Μια γειτονιά της Αριζόνα χωρίς αυτοκίνητα εμπνευσμένη από τα ελληνικά νησιά

Πέρυσι, όταν ο Andre Rouhani και η Gabriela Reyes ξεναγήθηκαν στο Culdesac Tempe, ένα συγκρότημα ενοικιαζομένων κατοικιών έξω από το Φοίνιξ, το μέρος φαινόταν πολύ γλυκό. Είχε όμορφους διαδρόμους, μπουτίκ καταστήματα και χαμηλά λευκά κτίρια από στόκο, συγκεντρωμένα γύρω από σκιερές αυλές.

Η μόνη έκπληξη ήρθε όταν ο Rouhani, 33 ετών, διδακτορικός φοιτητής στο Arizona State University, ρώτησε για το πάρκινγκ των κατοίκων και του είπαν ότι δεν υπήρχε.

Το ζευγάρι είχε δύο σκύλους, ένα μικρό παιδί και ένα ακόμη μωρό στο δρόμο. “Για να μην τα πολυλογώ, αποφασίσαμε ότι όλα τα πλεονεκτήματα υπερτερούν των μειονεκτημάτων”, δήλωσε η Rouhani στους New York Times σε πρόσφατη τηλεφωνική συνέντευξη. Η οικογένεια έδωσε το αυτοκίνητό της στον πατέρα του Reyes και μετακόμισε στο Culdesac τον Δεκέμβριο.

“Μας αρέσει πολύ, πολύ εδώ”, δήλωσε ο Rouhani. “Είναι το καλύτερο μέρος που έχω ζήσει ποτέ”.

Μια ευτυχισμένη ζωή χωρίς αυτοκίνητο στην Αριζόνα- Μια γειτονιά με έμπνευση από τα ελληνικά νησιά Με πρότυπο τις πόλεις της Ιταλίας και της Ελλάδας που χτίστηκαν πολύ πριν από την εμφάνιση των αυτοκινήτων, το Culdesac Tempe είναι αυτό που οι κατασκευαστές του αποκαλούν η πρώτη γειτονιά της χώρας που χτίστηκε σκόπιμα για να μην έχει αυτοκίνητα.

Ο Ράιαν Τζόνσον, ο διευθύνων σύμβουλος του Culdesac, δήλωσε ότι ήθελε να προσφέρει ένα σχέδιο για να ζει κανείς σε ένα περιπατητικό μέρος, ακόμη και σε μια πολιτεία των ΗΠΑ που οι κάτοικοι της είναι “κολλημένοι” με τα αυτοκίνητά τους και συχνά η θερμοκρασία το καλοκαίρι, φθάνει σε επίπεδα βρασμού.

“Είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για το κλίμα, την υγεία, την ευτυχία, το χαμηλό κόστος ζωής, ακόμη και το χαμηλό κόστος διακυβέρνησης”, δήλωσε ο Johnson, ο οποίος ζει και αυτός στο Culdesac. “Είναι επίσης ένας καλύτερος τρόπος ζωής.

Όλοι γινόμαστε οι χειρότερες εκδοχές του εαυτού μας πίσω από το τιμόνι”.

Ενώ υπάρχει ένας χώρος στάθμευσης μικρής διάρκειας για τις παραδόσεις, τους λιανοπωλητές και τους επισκέπτες, οι κάτοικοι του Culdesac μετακινούνται με τον προαστιακό, καθώς και με λεωφορεία, σκούτερ και ηλεκτρικά ποδήλατα Υπάρχουν 22 καταστήματα λιανικής πώλησης, αρκετά από τα οποία χρησιμεύουν και ως χώροι εργασίας, και μια μικρή κορεατική αγορά. Μέχρι στιγμής, 288 διαμερίσματα έχουν κατασκευαστεί σε 8 από τα 17 στρέμματα της περιοχής, ενώ σχεδιάζονται άλλες 450 μονάδες.

