Ημέρα των Νεκρών: Όταν οι νεκροί επιστρέφουν στον κόσμο των ζωντανών
Η μεγαλύτερη γιορτή των Μεξικανών, η επιστοφή και επανένωση των νεκρών με τους ζωντανούς σε ένα κλίμα χορού, τραγουδιού και χρώματος
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Αν έχεις δει το Coco, την ταινία κινουμένων σχεδίων που μας ταξιδεύει στο Μεξικό και μας διηγείται την ιστορία του 12χρονου Μιγκελ Ριβέρα(του παιδιού που μεταφέρεται με ένα μαγικό τρόπο στην χώρα των νεκρών), τότε σίγουρα κάτι θα έχεις ακούσει για την «Ημέρα των Νεκρών».
Η Ημέρα των Νεκρών( Dia de los Muertos) αποτελεί μια από τις πιο γνωστές γιορτές που λαμβάνουν χώρα στο Μεξικό ιδιαίτερα στις κεντρικές και νότιες περιοχές, την Γουατεμάλα,την Ονδούρα,την Νικαράγουα και το Ελ Σαμβαδόρ, καθώς και σε άλλες περιοχές του κόσμου από ανθρώπους κεντροαμερικανικής καταγωγής, στο τέλος του Οκτώβρη και στις αρχές Νοεμβρίου. Ουσιαστικά, πιστεύεται ότι αυτές τις μέρες οι νεκροί επιστρέφουν στον κόσμο των ζωντανών για μια σύντομη επανένωση με τις οικογένειες και τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Η επανένωση αυτή περιλαμβάνει φαγητό, ποτό και γιορτή. Η παράδοση λέει πως στις 31 Οκτωβρίου ανοίγουν οι πύλες των ουρανών και τα πνεύματα των παιδιών μπορούν να επιστρέψουν και να συναντήσουν τις οικογένειές τους για 24 ώρες. Τα πνεύματα των ενηλίκων μπορούν να κάνουν το ίδιο στις 2 Νοεμβρίου.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η αντίθεση που υπάρχει σε αυτή την γιορτή , καθώς η θεματολογία της είναι σχετική με το θάνατο και με την απώλεια αγαπημένων προσώπων αλλά εκείνες τις μέρες το χρώμα και η εύθυμη διάθεση κυριαρχεί, είναι πραγματικά μαγική. Αυτό ίσως συνδέεται με τις ρίζες της συγκεκριμένης εορτής. Οι ρίζες της Ημέρας των Νεκρών, πηγάζουν περίπου 3.000 χρόνια πίσω. Οι Αζτέκοι και άλλες φυλές Ιθαγενών της Nahua, είχαν μια ιδιαίτερη σχέση και άποψη γύρω από την έννοια του θανάτου. Ο θάνατος ήταν γι’ αυτούς αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, οι νεκροί θεωρούνταν μέλος της κοινωνίας και παρέμεναν ζωντανοί μέσω αναμνήσεων και πνεύματος, εξάλλου το τέλος μιας ζωής σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας. Πίστευαν ακόμη πως όταν πέθαινε ένα άτομο η ψυχή του ταξίδευε στο Chicunamictlan, την χώρα των Νεκρών. Αφού περνούσε από εννέα επίπεδα, ιδιαίτερα απαιτητικά, η ψυχή του ατόμου θα μπορούσε να φτάσει στον τελευταίο τόπο ανάπαυσης, στο Mictlan. Στις τελετουργίες των Nahua, για την τιμή των νεκρών που πραγματοποιούνταν τον Αύγουστο, προκειμένου να τους βοηθήσουν σε αυτό το δύσκολο ταξίδι, τους παρείχαν φαγητό, νερό και εργαλεία. Έτσι και σήμερα την Ημέρα των Νεκρών οι άνθρωποι αφήνουν φαγητό και άλλες προσφορές στους τάφους των αγαπημένων τους ή σε αυτοσχέδιους βωμούς, που ονομάζονται ofrendas.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Οι ofrendas είναι χτισμένοι σε νεκροταφεία αλλά και σε σπίτια και είναι διακοσμημένοι με κεριά( συνηθίζεται ένα για κάθε νεκρό συγγενή), κατιφέδες( είδος λουλουδιού, που χρησιμοποιούνται για να φτιάξουν ένα μονοπάτι που οδηγεί τα πνεύματα από τα νεκροταφεία στα σπίτια των συγγενών τους) που ονομάζονται cempasuchil και τις φωτογραφίες των αγαπημένων προσώπων. Δεν αποτελούν βωμούς λατρείας αλλά υποδοχής και περιλαμβάνουν, εχτός από τα παραπάνω, φαγητά και ποτά που άρεσαν στου νεκρούς, το ψωμί των νεκρών,( pan de muerto) και τα περίφημα calaveras( νεκροκεφαλές) φτιαγμένα από ζάχαρη. Μάλιστα το ψωμί των νεκρών, τα calaveras και η πικάντικη μαύρη σοκολάτα και το atole, ποτό με βάση το καλαμπόκι, αποτελούν κάποια από τα παραδοσιακά φαγητά και ποτά της ημέρας.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Μικρή ιστορική σημείωση όσον αφορά τα calaveras: Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, η λέξη( που μεταφράζεται ως σκελετός) χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει μικρά χιουμοριστικά ποιήματα που εμφανίζονταν σε εφημερίδες της εποχής. Μέχρι και σήμερα τέτοιου είδους ποιήματα διαβάζονται αυτές τις μέρες και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της γιορτής. