Γιατί η αντικατάσταση του Σόιμπλε δεν θα βοηθήσει την Ελλάδα

του Leonid Bershidsky

Εκείνοι που επιχαίρουν για την επικείμενη αποχώρηση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε από το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, πρέπει να βάλουν τη σαμπάνια στην άκρη. Ο διάδοχός του δεν μπορεί να είναι τόσο δύστροπος, αλλά οι νότιοι Ευρωπαίοι – και πάνω απ’ όλα οι Έλληνες- δεν πρέπει να περιμένουν καλύτερη μεταχείριση.

Ο Σόιμπλε έχει υπηρετήσει πάντα το κόμμα του από οποιαδήποτε θέση θα μπορούσε να προσφέρει και θα είναι ακόμα μια ισχυρή προσωπικότητα ως πρόεδρος του κοινοβουλίου, τυπικά ο δεύτερος ανώτερος αξιωματούχος στη Γερμανία μετά τον πρόεδρο, ακριβώς μπροστά από τον καγκελάριο.

Η προτεσταντική φιλοσοφία του Σόιμπλε για την υπηρεσία του πολιτικού, είναι σημαντική για την κατανόηση της θητείας του ως υπουργού Οικονομικών. Φυσικά, χρειάστηκε η προσωπική πεποίθηση για να κατευθύνει την ακλόνητη πορεία λιτότητας, ισορροπημένους προϋπολογισμούς και σεβασμό των κανόνων. Ο Σόιμπλε εκπαιδεύτηκε στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, όπου ο συντεταγμένος φιλελευθερισμός (ordoliberalism) αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1930 μέχρι τη δεκαετία του 1950 (ordoliberalism, σ.σ. μια ιδιαίτερη γερμανική μορφή του οικονομικού φιλελευθερισμού που επηρεάζεται από τον Adam Smith. Υποστηρίζει την ανάγκη ισχυρής κυβέρνησης, η οποία θα παρέχει ένα πλαίσιο κανόνων, που θα επιτρέπουν στην ελεύθερη οικονομία όρους καλύτερης λειτουργίας).

Αυτή η θεωρία παντρεύτηκε μια φιλελεύθερη προσέγγιση υπέρ της αγοράς με ένα ισχυρό κράτος, ο ρόλος του οποίου είναι να διατηρήσει ένα υψηλό επίπεδο κοινωνικής ασφάλειας. Ο συντεταγμένος φιλελευθερισμός έχει εξασθενήσει κάπως από τη δεκαετία του ’70, αλλά εξακολουθεί να επηρεάζει μεγάλο μέρος της γερμανικής οικονομικής σκέψης, και ο Σόιμπλε ήταν κοντά στις καταβολές του κατά τα έτη σχηματισμού του. Ως υπουργός οικονομικών αργότερα στη ζωή του, έτεινε να κλίνει προς αυτή την οικονομική σκέψη.

Κάποτε ομολόγησε στον αδελφό του: «Όσο μεγαλώνω και όσα περισσότερα βλέπω ως υπουργός Οικονομικών, τόσο πιο δύσπιστος γίνομαι για τον καπιταλισμό». Σε γενικές γραμμές, όμως, ο Σόιμπλε απλώς υποστήριξε τη μακρά πολιτική γραμμή του κόμματός του, η οποία ήταν σαφής αρκετά πριν αναλάβει υπουργός, κατά τις συζητήσεις για την οικονομική θεμελίωση της ΕΕ και της ευρωζώνη Σόιμπλε .

Ωστόσο, δεν έχει έρθει το τέλος της πολιτικής σταδιοδρομίας του. Σήμερα, που το κοινοβούλιο περιλαμβάνει μια απείθαρχη ομάδα εθνικιστών που εκλέγονται από το κόμμα AFD και με τους Σοσιαλδημοκράτες, που είναι αποφασισμένοι να αντιταχθούν στη Μέρκελ, o Σόιμπλε είναι σε καλύτερη θέση για να βοηθήσει την καγκελάριο και το CDU.

Διευθύνοντας τη συζήτηση αποβαίνει αίφνης σημαντικό και ο Σόιμπλε αποτελεί ένα σθεναρό βράχο, μια «φυσική αρχή», όπως σημειώνει ο ηγέτης FDP Κρίστιαν Λίντνερ σε ένα tweet υποστήριξης της κίνησης του Σόιμπλε. Η κίνηση της Μέρκελ να μετακινήσει τον Σόιμπλε από το υπουργείο Οικονομικών δείχνει τη σοβαρή πρόθεσή της να οικοδομήσει μια σταθερή συμμαχία με το FDP και τους Πράσινους.

Όμως, το υπουργείο Οικονομικών κατά πάσα πιθανότητα θα πάει στο FDP, το οποίο κέρδισε περισσότερες ψήφους στις εκλογές από τους Πράσινους, και κατέστησε σαφή τη φιλοδοξία του να εξασφαλίσει τη θέση, ακόμη και πριν το τέλος της προεκλογικής εκστρατείας. Δυστυχώς για την Ελλάδα και άλλες νότιες ευρωπαϊκές χώρες που ζητούν οικονομική βοήθεια, οι εν δυνάμει υποψήφιοι του κόμματος είναι πιθανό να είναι τόσο «σφιχτοί», όσο ο Σόιμπλε.

Το FDP δεν είναι υπέρ του συντεταγμένου φιλελευθερισμού, είναι προκλητικά νεοφιλελεύθεροι. Είναι κατηγορηματικά αντίθετοι με φορολογικά κίνητρα, διαγραφή χρεών, μεταφορά γερμανικών χρημάτων στις γειτονικές χώρες και τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, ενώ και η αντίθεσή του έχει λιγότερο να κάνει με τη συνέχεια της θητείας του Σόιμπλε:

Είναι θέμα αρχής. O Σόιμπλε θα μπορούσε να αναζητήσει συμβιβασμούς εντός των καθορισμένων κανόνων. Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, για παράδειγμα, ήταν ένας τέτοιος συμβιβασμός, επιτρέποντας τη μεταφορά χρηματοοικονομικής αξιοπιστίας για τις προβληματικές οικονομίες, χωρίς την άμεση μεταβίβαση μετρητών των φορολογουμένων.

Το FDP αντιπαθεί τον ΕΜΣ, θεωρώντας τον ανέντιμο κόλπο. Η πεποίθηση του ηγέτη του στον καπιταλισμό είναι ισχυρότερη από ό,τι του Σόιμπλε . H πίστη τους στην επίδειξη αλληλεγγύης είναι επίσης ασθενέστερη. Το FDP επιθυμεί να κυνηγήσει τις χώρες της ΕΕ που δεν εφαρμόζουν τις δημοσιονομικές τους υποχρεώσεις. Ο Σόιμπλε ήταν πρόθυμος να τους δώσει μια ευκαιρία. Οι εταίροι στο Eurogroup ήξεραν ότι ήταν δύσκολο να ικανοποιήσουν το Σόιμπλε, αλλά είχαν συνηθίσει το οξύ ύφος του και είχαν βρει τον τρόπο να συνεργαστούν μαζί του.

Αυτό μπορεί να είναι πιο δύσκολο με έναν υπουργό από το FDP, ο οποίος, τουλάχιστον αρχικά, είναι πιθανό να είναι περισσότερο ζηλωτής από φύλακας παραδόσεων στη στάση του Σόιμπλε. Είναι πιθανόν οι νότιο-ευρωπαίοι να νοσταλγήσουν τον Σόιμπλε αρκετά σύντομα.

Πηγή: ΑΠΕ, Bloomberg (άρθρο γνώμης)