EXPLAINER: Ποια είναι η Χεζμπολάχ που ετοιμάζεται να μπει σε πόλεμο με το Ισραήλ;

Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου έχει εμπλακεί σε εχθροπραξίες με τις ισραηλινές δυνάμεις κατά μήκος των συνόρων, μετά τη σύγκρουση μεταξύ της παλαιστινιακής της συμμάχου, της Χαμάς στη Γάζα και του Ισραήλ, η οποία ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου.

Η πρόσφατη εκδήλωση βίας κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου σηματοδοτεί την πιο σημαντική κλιμάκωση από τη σύγκρουση του 2006, μεταξύ της Χεζμπολάχ και του ισραηλινού στρατού.

Ποιες είναι οι ρίζες της;

Οι ρίζες της Χεζμπολάχ μπορούν να εντοπιστούν στην ίδρυσή της το 1982 από τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν, εν μέσω του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου, ο οποίος διήρκεσε από το 1975 έως το 1990. Η δημιουργία αυτή ήταν μέρος της ευρύτερης ατζέντας του Ιράν για την “εξαγωγή” της Ισλαμικής Επανάστασης του 1979, σε όλη την περιοχή και για την αντιμετώπιση των ισραηλινών δυνάμεων μετά την εισβολή τους στο Λίβανο το 1982.

Συμμεριζόμενη τη σιιτική ισλαμιστική ιδεολογία που προπαγάνδιζε η Τεχεράνη, η Χεζμπολάχ αρχικά στρατολόγησε στις τάξεις της λιβανέζους σιίτες μουσουλμάνους. Με την πάροδο των ετών, η ομάδα εξελίχθηκε από μια σχετικά “σκοτεινή” φατρία σε μια βαριά οπλισμένη οργάνωση με σημαντική επιρροή στο λιβανέζικο κράτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με αρκετές δυτικές κυβερνήσεις και άλλες “δυτικές” κρατικές οντότητες, κατατάσσουν τη Χεζμπολάχ ως τρομοκρατική οργάνωση.

Military experience gained from fighting in Syria’s civil war and decades of clashes with Israel has strengthened Hezbollah. https://t.co/gv0cdGl15g

— PBS NewsHour (@NewsHour) October 26, 2023

Ποια είναι η στρατιωτική της δύναμη;

Οι στρατιωτικές δυνατότητες της Χεζμπολάχ έχουν εξελιχθεί σημαντικά με την πάροδο των ετών. Σε αντίθεση με πολλές άλλες ομάδες που αφοπλίστηκαν μετά τον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου, η Χεζμπολάχ διατήρησε τα όπλα της για να αντισταθεί στις ισραηλινές δυνάμεις που είχαν καταλάβει την σιιτική μουσουλμανική νότια περιοχή της χώρας. Ο πολυετής ανταρτοπόλεμος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να πιεστεί το Ισραήλ να αποσύρει τις δυνάμεις του από τον Λίβανο το 2000.

Οι στρατιωτικές επιχειρησιακές ικανότητες της Χεζμπολάχ έγιναν ιδιαίτερα εμφανείς το 2006, κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης πέντε εβδομάδων με το Ισραήλ, η οποία ξεκίνησε όταν η Χεζμπολάχ πέρασε σε ισραηλινό έδαφος, με αποτέλεσμα την απαγωγή δύο στρατιωτών και τον θάνατο πολλών άλλων ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου, η Χεζμπολάχ εκτόξευσε χιλιάδες ρουκέτες στο Ισραήλ. Η σύγκρουση είχε σημαντικό ανθρώπινο “κόστος” αίματος, με περίπου 1.200 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους στο Λίβανο, κυρίως πολίτες, και 158 Ισραηλινούς να σκοτώνονται, οι περισσότεροι από αυτούς στρατιώτες.

