Κι όμως, η μαύρη εργασία ανθεί και στη Γερμανία – Ποιοι οι λόγοι
Στο 11%-12% του ΑΕΠ εκτιμάται το ποσοστό της παραοικονομίας στη χώρα
Η γερμανική οικονομία ακολουθεί τροχιά συρρίκνωσης εδώ και χρόνια ενώ η εγχώρια μαύρη εργασία ανθίζει – μέσα σε μόλις έναν χρόνο το μερίδιο της παραοικονομίας στην οικονομική παραγωγή της Γερμανίας αυξήθηκε κατά περισσότερο από 11%. Γιατί παρατηρείται όμως αυτό το φαινόμενο;
Το 2024 το μερίδιο της παραοικονομίας ανήλθε στα 482 δισεκατομμύρια ευρώ. Για το 2025 η πρόγνωση του οικονομολόγου Φρίντριχ Σνάιντερ από το Πανεπιστήμιο του Λιντς κάνει λόγο για 511 δισεκατομμύρια ευρώ – μία ακόμα αύξηση κατά 6,1%.
Σε αναλογία προς το ΑΕΠ η παραοικονομία στη Γερμανία ανέρχεται στο 11-12%, ένα ποσοστό παρόμοιο με τον μέσο όρο των άλλων βιομηχανικών χωρών. Στη Ρουμανία το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει στο 30%, στην Ελλάδα στο 22% του ΑΕΠ.
Πτώση του φορολογικού ηθικού
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν όμως καθοριστικά την αύξηση της μαύρης εργασίας και της παραοικονομίας;
Κατά τον Σνάιντερ σημαντικό ρόλο παίζει το αίσθημα δυσαρέσκειας που αποκτούν πολλοί πολίτες όταν χρειάζεται να καταβάλουν πολύ υψηλούς φόρους και εισφορές. «Στη Γερμανία νιώθουμε όλοι έντονα πως το σιδηροδρομικό δίκτυο δεν λειτουργεί καλά, πολλοί αυτοκινητόδρομοι έχουν προβλήματα και χρειάζονται επισκευές, πως συχνά υπάρχει μποτιλιάρισμα στους δρόμους και πολλές καθυστερήσεις. Και όταν ο πολίτης αισθάνεται πως το κράτος δεν του προσφέρει αντίστοιχες υπηρεσίες για τα όσα πληρώνει, τότε πέφτει το φορολογικό ηθικό των ανθρώπων».
Στον ειδικό δεν προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι εργάζονται μαύρα διότι η μαύρη εργασία είναι «η φορολογική επανάσταση του μικρού ανθρώπου» και δεν πρόκειται για μεγάλης κλίμακας φοροδιαφυγή. Εξάλλου, «στη Γερμανία η φορολογική επιβάρυνση είναι πολύ μεγάλη, τα όσα μας δίνει όμως το κράτος πίσω είναι από πολλές απόψεις απολύτως μη ικανοποιητικά».
Επιπλέον, όπως έχει παρατηρήσει στα 40 χρόνια εμπειρίας του ο οικονομολόγος Σνάιντερ, «η μαύρη εργασία ανθίζει ιδίως όταν η οικονομία δεν τα πηγαίνει καλά». Οι άνθρωποι απλώς εργάζονται μαύρα, προκειμένου να αντισταθμίσουν τις απώλειες που έχουν λόγω του χαμηλού τους εισοδήματος ή της υψηλής φορολογίας.
Ο ρόλος των επιδομάτων
Ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα την γερμανική κοινή γνώμη είναι τα επιδόματα και δη το «Επίδομα του Πολίτη» (Bürgergeld). Οι επικριτές υποστηρίζουν πως οι υψηλές κοινωνικές δαπάνες στην Γερμανία ευνοούν την μαύρη εργασία. Αφ’ ότου το επίδομα του πολίτη αυξήθηκε κατά 12% από την 1η Ιανουαρίου 2024, «περίπου 88.000 με 100.000 άνθρωποι σταμάτησαν την περιθωριακή απασχόλησή τους – φεύγοντας από θέσεις που χρειάζονται επειγόντως εργατικά χέρια», παρατηρεί ο Σνάιντερ.
Πάνω από το ένα τρίτο του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού δαπανάται ήδη στον εργασιακό τομέα και σε αυτόν της κοινωνικής πρόνοιας. Για το 2025 υπολογίζεται πως θα δοθούν 52 δισεκατομμύρια ευρώ για τα επιδόματα του πολίτη, περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα σε σύγκριση με πέρυσι.
Ο καγκελάριος Μερτς πρότεινε προσφάτως τον περιορισμό του επιδόματος στέγασης για όσους λαμβάνουν το επίδομα του πολίτη, πρόταση που έτυχε αμέσως δριμείας κριτικής από το SPD και την αντιπολίτευση εν γένει.
Εντωμεταξύ, η σοσιαλδημοκράτισσα υπουργός Εργασίας Μπέρμπελ Μπας παραδέχτηκε πως η κρατική υποστήριξη προσελκύει και εγκληματίες που επωφελούνται και αυτοί από το πρόγραμμα. Σε συνέντευξή της στο “Stern” η Μπας έκανε λόγο για «μαφιόζικες δομές» που προσελκύουν ανθρώπους από το εξωτερικό, οι οποίοι εργάζονται μαύρα για λογαριασμό εγκληματιών και ταυτοχρόνως παίρνουν και επίδομα του πολίτη. Και όσοι συμμετέχουν σε τέτοιες απάτες, παρ’ ότι δεν αποτελούν προφανώς την πλειονότητα των δικαιούχων αλλά μεμονωμένες περιπτώσεις, είναι αρκετοί.
Πώς αντιμετωπίζονται αυτά τα φαινόμενα;
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τέτοιου είδους φαινόμενα, θα πρέπει να συλλέγονται περισσότερα δεδομένα και αυτά κατ’ επέκταση να συγχρονίζονται και να διασταυρώνονται ταχύτερα. Αυτός είναι και ένας από τους στόχους του γερμανικού κυβερνητικού συνασπισμού όσον αφορά για παράδειγμα τον συγχρονισμό δεδομένων μεταξύ κέντρων εύρεσης εργασίας και των τελωνείων που είναι αρμόδια για την δίωξη της μαύρης εργασίας.
Κατά την εμπειρία του Σνάιντερ πάντως ένας είναι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας: η ύπαρξη μίας ακμάζουσας οικονομίας: «Εάν βρεθούμε σε φάση πλήρους ανάπτυξης τότε θα περιοριστεί και η μαύρη εργασία».
Πηγή: dw.com (Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς)
