Η πιο αβέβαιη χρονιά της Γερμανίας

Η Γερμανία, η χώρα η οποία υπήρξε πρωταγωνίστρια στα ευρωπαϊκά δρώμενα την προηγούμενη δεκαετία και έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο, βιώνει μια άνευ προηγούμενου κρίση το τελευταίο χρονικό διάστημα.

Οι περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις, η συνεχόμενη άνοδος των τιμών των αγαθών και προϊόντων αλλά και αρκετές παροχές που έκοψε το κοινωνικό κράτος, έχουν οδηγήσει συνδικάτα, ενώσεις αλλά και απλούς πολίτες σε μαζικές απεργίες και διαδηλώσεις.

Η δυσαρέσκεια προς την κυβέρνηση Σολτς είναι πρωτόγνωρη και αυτό φαίνεται από τα ποσοστά που λαμβάνει, όχι μόνο το κόμμα του στις δημοσκοπήσεις, αλλά και τα άλλα δυο του κυβερνητικού συνασπισμού, τα οποία φαίνεται πως καταποντίζονται.

Αντίθετα, εξαιρετικά υψηλά φαίνονται τα ποσοστά στις δημοσκοπήσεις για το ακροδεξιό γερμανικό κόμμα, το AfD, γνωστό και ως “Εναλλακτική για τη Γερμανία”. Οι μνήμες από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ακόμα νωπές και η ανησυχία ακόμα μεγαλύτερη για πολλούς. Βέβαια, και οι αντιδράσεις στο εσωτερικό της Γερμανίας είναι ήδη μεγάλες, με εκατομμύρια ανθρώπους να διαδηλώνουν υπέρ της δημοκρατίας και κατά του ακροδεξιού μορφώματος.

Τι συμβαίνει φέτος στη Γερμανία ενόψει και των ευρωεκλογών; Παίζει σημαντικό ρόλο η πτώση σε ποιότητα και απόδοση των υποδομών της; Κατά πόσο την έχει επηρεάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πόσο ανησυχητική είναι η άνοδος της ακροδεξιάς κάνοντας μια αλληγορία με την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης;

Ειδικοί μιλούν στην parallaxi και εξηγούν.

“Τα τρένα στη Γερμανία πλέον, εβδομάδα με εβδομάδα, έχουν απεργία. Η λέξη απεργία κάποτε ήταν άγνωστη στο λεξικό των πολιτών της χώρας αυτής. Στο παρελθόν υπήρχαν στάσεις εργασίας αλλά καμία σχέση με τις απεργίες του σήμερα. Ένα ακόμα στοιχείο είναι πως τα μέσα μεταφοράς δεν είναι μόνο ότι απεργούν συχνά πλέον, αλλά και οτι δεν είναι και στην ώρα τους πολλές φορές. Η γερμανική ακρίβεια (χρονικά) δεν υφίσταται πλέον και αυτό εκνευρίζει εξαιρετικά τους Γερμανούς” αναφέρει ο κ. Κυριάκος Κεντρωτής, καθηγητής Εξωτερικών Σχέσεων της Ε.Ε. του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών στο ΠΑ.ΜΑΚ

“Επίσης ακόμα έως και σήμερα περιοχές στην ανατολική Γερμανία έχουν οικονομική ανισορροπία σε σχέση με περιοχές στα δυτικά καθώς ήταν και σοσιαλιστικά πειράματα στο παρελθόν. Υφίστανται μισθολογικές διάφορες αλλά και διαφορετικές προοπτικές ανέλιξης. Έτσι η σχετική φτωχοποίηση στο ανατολικό κομμάτι έχει διαμορφώσει ένα διαφορετικό σκηνικό. Για παράδειγμα, στη Δρέσδη που βρίσκεται αρκετά ανατολικά στη χώρα, βλέπουμε πόσο ισχυρό έρεισμα έχει αποκτήσει το AfD“.