Η στρατιωτική ισχύς της Χεζμπολάχ επεκτάθηκε περαιτέρω όταν ανέπτυξε τις δυνάμεις της στη Συρία, έναν άλλο περιφερειακό σύμμαχο του Ιράν τότε, για να υποστηρίξει τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ στη μάχη του κατά των κυρίως σουνιτών μουσουλμάνων αντικαθεστωτικών.

Η οργάνωση έχει δηλώσει ανοιχτά ότι κατέχει προηγμένο οπλισμό, όπως ρουκέτες ακριβείας και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), και ισχυρίζεται ότι έχει τη δυνατότητα να στοχεύει όλες τις περιοχές του Ισραήλ. Το 2021, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Σαγιέντ Χασάν Νασράλα, δήλωσε ότι η ομάδα διαθέτει περίπου 100.000 ετοιμοπόλεμους μαχητές. Το Ιράν διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον εφοδιασμό της Χεζμπολάχ τόσο με όπλα όσο και με οικονομική στήριξη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ΗΠΑ, το Ιράν έχει διαθέσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στη Χεζμπολάχ σε ετήσια βάση τα τελευταία χρόνια!

Ποιος ο ρόλος ως τώρα στη σύγκρουση Χαμάς – Ισραήλ;

Η Χεζμπολάχ έχει στενές σχέσεις με τη Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Γάζα, και την Ισλαμική Τζιχάντ, μια άλλη παλαιστινιακή παραστρατιωτική παράταξη που υποστηρίζεται από το Ιράν. Δήλωσε ότι βρισκόταν σε “άμεση επαφή με την ηγεσία της παλαιστινιακής αντίστασης” στις 7 Οκτωβρίου, την ημέρα που μαχητές της Χαμάς ξεκίνησαν επίθεση κατά του Ισραήλ, η οποία οδήγησε σε ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές και χερσαία επίθεση στη Γάζα.

Από τότε, η λιβανέζικη οργάνωση έχει εμπλακεί σε όλο και πιο έντονες ανταλλαγές πυρών με το Ισραήλ. Τόσο η Χαμάς όσο και η Ισλαμική Τζιχάντ, που διατηρούν παρουσία στο Λίβανο, εξαπέλυσαν για πρώτη φορά επιθέσεις κατά του Ισραήλ από το λιβανέζικο έδαφος στις 10 Οκτωβρίου.

Στις 22 Οκτωβρίου, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου προειδοποίησε ότι αν η Χεζμπολάχ ανοίξει πολεμικό μέτωπο με το Ισραήλ, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα αντεπιθέσεις “αδιανόητου” μεγέθους στο Λίβανο.

Ποιος ο ρόλος της στον Λίβανο;

Η Χεζμπολάχ διαδραματίζει έναν σύνθετο ρόλο στο Λίβανο, ο οποίος έχει τόσο υποστηρικτές όσο και εχθρούς. Η επιρροή της ενισχύεται από το τρομερό οπλοστάσιό της και την υποστήριξη πολλών σιιτών του Λιβάνου που θεωρούν την ομάδα ως υπερασπιστή του Λιβάνου έναντι του Ισραήλ. Έχει καλλιεργήσει μια ισχυρή βάση υποστήριξης εντός αυτής της κοινότητας. Ωστόσο, λιβανέζικα κόμματα που αντιτίθενται στη Χεζμπολάχ υποστηρίζουν ότι η ομάδα έχει αποδυναμώσει το κράτος και την κατηγορούν ότι εμπλέκει μονομερώς τον Λίβανο σε ένοπλες συγκρούσεις.

Η Χεζμπολάχ έχει πολιτική παρουσία στο Λίβανο, με τα μέλη της να υπηρετούν ως υπουργοί στην κυβέρνηση και νομοθέτες στο κοινοβούλιο. Η εμπλοκή της στην πολιτική του Λιβάνου έγινε πιο έντονη το 2005, μετά την αποχώρηση των συριακών δυνάμεων από την χώρα. Η αποχώρηση αυτή έγινε μετά τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ αλ Χαρίρι, ο οποίος αντιπροσώπευε τη σαουδαραβική επιρροή στη χώρα.