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Χοσέ Γουαδαλούπε Ποσάντα δημιούργησε μια χαλκογραφία για να συνοδεύσει τα calaveras. Έντυσε την προσωποποίηση του θανάτου, έναν σκελετό, που σχεδίασε με γαλλικά ρούχα. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα σατιρικό σχόλιο για τις ιθαγενείς Μεξικανές, οι οποίες, κατά τη γνώμη του, παραμελούσαν και μάλιστα ηθελημένα επέλεγαν να ξεχάσουν τη μεξικανική κληρονομιά τους επιδιώκοντας μια πλούσια, ανώτερη τάξη, ευρωπαϊκή ζωή. Ονομάστηκε La Calavera Catrina και αποτελεί το πιο γνωστό σύμβολο της Ημέρας των Νεκρών.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Όσον αφορά την ενδυμασία, αυτό που κυριαρχεί ως ντύσιμο είναι οι σκελετοί. Μικροί και μεγάλοι βάφουν τα πρόσωπά τους σαν σκελετούς και μιμούνται την calavera Catrina, η οποία με την πάροδο των χρόνων εξελίχθηκε σε κάτι παραπάνω από σκίτσο. Όλοι λοιπόν βγαίνουν θεματικά ντυμένοι στους δρόμους, τραγουδάνε, χορεύουν και γλεντάνε. Η La Catrina και άλλες φιγούρες σκελετών, υπενθυμίζουν πως είτε χορεύουμε, είτε γλεντάμε, είτε πίνουμε ένα ποτήρι κρασί, η ζωή είναι μέρος του θανάτου, κάτι που όλοι θα ζήσουμε και σίγουρα δεν πρέπει να φοβόμαστε.
Ο θρύλος της Lliorona
“ Εκείνος που δεν ξέρει από έρωτα Llorona , δεν ξέρει τι θα πει μαρτύριο”
“Αχ Llorona πάρε με στο ποτάμι”
Η Llorona(μεταφράζεται σαν “η γυναίκα που κλαίει”), είναι μια θρυλική προσωπικότητα, αρκετά συνδεδεμένη με την μεξικανική κουλτούρα και την ημέρα των νεκρών. Τις περισσότερες φορές παρουσιάζεται σαν μια γυναίκα ντυμένη στα λευκά, που περιπλανιέται σε ποτάμια και λίμνες και κλαίει τόσο σπαραχτικά που τρελαίνει όποιον την ακούσει. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ιστορία πίσω από την Llorona . Η πιο διαδεδομένη είναι η τραγική ιστορία μιας όμορφης γυναίκας που ερωτεύτηκε και προδώθηκε. Λέγεται λοιπόν πως αυτή η πανέμορφη γυναίκα ερωτεύτηκε έναν Ισπανό ευγενή, με το οποίο απέκτησε τρία παιδιά. Την αφήνει όμως για μια άλλη γυναίκα και αυτή μέσα στην οργή και τον πόνο της, πηγαίνει τα παιδιά της στο ποτάμι και τα πνίγει. Όταν συνειδητοποιεί τι έκανε, αυτοκτονεί. Έχει γίνει, ποίημα, μοιρολόι και τραγούδι. Το κομμάτι έχει υποστεί διασκευές και έχει χρησιμοποιηθεί και στον κινηματογράφο.
Coco, μια ταινία που τα έχει όλα
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η ταινία κινουμένων σχεδίων Coco, τα έχει όλα. Δεν αποτελεί απλά μια καλή ευκαιρία να μάθεις για την συγκεκριμένη μεξικανική παράδοση ,να ακούσεις ένα από τα πιο συγκινητικά τραγούδια, αναφέρομαι φυσικά στο La Lliorona, καταφέρνει μεταξύ άλλων να σε συγκινήσει, να κάνει την καρδιά σου να ραγίσει και να περάσει τόσο όμορφα μα τόσο όμορφα μηνύματα.
Μια «αμαρτωλή» ιστορία της οικογένειας του Μιγκέλ, ένα κρυφό πάθος με την μουσική, η Ημέρα των νεκρών, αγαπημένα πρόσωπα που έχουν φύγει και είτε μένουν στην μνήμη μας και ζουν αιώνια, είτε ξεχνιούνται και χάνονται. Το Coco, είναι μια ταινία για μικρούς και μεγάλους, γεμάτη χρώμα και τραγούδι που έρχεται σε αντίθεση, όπως ακριβώς και η ίδια η γιορτή των νεκρών, με τον θάνατο. Μια ταινία που αν μη τι άλλο θα σε συγκινήσει και θα σε αγγίξει. Η σημασία και η δύναμη της οικογένειας, το πάθος και το πόσο πολύ θα προσπαθήσεις για κάτι που αγαπάς και για τους μεγαλύτερους ακόμη πιο βαθιές σκέψεις, ο θάνατος, η απώλεια, η ανάμνηση του ανθρώπου που έφυγε και που τελικά ζει μέσα από τις δικές μας αναμνήσεις και μόνο όταν χαθούν αυτές ,θα χαθεί και αυτός. « Τον έχουν ξεχάσει. Όταν δε σε θυμάται κανείς στον κόσμο των ζωντανών, εξαφανίζεσαι εντελώς. Το λέμε απόλυτο τέλος. Οι αναμνήσεις μεταφέρονται από εκείνους που μας ήξεραν κάποτε στην ζωή, με τις ιστορίες που λένε για εμάς. Δεν ζει κανένας πια για να μοιραστεί τις ιστορίες του».