Πώς αντιδρούν οι Γερμανοί πολίτες στην άνοδο της ακροδεξιάς; “Από την άλλη πλευρά βλέπουμε στις πόλεις στα δυτικά κυρίως, να γίνονται παντού ορατές οι διαδηλώσεις ενάντια στην ακροδεξιά. Μιλάμε άλλωστε για τη γενιά πλέον που αποτελούν τα εγγόνια και δισέγγονα των ανθρώπων που έζησαν το ναζιστικό καθεστώς και θέλουν να αντιδράσουν. Μην ξεχνάμε ότι η Γερμανία είναι από τις λίγες χώρες που έχει σεβαστεί τόσο έντονα τις δημοκρατικές διαδικασίες όλα αυτά τα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το βλέπουμε από τις εκλογές και σε ομοσπονδιακό επίπεδο αλλά και στα κρατίδια της. Σίγουρα υπάρχει ανησυχία όμως για το “Εναλλακτική για τη Γερμανία”, όσο ιδίως βλέπουμε περιοχές στην ανατολική Γερμανία να μην έχουν ενσωματωθεί πλήρως και να ισορροπήσουν οικονομικά σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα” συμπληρώνει ο κ. Κεντρωτής, ο οποίος συνεχίζει λέγοντας:

“Θα υπάρξουν πιστεύω και άλλες αντιδράσεις από σωματεία, συνδικάτα, κόμματα της συνομοσπονδίας. Οι Γερμανοί έχουν την παράδοση της “κοινωνίας πολιτών” και δεν περιμένουν μόνο τις κινήσεις των κομμάτων όμως, νιώθουν πως βλέπουν ότι κινδυνεύει το επίπεδο ζωής τους. Είναι σίγουρο πως θα κινηθούν περαιτέρω. Είναι δικαιωματικός λαός και ευαισθητοποιημένος.”

Είναι αρκετά θωρακισμένη η δημοκρατία στην Γερμανία ούτως ώστε να αντιμετωπίσει τον ακροδεξιό κίνδυνο; “Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο είναι ότι η χώρα είναι έκκεντρη. Δηλαδή δε γυρίζουν όλα γύρω από το Βερολίνο όπως γίνεται σε άλλες μεγάλες χώρες όπως το Λονδίνο, Παρίσι κλπ. Αυτόματα αυτό σημαίνει ότι οι μεγάλες πόλεις δε “καπελώνουν” άλλες για να αποκτήσουν πλεονέκτημα. Με αυτόν τον τρόπο είναι δομημένη η γερμανική ομοσπονδία. Όπως όλοι γνωρίζουμε κάθε κρατίδιο έχει τον δικό της πρωθυπουργό και τη δικιά της κυβέρνηση. Προφανώς και αυτό σημαίνει θα δώσουν μεγάλη σημασία στην τοπική κυβέρνηση οι πολίτες της. Όλα αυτά είναι μεγάλα προτερήματα της γερμανικής Δημοκρατίας που δε θέλουν να τα χάσουν οι πολίτες και πιστεύω πως θα αντιδράσουν ακόμα πιο έντονα. Το AfD ξύπνα ναζιστικές μνήμες και αυτό θα κάνει τον κόσμο να αντιδράσει έντονα.

Ωστόσο το πρόβλημα της δημοκρατίας δεν υφίσταται μόνο στη Γερμανία. Το διαπιστώνουμε σε παγκόσμια κλίμακα. Έχει χαθεί η κοινωνική αλληλεγγύη. Σε αυτό ευθύνεται η αποτυχία της σοσιαλδημοκρατίας. Η σοσιαλδημοκρατία προσπάθησε να μιμηθεί ένα νεοφιλελεύθερο μοντέλο αποτυχημένα. Δείτε πόσο πεσμένα ποσοστά έχουν πλέον αυτά τα κόμματα με τις πρακτικές τους. Στο κοινωνικό κράτος της χώρας έγινε κατάχρηση. Έπειτα κόπηκαν διάφορα κονδύλια κυρίως στις πιο χαμηλές κοινωνικές τάξεις και σε συνδυασμό με την παγκόσμια οικονομική κρίση η φτωχοποίηση των πολιτών έγινε δεδομένη“.

