Η κρίση με το Κατάρ και οι επιπτώσεις στη Μέση Ανατολή

 

Μόλις 10 ημέρες αφού ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε από τις μουσουλμανικές χώρες να παραμείνουν ενωμένες εναντίον του Ιράν, η διαμάχη μεταξύ του Κατάρ και κάποιων από των συμμάχων του στον Κόλπο κινδυνεύει να αλλάξει την περιφερειακή ισορροπία κατά της Τεχεράνης.

Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι οργισμένα από τη συμβιβαστική γραμμή του Κατάρ απέναντι στο Ιράν, τον περιφερειακό τους αντίπαλο, και την υποστήριξη που δείχνει σε ισλαμιστικές οργανώσεις και κυρίως στη Μουσουλμανική Αδελφότητα, την οποία θεωρούν έναν επικίνδυνο πολιτικό εχθρό.

Η διαμάχη μεταξύ των σουνιτικών κρατών ξέσπασε μετά τη συμμετοχή του Τραμπ σε μια σύνοδο κορυφής των μουσουλμάνων ηγετών στη Σαουδική Αραβία, όπου κατήγγειλε τις «αποσταθεροποιητικές παρεμβάσεις» του Ιράν στις αραβικές χώρες, όπου η Τεχεράνη αντιπαρατίθεται με το Ριάντ για την επέκταση της επιρροής τους.

Η διαμάχη δεν δείχνει να περιορίζεται, αυξάνοντας τις πιθανότητες μιας μακροχρόνιας διακοπής στις σχέσεις μεταξύ της Ντόχα και των στενότερων συμμάχων της, κάτι που θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στη Μέση Ανατολή.

Ο εμίρης του Κατάρ σέιχ Τάμιμ μπιν Χάμαντ αλ Θάνι θα επισκεφθεί την Τετάρτη το Κουβέιτ για να συνομιλήσει με τον ομόλογό του σέιχ Σάμπαχ αλ Άχμαντ αλ Σάμπαχ, σε μια προφανή προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η κρίση. Το Κουβέιτ, που έχει διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή μεταξύ των χωρών του Κόλπου και στο παρελθόν, έχει προσφερθεί να βοηθήσει στην άμβλυνση της έντασης.

Όμως λίγοι είναι εκείνοι που αναμένουν να λήξει τόσο γρήγορα η διαμάχη. Πριν τρία χρόνια η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ απέσυραν τους πρεσβευτές τους από τη Ντόχα για ανάλογους λόγους, και επέστρεψαν πριν λιγότερο από έναν χρόνο.

Κάποιοι αναλυτές επισημαίνουν το γεγονός ότι τα μέσα ενημέρωσης του Κατάρ από τη μία και τα μέσα ενημέρωσης της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ από την άλλη αποφεύγουν να παρουσιάσουν σχετικά αμερόληπτα την κατάσταση και αντ’ αυτού προτιμούν να επιδίδονται σε έναν πόλεμο πρωτοσέλιδων.

Στα αυστηρά ελεγχόμενα μέσα του Κόλπου, οι επιθέσεις που γίνονται μέσω του Τύπου συνήθως έχουν την άδεια της κυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι στιγμής οι δύο πλευρές επιθυμούν να κερδίσουν πόντους στις εντυπώσεις περισσότερο από το να επιδείξουν ενότητα στο εσωτερικό του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC).

«Το GCC είναι πιθανό να βλάψει τα συμφέροντά του εξαιτίας αυτής της διαμάχης και κινδυνεύει να γίνει περισσότερο ευάλωτο στην ιρανική επιρροή», δήλωσε ένας Δυτικός διπλωμάτης με έδρα το Κατάρ.

Η αφορμή για τη διαμάχη είναι ένα τηλεγράφημα του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων του Κατάρ, σύμφωνα με το οποίο ο εμίρης της χώρας προειδοποίησε κατά μιας αντιπαράθεσης με το Ιράν, ενώ υπερασπίστηκε την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς και τη σιιτική λιβανέζικη Χεζμπολάχ, που συνδέεται με την Τεχεράνη.

Η Ντόχα διέψευσε το τηλεγράφημα επισημαίνοντας ότι το πρακτορείο της έπεσε θύμα κυβερνοεπίθεσης, όμως τα μέσα στη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ εξακολούθησαν να μεταδίδουν την είδηση, προκαλώντας την οργή του Κατάρ.

