Ιστορικές στιγμές με την ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και Δύσης

Ο πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν και η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις υποδέχονται στο αεροδρόμιο, τα ξημερώματα της Παρασκευής (ώρα Ελλάδος), τους κρατούμενους που απελευθέρωσε η Ρωσία, σε μία σκηνή που θυμίζει εποχές «Ψυχρού Πολέμου».

Σε μία συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Δύσης που κρατήθηκε ως επτασφράγιστο μυστική, το Κρεμλίνο άφησε ελεύθερους 16 Δυτικούς: τέσσερις για τις ΗΠΑ και 12 από τη Γερμανία, από τους οποίους ένας ήταν Λευκορώσος.

Η Ρωσία παρέλαβε οκτώ κρατούμενους: τρεις από τις ΗΠΑ, δύο από τη Σλοβενία και από έναν από τη Νορβηγία, τη Γερμανία και την Πολωνία. Μαζί και δύο ανήλικοι, παιδιά ενός ζευγαριού Ρώσων που είχαν συλληφθεί στη Σλοβακία.

Ανάμεσα στους κρατούμενους που απελευθερώθηκαν από τη Ρωσία είναι και ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal Έβαν Γκέρσκοβιτς, που είχε συλληφθεί πέρυσι, ενώ έκανε ρεπορτάζ στο Γεκατερίνεμπουργκ, ανατολικά της Μόσχας.

Περίπου στις 7 το πρωί (ώρα Ελλάδος) το αεροπλάνο με τους πρώην κρατούμενους έφτασε στις ΉΠΑ, με τον Τζο Μπάιντεν και την Κάμαλα Χάρις να τους υποδέχονται. Οι σκηνές στο αεροδρόμιο ήταν συγκηνιτικές, με τις οικογένειές τους και τους συναδέλφους τους να αγκαλιάζουν.

Πρώτος από το αεροπλάναο κατέβηκε ο πρώην Αμερικανός πεζοναύτης Πολ Γουίλαν, ακολούθησε ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal Έβαν Γκέρσκοβιτς και στη συνέχεια η δημοσιογράφος Αλσού Κουρμάσεβα.

Πριν φτάσει στις ΗΠΑ, το αεροσκάφος που τους μετέφερε προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Βόννης/Κολωνίας, όπου τους υποδέχτηκε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς.

VP Harris: “I’m very thankful for our president … this is just an extraordinary testament to the importance of having a president who understands the power of diplomacy.” pic.twitter.com/nmCpRjiY4X

— Aaron Rupar (@atrupar) August 2, 2024

Οι δυτικοί που απελευθερώθηκαν

• Ντίτερ Βορόνιν
• Ίλια Γιασίν
• Έβαν Γκέρσκοβιτς
• Πολ Γουίλαν
• Βλαντίμιρ Καρά-Μούρζα
• Ρίκο Κρίγκερ
• Αλσού Κουρμάσεβα
• Κέβιν Λικ
• Τζέρμαν Μόιγες
• Ολέγκ Ορλόφ
• Βαντίμ Οσταντίν
• Αντρέι Πιβοβάροφ
• Αλεξάντρα Σκοτσιλένκο
• Πάτρικ Σόμπελ
• Λιλίγια Τσανίτσεβα
• Ξένια Φαντέγεβα

Οι Ρώσοι που επιστρέφουν

• Βλάντισλαβ Κλιούσιν από τις ΗΠΑ
• Βαντίμ Κονοστσενόκ από τις ΗΠΑ
• Βαντίμ Κρασίκοφ από τη Γερμανία
• Μιχαήλ Μικούσιν από τη Νορβηγία
• Αρτέμ Ντούλτσεφ από τη Σλοβενία
• Άννα Ντούλτσεβα από τη Σλοβενία
• Πάβελ Ρούμπτσοφ από τη Πολωνία
• Ρόμαν Σελέζνεφ από τις ΗΠΑ

«Αυτό είναι ένα θέμα που είναι καλύτερο να αντιμετωπίζεται σιωπηλά». Είναι η φράση που επιλέγουν οι Ρώσοι αξιωματούχοι όταν τους ζητείται να σχολιάσουν πιθανές ανταλλαγές κρατουμένων Ανατολής-Δύσης. Λέξεις που ακούγονται εδώ και μήνες. Έτσι αρέσει στο Κρεμλίνο, σχολιάζει το BBC: η σύναψη συμφωνιών πίσω από κλειστές πόρτες, η «διπλωματία των ομήρων» μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Η υπηρεσία πληροφοριών μιλάει με την υπηρεσία πληροφοριών, η κυβέρνηση με την κυβέρνηση.

Μέχρι η Μόσχα να πάρει αυτό που – ή μάλλον αυτόν που – θέλει. Αλλά παρά τη «σιωπή», υπήρχαν μηνύματα. Κάτι κινούνταν στο παρασκήνιο.