“Στην περίπτωση της Γερμανίας κιόλας, η εκκίνηση του πολέμου στην Ουκρανία είχε τεράστιες συνέπειες καθώς η Ρωσία ήταν ο “αιμοδότης” της φθηνή ενέργειας που λάμβανε. Πότε η χώρα δεν είχε αύξηση στις τιμές. Εδώ και 70 χρόνια. Και τώρα κάθε τρεις και λίγο όλα τα προϊόντα και αγαθά αυξάνονται στην τιμή τους. Επίσης, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία είναι σε πτώση. Όπως όλοι ξέρουν η χώρα αυτή είναι μια εξαγωγική χώρα και όσο δεν βρίσκουν αγοραστή τα προϊόντα σου, έχεις πρόβλημα“.

Υπάρχει συσχέτιση με τη “σκοτεινή δεκαετία” του 30′ σήμερα; Ο κ. Κεντρωτής απαντά: “Τώρα σε όσους λένε ότι υπάρχει παρόμοια κατάσταση με τη δεκαετία του 30′ δε θα το έλεγα. Ίσως μερικά σημάδια μικρά αλλά οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές. Είμαστε πολύ μακριά από αυτόν δρόμο και ελπίζω να μην τον ανακαλύψουμε. Τα γερμανικά δικαστήρια είναι εξαιρετικά αξιόπιστα και θα κάνουν τη δουλειά τους. Ωστόσο όλοι οφείλουμε να είμαστε σε εγρήγορση και να προστατεύσουμε τη δημοκρατία“.

Τι σημαίνει φτωχοποίηση ενός λαού και στη συγκεκριμένη περίπτωση του γερμανικού; Ο κ. Γρηγόρης Ζαρωτιάδης, καθηγητής του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Α.Π.Θ. διευκρινίζει: “Όταν λέμε η γερμανική οικονομία φτωχοποιείται, είναι κάτι σχετικό. Αν τη συγκρίνουμε με το μέσο εισόδημα της Ναμίμπια, της Ελλάδος παραμένει αρκετά υψηλότερο το εισόδημα των πολιτών. Έχουμε σχετική φτωχοποίηση και σχετική επιδείνωση της ανισότητας που διαμορφώνει τις συνθήκες τις οποίες περιγράφουμε. Παρόλα αυτά η φτωχοποίηση και η οικονομική ανισότητα ακόμα και αν έχει σχετικά χαρακτηριστικά, παραμένει ένα ζήτημα πολύ έντονης κοινωνικής αδικίας, αλλά και ένα ζήτημα οικονομικής αναποτελεσματικότητας. Όσο η ανισότητα βαθαίνει, άμεση επίπτωση αυτού είναι πως εξασθενεί η ενεργή ζήτηση, δηλαδή η δυνατότητα της κοινωνίας να απορροφήσει την παραγωγή την οποία πραγματοποιεί.

Αυτό δημιουργεί μια ανακυκλούμενη διαδικασία οικονομικής ύφεσης στο εσωτερικό της οικονομίας. Το σημείο εκκίνησης της εξελισσόμενης και βαθαίνουσας οικονομικής κρίσης είναι εξωγενές. Η γερμανική οικονομία ιστορικά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο βάσισε το μοντέλο της σε μεγάλο βαθμό στα εμπορικά πλεονάσματα και στη δυναμική που ανέπτυξε λόγω διαφορετικών στοιχείων ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της στη διεθνή αγορά. Έτσι η εξωστρεφώς εξαγωγικά προσανατολισμένη οικονομία χτυπήθηκε από την εμμένουσα παγκόσμια κρίση στις διεθνείς αγορές. Ταυτόχρονα βαδίζουμε και σε μια δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία που συγκεντρώνει όλο και περισσότερες στρατιωτικές συγκρούσεις“.