Η αντιπαράθεση αυτή φέρνει ξανά στο προσκήνιο τις παλιές κατηγορίες ότι το Κατάρ υποστηρίζει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία έχει παρουσία στο μεγαλύτερο μέρος του μουσουλμανικού κόσμου και η πολιτική ιδεολογία της αμφισβητεί την αρχή της δυναστικής εξουσίας. Το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι επίσης υποπτεύονται ότι το Κατάρ αντιμετωπίζει θετικά την επεκτατικότητα του Ιράν.

Κάποιοι αναλυτές επισημαίνουν ότι οι δύο χώρες αισθάνθηκαν ότι τώρα είναι μια κατάλληλη περίοδος για να εκφράσουν τις επικρίσεις τους εις βάρος του Κατάρ, μετά την εμβάθυνση της φιλίας τους με τον Τραμπ καθώς εκτιμούν ότι οι απόψεις του για το Ιράν και τις ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις συνάδουν περισσότερο με τις δικές τους παρά με αυτές της Ντόχα.

«Όταν ο Τραμπ προσέφερε πλήρη στήριξη στο Ριάντ και είπε “ας απομονώσουμε το Ιράν”, αυτό έστειλε ένα μήνυμα στα ΗΑΕ και τους Σαουδάραβες, οι οποίοι αισθάνθηκαν ενθαρρυμένοι και είπαν: ας βγάλουμε ό,τι έχουμε για το Κατάρ», σχολίασε ο Γκερντ Νόνμαν καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Μελετών του Κόλπου στο πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν του Κατάρ.

Μια ρήξη μεταξύ της Ντόχα και των στενότερων συμμάχων της μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή, όπου οι χώρες του Κόλπου χρησιμοποιούν την οικονομική και πολιτική τους ισχύ για να επηρεάσουν τα γεγονότα στη Λιβύη, την Αίγυπτο, τη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη.

Σύμφωνα με τον Νόνμαν, το Κουβέιτ και το Ομάν σίγουρα δεν επιθυμούν μια μεγάλη ρήξη. «Δεν είναι προς το συμφέρον κανενός όλο αυτό να μετατραπεί σε μια μεγάλη διαμάχη (…), όμως μερικές φορές αυτά τα πράγματα διογκώνονται από μόνα τους», εκτίμησε.

Η διπλωματική ένταση απειλεί το διεθνές κύρος του Κατάρ, στο οποίο βρίσκεται μια μεγάλη αμερικανική στρατιωτική βάση και πρόκειται να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελο Ποδοσφαίρου το 2020. Επί χρόνια εμφανιζόταν ως μεσολαβητής και ισχυρός παίκτης στις πολλές διαμάχες της περιοχής.

Όλα τα νεότερα για την κρίση

*Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος, η Υεμένη, η κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης διέκοψαν σήμερα τις διπλωματικές τους σχέσεις το Κατάρ, κατηγορώντας το ότι «στηρίζει την τρομοκρατία», και έλαβαν μια σειρά μέτρων με σκοπό να το απομονώσουν. – Άμεση διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με το Κατάρ: το Μπαχρέιν, και τα ΗΑΕ ζήτησαν από τους διπλωμάτες τους να εγκαταλείψουν τη Ντόχα εντός 48 ωρών. Το 2014 Ριάντ, Μανάμα και Αμπού Ντάμπι είχαν ανακαλέσει τους πρεσβευτές τους από τη Ντόχα για να διαμαρτυρηθούν για την υποστήριξη που προσέφερε το Κατάρ στους Αδελφούς Μουσουλμάνους. – Κλείσιμο του εναέριου χώρου της Σαουδικής Αραβίας, του Μπαχρέιν και των ΗΑΕ στην αεροπορική εταιρεία του Κατάρ, αναστολή των αεροπορικών και ναυτικών συνδέσεων μαζί του μέσα σε διάστημα 24 ωρών. Οι εταιρείες Etihad, Emirates και flydubai αναστέλλουν τις πτήσεις τους προς τη Ντόχα από αύριο το πρωί. Η Qatar Airways ανέστειλε τις πτήσεις της προς τη Σαουδική Αραβία, η εθνική εταιρεία της οποίας Saudi έλαβε ανάλογο μέτρο. – Κλείσιμο των χερσαίων συνόρων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ. – Απαγόρευση στους πολίτες της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ και του Μπαχρέιν να μεταβούν στο Κατάρ. – Οι πολίτες του Κατάρ, επισκέπτες ή μόνιμοι κάτοικοι στις τρεις αυτές χώρες, θα πρέπει να αναχωρήσουν σε διάστημα 14 ημερών. Το μέτρο αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη συμφωνία για ελεύθερη μετακίνηση στο εσωτερικό των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (CCG: Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν, ΗΑΕ, Κουβέιτ, Ομάν και Κατάρ). -Μόνο οι προσκυνητές από το Κατάρ επιτρέπεται να μεταβαίνουν στη Σαουδική Αραβία για να επισκεφθούν τους ιερούς μουσουλμανικούς τόπους

*Η Αίγυπτος ανακοίνωσε ότι δίνει διορία 48 ωρών στον πρεσβευτή του Κατάρ για να εγκαταλείψει τη χώρα, δήλωσε ο εκπρόσωπος του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών.