Δικαστήριο που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ καταδίκασε ερήμην τρία μέλη της Χεζμπολάχ για την συμμετοχή τους στη δολοφονία του Ραφίκ αλ Χαρίρι. Ωστόσο, η Χεζμπολάχ αρνείται σθεναρά κάθε ρόλο στη δολοφονία και θεωρεί το δικαστήριο ως εργαλείο των εχθρών της! Το γεγονός αυτό ανέδειξε περαιτέρω την πολύπλοκη και αμφιλεγόμενη δυναμική της, γύρω από την πολιτική ζωή του κράτους.

Το 2008, ο Λίβανος βίωσε έναν αγώνα εξουσίας μεταξύ της Χεζμπολάχ και των πολιτικών της αντιπάλων, οι οποίοι απολάμβαναν την υποστήριξη των “δυτικών” δυνάμεων και της Σαουδικής Αραβίας. Η σύγκρουση αυτή κλιμακώθηκε σε μια σύντομη αλλά έντονη αντιπαράθεση. Μαχητές της Χεζμπολάχ κατέλαβαν τον έλεγχο τμημάτων της Βηρυτού μετά τη δήλωση της κυβέρνησης ότι προτίθεται να λάβει μέτρα κατά του στρατιωτικού δικτύου επικοινωνιών της παραστρατιωτικής ομάδας. Το 2018 η Χεζμπολάχ και οι πολιτικοί της σύμμαχοι εξασφάλισαν κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ενώ η πλειοψηφία αυτή χάθηκε το 2022, η Χεζμπολάχ συνεχίζει να ασκεί σημαντική πολιτική επιρροή στη χώρα.

“We, the Shias of Ali ibn Abi Talib ع from around the world; we will not abandon Palestine, its people, and the Holy sites in Palestine.”

– Sayyid Hassan Nasrallah (Secretary General of Hezbollah, Lebanon) 📹 Quds Day Speech, 2013. pic.twitter.com/VwEGxCLhpj

— Mujtaba Hassan 🇵🇸 (@iMujtabaHassan) November 3, 2023

Τι υποστηρίζει ο δυτικός κόσμος για αυτήν;

Οι δυτικές κυβερνήσεις, ιδίως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, έχουν χαρακτηρίσει τη Χεζμπολάχ ως τρομοκρατική οργάνωση. Τα συμμαχικά με τις Η.Π.Α. αραβικά κράτη του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας, χαρακτηρίζουν επίσης τη Χεζμπολάχ ως τρομοκρατική οργάνωση.

Στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χαρακτηρίζει τη στρατιωτική πτέρυγα της Χεζμπολάχ ως τρομοκρατική οργάνωση, αλλά όχι την πολιτική της πτέρυγα. Αυτή η οριοθέτηση αναγνωρίζει τη διπλή φύση της Χεζμπολάχ ως πολιτικής και στρατιωτικής οργάνωσης.

Επιπλέον, η Αργεντινή έχει κατηγορήσει τη Χεζμπολάχ και το Ιράν ότι ευθύνονται για δύο μεγάλες επιθέσεις στο έδαφός της. Η βομβιστική επίθεση του 1994 σε κέντρο της εβραϊκής κοινότητας στο Μπουένος Άιρες που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 85 ανθρώπων, ενώ η επίθεση του 1992 στην ισραηλινή πρεσβεία στο Μπουένος Άιρες είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 29 ανθρώπων. Τόσο το Ιράν όσο και η Χεζμπολάχ έχουν σταθερά αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη σε αυτές τις επιθέσεις. Τα περιστατικά αυτά συνέβαλαν στη διεθνή αντίληψη της Χεζμπολάχ ως παγκόσμιας ανησυχίας για την ασφάλεια.