Human Library: Τι συμβαίνει όταν δανείζεσαι ανθρώπους για να σου διηγηθούν τις ιστορίες τους
Πώς οι άνθρωποι μεταμορφώνονται σε... βιβλία, σε έναν ανοιχτό διάλογο, χωρίς ταμπού και στερεότυπα
Η «Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη» λειτουργεί ακριβώς όπως ακούγεται: αντί για βιβλία, «δανείζεσαι»… ανθρώπους που σου αφηγούνται τις ιστορίες τους.
Κάθε «βιβλίο» είναι ένας άνθρωπος που εκπροσωπεί μια ομάδα που συχνά υφίσταται κοινωνικό αποκλεισμό, παρεξηγήσεις ή στερεότυπα — από πρόσφυγες, τρανς άτομα, μέχρι άτομα με αναπηρία, πρώην κρατούμενοι, άνθρωποι με ψυχική νόσο και θρησκευτικές μειονότητες.
Κάθε άνθρωπος έχει τη δική του ιστορία να αφηγηθεί, αποτελεί ένα ανοιχτό βιβλίο.
Ο «αναγνώστης» μπορεί να δανειστεί το ανθρώπινο «βιβλίο» για περίπου μισή ώρα και να κάνει μία ανοιχτή συζήτηση μαζί του χωρίς ταμπού – να τον ρωτήσει ό,τι θέλει να μάθει.
Αυτή η δράση «τρέχει» στη Δανία εδώ και 25 ολόκληρα χρόνια, με την ονομασία «Human Library».
Η πρωτοβουλία
Η Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη ή «Menneskebiblioteket», όπως ονομάζεται στα δανικά, δημιουργήθηκε στην Κοπεγχάγη την άνοιξη του 2000 από τον Ronni Abergel, τον αδελφό του Dany και τους συναδέλφους τους Asma Mouna και Christoffer Erichsen.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από την ομάδα «Stop the Violence», ως αντίδραση στη βία και τον ρατσισμό που βίωναν οι νέοι στη χώρα.
Η πρώτη εκδήλωση οργανώθηκε στο φεστιβάλ Roskilde και είχε τόσο μεγάλη επιτυχία, που το μοντέλο εξαπλώθηκε διεθνώς.
Ήταν ανοιχτή για οκτώ ώρες την ημέρα για τέσσερις συνεχόμενες ημέρες και περιλάμβανε πάνω από πενήντα διαφορετικούς τίτλους. Η ευρεία επιλογή βιβλίων προσέφερε στους αναγνώστες άφθονες επιλογές για να αμφισβητήσουν τα στερεότυπα τους και έτσι περισσότεροι από χίλιοι αναγνώστες εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία, αφήνοντας τα βιβλία, τους βιβλιοθηκάριους, τους διοργανωτές και τους αναγνώστες έκπληκτους από την υποδοχή και τον αντίκτυπο της Ανθρώπινης Βιβλιοθήκης.
«Αναζητήσαμε άτομα που ήταν άστεγα, άνεργα, καταθλιπτικοί, με ψυχικά προβλήματα, με ορισμένες αναπηρίες, τα οποία θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να μάθουμε από αυτούς», εξήγησε ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της ΜΚΟ, Ronni Abergel.
Η «Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη» στοχεύει στην ισότητα και στη δημιουργία ενός ασφαλούς πλαισίου για ανοιχτό διάλογο. «Να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις τους, ένα “βιβλίο” τη φορά.»
Σήμερα, το Human Library έχει παρουσία σε πάνω από 80 χώρες και έχει διοργανώσει χιλιάδες “αναγνώσεις” σε σχολεία, πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς.
Η εμπειρία βασίζεται στην προσωπική επαφή, όχι σε θεωρίες ή προπαγάνδα: μέσα από τη συζήτηση, πολλές προκαταλήψεις “γκρεμίζονται” απλώς επειδή δύο άνθρωποι συναντήθηκαν ως ίσοι.
Έχει δημιουργηθεί με στόχο να είναι ένα μέρος όπου βρίσκονται άνθρωποι που διαφορετικά δεν θα συναντιόνταν ποτέ.
Οι συμμετέχοντες συχνά λένε ότι αυτή η εμπειρία αλλάζει τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο — γιατί δεν πρόκειται για θεωρητική “ανεκτικότητα”, αλλά για αληθινή συνάντηση.
Η εμπειρία
Σε μια συγκέντρωση στον καταπράσινο «Κήπο Ανάγνωσης» της βιβλιοθήκης στην Κοπεγχάγη, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν από ένα πρόγραμμα 15 πιθανών αναγνωσμάτων, με τίτλους που κυμαίνονται από την «πρώιμη συνταξιοδότηση» και τη «μοναξιά» μέχρι τη «σεξουαλική κακοποίηση» και το «θύμα αιμομιξίας».
Μόλις οι επισκέπτες επιλέξουν τι θέλουν να «διαβάσουν» έχουν περίπου 30 λεπτά για να εξερευνήσουν την ιστορία του βιβλίου.
«Θέλουμε το βιβλίο πίσω στην ώρα του, το χρειαζόμαστε πίσω στην ίδια κατάσταση, δεν μπορείς να το πάρεις σπίτι. Είναι απλά πράγματα», έχει πει αστειευόμενος ο Άμπεργκελ.
Ο ίδιος δήλωσε ότι επέλεξε τον όρο «βιβλιοθήκη» λόγω του ουδέτερου ρόλου που διαδραματίζει στις κοινότητες: «Είτε είσαι νέος είτε ηλικιωμένος, πλούσιος ή φτωχός, ανεξάρτητα από το ποιος είσαι, μπορούμε όλοι να συναντηθούμε και να μάθουμε από τις ιστορίες μας».
Το «μην κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του» θα μπορούσε να είναι το μότο του Human Library, αλλά ο Άμπεργκελ και οι εθελοντές του έχουν σταματήσει να χρησιμοποιούν τη φράση: «Δεν είναι αλήθεια επειδή δεν μπορούμε να σταματήσουμε να κρίνουμε, οπότε ακόμη και το να το λέμε αυτό, είναι κάπως γελοίο».
«Μου αρέσει να ξέρουν οι άλλοι ότι ακόμα κι αν έχεις μια διάγνωση ή κάτι κακό στη ζωή σου, είσαι ακόμα καλός άνθρωπος», λέει η Tina Pauli, η οποία αποτέλεσε ένα βιβλίο με θέμα τους ανθρώπους με τίτλους όπως «Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή» και «Μετατραυματικό Στρες».
Επισκέπτες που έχουν διαβάσει βιβλία στις εκδηλώσεις του Human Library έχουν δηλώσει ότι έχουν μάθει πράγματα τα οποία δεν γνώριζαν. «Με ενδιέφερε η ιδέα, ειδικά επειδή προέρχομαι από ένα περιβάλλον όπου αυτά τα πράγματα δεν είναι φυσιολογικά, όπου η αποδοχή της κοινωνίας δεν υπάρχει», δήλωσε η 21χρονη φοιτήτρια Ανούτζα Μπάι, με καταγωγή από την Ινδία. «Νομίζω ότι είναι καλύτερο να είμαστε ανοιχτοί σε αυτά τα πράγματα».
Σε έναν κόσμο που προσπαθεί να χωρέσει σε κουτάκια, προσπάθησε το «βιβλίο» που θα διαβάσεις να είναι τόσο… μεγάλο που να μην χωράει σε κανένα από αυτά.
*Με πληροφορίες από euronews, humanlibrary.org – Κεντρική εικόνα: Instagram