Ποιες είναι οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία πάνω στη γερμανική οικονομία; “Σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία της δέχτηκε επίσης και λόγω του πολέμου που διεξάγεται στην Ουκρανία, γιατί η Ρωσία για τη Γερμανία ήταν ένας σημαντικός τροφοδότης ενέργειας αλλά και συνάμα σημαντικός αποδέκτης προϊόντων της. Συνεπώς, επιδεινώθηκαν ακόμα περισσότερο οι καταστάσεις. Παρόλα αυτά δεν την επηρέασαν οι μεγάλες αυξήσεις που σημειώθηκαν στις αμυντικές δαπάνες, στον προϋπολογισμό της χώρας. Η ζήτηση στα γερμανικά εργοστάσια παρέμεινε μεγάλη και αυτό τα ωφέλησε σημαντικά. Άλλωστε στις περιόδους έξαρσης χρήσης των στρατιωτικών εξοπλισμών, η οικονομική δραστηριότητα εντείνεται. Μπορούμε να πούμε ότι από την άποψη της πολεμικής βιομηχανίας της χώρας στα εργοστάσια, αυτό έδρασε ανακουφιστικά“.

Έχει πολιτικό κόστος αυτή κρίση; Ο κ. Ζαρωτιάδης δίνει την δικιά του ερμηνεία. “Όλη αυτή η κατάσταση έχει και πολιτικό αντίκτυπο. Βλέπουμε τι απήχηση έχει η ακροδεξιά στη Γερμανία. Όμως αυτό δεν είναι γερμανικό φαινόμενο, είναι πανευρωπαϊκό ή και παγκόσμιο θα λέγαμε. Στην περίπτωση απλά της Γερμανίας υπάρχουν πιο έντονες ανησυχίες λόγω του γνωστού παρελθόντος της. Από την άλλη πλευρά όμως, επειδή η γερμανική κοινωνία έχει νιώσει έντονο αρνητισμό από το διεθνές στερέωμα λόγω των γεγονότων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και των εγκλημάτων, είναι εξαιρετικά ευαισθητοποιημένοι απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα. Είναι ακόμα νωπές οι μνήμες αυτό του ιστορικού λάθους που έγινε τη δεκαετία του 30′. Πλέον φυσικά η γερμανική κοινωνία αντιστέκεται.

Οι αντιδράσεις των Γερμανών πολιτών και οι κινητοποιήσεις που κάνουν ως τώρα γίνονται διότι η ποιότητα των υπηρεσιών τους σιγά-σιγά πέφτει. Δεν φτάνει φυσικά σε ελληνικά επίπεδα, αλλά μειώνεται σε σχέση με τα δικά τους κεκτημένα“.

“Το νομικό πλαίσιο στη χώρα σήμερα, μαθαίνοντας τα λάθη τους παρελθόντος, προστατεύει κατά πολύ την Πολιτεία από τα ναζιστικά και φασιστικά μορφώματα. Και αυτό το πλαίσιο έχει υλοποιηθεί δεκαετίες πριν. Όμως ο κίνδυνος συνεχίζει να υπάρχει, αυτή η ακροδεξιά παρέκκλιση. Ειδικότερα όταν οι κοινωνικές συνθήκες τον επαναφέρουν στο προσκήνιο. Αλλά μπορώ να πω με σιγουριά ότι η Γερμανία και από άποψη παιδείας και νομικά είναι καλύτερα θωρακισμένη σε σχέση με άλλες χώρες από τέτοια επικίνδυνα μορφώματα (Ιταλία, Γαλλία για παράδειγμα). Το σκηνικό ίσως θυμίζει την δεκαετία του 30′ αλλά σίγουρα  όχι οι συνθήκες. Η ιστορία δεν κάνει κύκλους αλλά διδάσκει“, συμπεραίνει ο καθηγητής και οικονομολόγος, κ. Ζαρωτιάδης, προσθέτοντας,

“Παρόλα αυτά θεωρώ πολύ επικίνδυνη την τάση των τελευταίων δύο δεκαετιών να ταυτίσει τα δύο άκρα, το άκρο της ναζιστικής ιστορίας με το καθεστώς των κομμουνιστικών κρατών και των κρατών που είχαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό. Ανεξάρτητα αν κανείς μπορεί να ασκήσει κριτική στα σταλινικά μορφώματα, είναι μεγάλο ιστορικό ατόπημα να τα ταυτίσει με αυτά του ναζισμού.”

Κρίσιμο το σταυροδρόμι που έχουν να διανύσουν οι Γερμανοί πολίτες και ακόμα πιο κρίσιμα τα αντανακλαστικά που θα επιδείξουν στους κινδύνους…