Παράλληλα το Κάιρο ζήτησε από τον επιτετραμμένο του στο Κατάρ να επιστρέψει στη χώρα σε διάστημα 48 ωρών.

Την ίδια ώρα κάποιες αιγυπτιακές τράπεζες σταμάτησαν τις συναλλαγές τους με τις τράπεζες του Κατάρ, όπως ανακοίνωσαν τέσσερα πιστωτικά ιδρύματα με έδρα το Κάιρο.

Οι αιγυπτιακές αρχές δεν έχουν διευκρινίσει αν πρόκειται να διακοπούν και οι εμπορικές σχέσεις με το Κατάρ.

Στο μεταξύ ο Αιγύπτιος δισεκατομμυριούχος Ναγκίμπ Σαουίρις κάλεσε τους επιχειρηματίες της χώρας να αποσύρουν τις επενδύσεις τους από το Κατάρ και να σταματήσουν τις συναλλαγές τους με τη χώρα, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπός του.

*Η Αίγυπτος θα επιβάλει απαγόρευση σε όλες τις πτήσεις από και προς το Κατάρ από αύριο Τρίτη στις 06:00 (τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας), ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτικής Αεροπορίας μετά τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Επίσης ο αιγυπτιακός εναέριος χώρος θα κλείσει για όλες τις πτήσεις που προέρχονται από το Κατάρ, αναφέρεται στην ανακοίνωση.

«Το υπουργείο έχει εκδώσει απόφαση για την αναστολή όλων των πτήσεων μεταξύ της Αιγύπτου και του Κατάρ και για το κλείσιμο του αιγυπτιακού εναέριου χώρου σε όλα τα αεροσκάφη από το Κατάρ που επιθυμούν να προσγειωθούν ή να περάσουν», τονίζει το υπουργείο.

Εξάλλου τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσαν ότι σταματούν τις εξαγωγές λευκής ζάχαρης προς το Κατάρ. Πρόκειται για την πρώτη ένδειξη ότι η διπλωματική διαμάχη μεταξύ της Ντόχα και των αραβικών χωρών επηρεάζει και το εμπόριο τροφίμων.

Το Κατάρ εξαρτάται από τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία για τις εισαγωγές του σε λευκή ζάχαρή, που εκτιμώνται σε λίγο λιγότερους από 100.000 τόνους ετησίως. Η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη στη διάρκεια του μήνα του Ραμαζανιού.

*Οι Μαλδίβες ανακοίνωσαν σήμερα ότι διακόπτουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Κατάρ, ακολουθώντας την κίνηση της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν, που κατηγορούν τη Ντόχα ότι στηρίζει την τρομοκρατία.

«Οι Μαλδίβες έλαβαν την απόφαση αυτή εξαιτίας της σφοδρής τους αντίθεσης στις δραστηριότητες που ενθαρρύνουν την τρομοκρατία και τον εξτρεμισμό», ανακοίνωσε η κυβέρνηση του μικρού αυτού κράτους στον Ινδικό Ωκεανό.

Οι χώρες του Κόλπου και η Αίγυπτος επικρίνουν εδώ και καιρό τη στήριξη του Κατάρ προς τους ισλαμιστές, κυρίως τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, την οποία θεωρούν έναν επικίνδυνο πολιτικό εχθρό.

Παρά τη φήμη τους ως τουριστικός προορισμός οι Μαλδίβες, η πλειονότητα των κατοίκων των οποίων είναι μουσουλμάνοι, έχουν μεγάλο αριθμό νεαρών που έχουν ενταχθεί στο Ισλαμικό Κράτος και πολεμούν στη Μέση Ανατολή.

Ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Σάλμαν ήταν προγραμματισμένο να επισκεφθεί τον Ιούνιο το νησί στο πλαίσιο της περιοδείας του στην Ασία, όμως ανέβαλε το ταξίδι εξαιτίας μιας επιδημίας γρίπης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