Σε συνέντευξή του στον πρώην παρουσιαστή του Fox News Τάκερ Κάρλσον τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν μίλησε για τον Έβαν Γκέρσκοβιτς, τον δημοσιογράφο της Wall Street Journal που είχε συλληφθεί στη Ρωσία και κατηγορήθηκε για κατασκοπεία.

«Δεν αποκλείω το ενδεχόμενο ο κ. Γκέρσκοβιτς να επιστρέψει στην πατρίδα του», δήλωσε ο κ. Πούτιν. «Θέλουμε οι ειδικές υπηρεσίες των ΗΠΑ να σκεφτούν πώς μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων που επιδιώκουν οι ειδικές υπηρεσίες μας».

Ήταν μια απολύτως δημόσια και διακριτική υπόδειξη: η Μόσχα ήταν ανοιχτή σε μια συμφωνία.

Ο ηγέτης του Κρεμλίνου δεν ανέφερε ονόματα. Αλλά κατέστησε σαφές ποιον ήθελε η Ρωσία σε αντάλλαγμα: Τον Βαντίμ Κρασίκοφ, τον ύποπτο Ρώσο πράκτορα που εξέτιε ποινή ισόβιας κάθειρξης για φόνο – όχι στην Αμερική, αλλά στη Γερμανία.

Λίγες ημέρες αργότερα, ο ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι πέθανε σε μια απομακρυσμένη αποικία της Αρκτικής. Φήμες έλεγαν ότι πριν από τον θάνατό του, είχαν ξεκινήσει συνομιλίες για την ανταλλαγή του Ναβάλνι, του Έβαν Γκέρσκοβιτς και του πρώην Αμερικανού πεζοναύτη Πολ Γουίλαν, όλοι φυλακισμένοι στη Ρωσία, με τον Βαντίμ Κράσικοφ στη Γερμανία.

Είχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τις γερμανικές αρχές για ανταλλαγή κρατουμένων;

Ας πάμε στον Ιούνιο. Η κεκλεισμένων των θυρών δίκη του Γκέρσκοβιτς για κατασκοπεία – που περιγραφόταν ως «απάτη» από τη Wall Street Journal και την αμερικανική κυβέρνηση – ξεκίνησε τελικά στο Γεκατερίνεμπουργκ. Η υπόθεση αναβλήθηκε γρήγορα για τα μέσα Αυγούστου.

Αλλά τον περασμένο μήνα, το δικαστήριο έφερε απροσδόκητα τη δεύτερη ακρόαση νωρίτερα κατά περισσότερες από τρεις εβδομάδες. Στο τέλος μιας αστραπιαίας τριήμερης δίκης, ο Έβαν Γκέρσκοβιτς καταδικάστηκε σε 16 χρόνια σε σωφρονιστική αποικία.

Την ίδια ακριβώς ημέρα, η αμερικανο-ρωσίδα δημοσιογράφος Alsu Kurmasheva καταδικάστηκε σε εξάμισι χρόνια φυλάκισης από δικαστήριο του Καζάν. Η δίκη της είχε διαρκέσει μόλις δύο ημέρες.

Κάποιος προφανώς βιαζόταν. Ήταν το ισχυρότερο σημάδι ότι είχε γίνει συμφωνία, ότι η ανταλλαγή ήταν πιθανή. Οι ρωσικές αρχές αντιμετωπίζουν συνήθως την καταδίκη ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε ανταλλαγή κρατουμένων.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα – περισσότερα μηνύματα, με αναφορές ότι μια σειρά από εξέχοντες Ρώσους πολιτικούς κρατούμενους είχαν μετακινηθεί από τις σωφρονιστικές αποικίες ή τα κέντρα κράτησής τους. Οι εικασίες αυξήθηκαν. Μήπως αυτοί οι αντιφρονούντες αποτελούν μέρος μιας μεγαλύτερης ανταλλαγής κρατουμένων από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί;

Στη Λευκορωσία κυκλοφόρησε η είδηση ότι ο ηγέτης της χώρας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, συμφώνησε να απονείμει χάρη στον Ρίκο Κρίγκερ, έναν Γερμανό πολίτη που είχε καταδικαστεί σε θάνατο για τρομοκρατία και άλλες κατηγορίες. Θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος μιας ανταλλαγής;

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουμένων Ανατολής-Δύσης από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Οι δυτικές κυβερνήσεις θα καλωσορίσουν την απελευθέρωση των ξένων, καθώς και την ελευθερία ορισμένων από τους σημαντικότερους πολιτικούς κρατούμενους της Ρωσίας.

Η Μόσχα θα γιορτάσει την επιστροφή των πρακτόρων της.

Και οι δύο πλευρές θα ισχυριστούν ότι πρόκειται για μια καλή συμφωνία.