thereza Imanishi-Kari, συνεργάτιδα σε άρθρο που ο Baltimore είχε συνυπογράψει, για παραποίηση δεδομένων. Η υπόθεση εξελίχθηκε σε έρευνες από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας και τη Μυστική Υπηρεσία, καθώς και σε πολιτικές ακροάσεις στο Κογκρέσο.

Ο Δρ. Baltimore, αν και δεν είχε άμεση εμπλοκή στην επίμαχη έρευνα, βρέθηκε στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης. Παρά την υπεράσπισή του, παραιτήθηκε το 1991 από την προεδρία του Rockefeller University. Δικαιώθηκε τελικά το 1996, όταν οι κατηγορίες κατέρρευσαν.

Επιστημονική ηγεσία – Ένα διαρκές αποτύπωμα

Το 1997 ανέλαβε πρόεδρος του California Institute of Technology, θέση που διατήρησε έως το 2006. Παράλληλα, παρέμεινε ενεργός στην έρευνα, δημοσιεύοντας πάνω από 600 επιστημονικές εργασίες. Η μελέτη του HIV, που ξεκίνησε ήδη από το 1986, αλλά και η ανακάλυψη ενός γονιδίου που συνδέθηκε με τη δημιουργία αντικαρκινικού φαρμάκου, ξεχώρισαν ανάμεσα στις συνεισφορές του.

Υπήρξε επίσης ένθερμος υποστηρικτής της ανάγκης η επιστημονική κοινότητα να στραφεί στο AIDS. «Είναι ευθύνη οποιουδήποτε εργάζεται στην ιολογία να ασχοληθεί με αυτό το πρόβλημα», τόνιζε. «Απειλεί να εξελιχθεί στη χειρότερη κρίση δημόσιας υγείας της εποχής μας».

Με το Νόμπελ, το Εθνικό Μετάλλιο Επιστημών και πλήθος άλλων διακρίσεων, ο Δρ. Baltimore καθιερώθηκε ως μια εμβληματική μορφή της σύγχρονης βιολογίας. Ο Botstein τον περιέγραφε ως «τον πιο έξυπνο από όλους» στη γενιά του στο M.I.T., ενώ οι μαθητές του τον θυμούνται ως αυστηρό αλλά εμπνευσμένο μέντορα.

Πηγές: The New York Times, Nobel Prize Org