Υπάρχουν και άλλα μέρη χωρίς αυτοκίνητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως νησιά για πλουσίους, όπου οι άνθρωποι περπατούν, κάνουν ποδήλατο ή μετακινούνται με αμαξίδια του γκολφ. Αλλά οι απαιτήσεις χωροθέτησης στις περισσότερες πόλεις συνήθως απαιτούν τα νέα συγκροτήματα που κατασκευάζονται, να παρέχουν στους κατοίκους έναν ελάχιστο αριθμό θέσεων στάθμευσης, και αυτό αφορά και την περιοχή του Φοίνιξ, ενός παραδείγματος μεγάλης αστικής εξάπλωσης.

“Αυτό που γίνεται στο Culdesac είναι εντελώς διαφορετικό από τη σύγχρονη, συμβατική αντίληψη για την αστική ανάπτυξη”, δήλωσε ο Edward Erfurt, επικεφαλής τεχνικός σύμβουλος της Strong Towns, μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας που προωθεί την ανθεκτικότητα των κοινοτήτων. “Τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες επιλέξαμε να δώσουμε προτεραιότητα σε ένα απομονωμένο σύστημα μεταφορών, δηλαδή στο αυτοκίνητο, έναντι ενός πιο φυσικού τρόπου ζωής, όπου οι άνθρωποι ζούνε και συνεργάζονται”.

Το Culdesac Tempe έσπασε αυτό το καλούπι, δήλωσε ο Erfurt, προσθέτοντας: “Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη υπόθεση”. Τα διώροφα και τριώροφα κτίρια του Culdesac είναι σχεδιασμένα για το κλίμα της ερήμου, βαμμένα σε έντονο λευκό χρώμα για να αντανακλούν τη θερμότητα. Το γεγονός ότι δεν χρειάστηκε οι κατασκευαστές να δημιουργήσουν χώρο στάθμευσης για τα αυτοκίνητα, επέτρεψε στους αρχιτέκτονες να διαμορφώσουν τα κτίρια έτσι ώστε να μεγιστοποιήσουν τη σκιά και να σχεδιάσουν στενά μονοπάτια, που ενθάρρυναν την κυκλοφορία του ανέμου και την κοινωνική συμμετοχή.

“Ο πεζός είναι πραγματικά ο πρωταγωνιστής εδώ” δηλώνει η Alexandra Vondeling, επικεφαλής αρχιτέκτονας του έργου. Οι μεγάλες εκτάσεις γυαλιού αποφεύχθηκαν, προστέθηκαν τέντες στα παράθυρα που βλέπουν στον ήλιο και τοποθετήθηκαν αυτοφυή φυτά και δέντρα για δροσερή σκιά. Υπάρχει ένας φαρδύς διάδρομος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οχήματα έκτακτης ανάγκης, αλλά όχι άσφαλτος, μειώνοντας το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας και βελτιώνοντας τις συνθήκες και για τα σκυλιά που ζουν εκεί.

Τα διαμερίσματα είναι και στούντιο και άλλα μεγαλύτερα σπίτια με 3 υπνοδωμάτια για παράδειγμα και τα ενοίκια κυμαίνονται από 1.300 έως 2.800 δολάρια το μήνα, που σύμφωνα με τον Τζόνσον είναι οι τιμές της αγοράς. Σχεδόν το 90% είναι μισθωμένα. Κάποιοι κάτοικοι προσελκύστηκαν στο Culdesac λόγω του ότι είναι ένα συγκρότημα κατοικιών χωρίς αυτοκίνητο, άλλοι παρά το γεγονός ότι δεν επιτρέπονται τα αυτοκίνητα. Υπάρχει δηλαδή ένας κόσμος, άγνωστο πόσοι, που εξακολουθεί αθόρυβα και μυστικά να έχει αυτοκίνητα, παρκαρισμένα όμως εκτός του χώρου.

Η Sheryl Murdock, 50 ετών, μεταδιδακτορική ερευνήτρια που ζει στον Καναδά, νοικιάζει μια μονάδα επειδή βρίσκεται συχνά στο Tempe για δουλειά και ήθελε να εξισορροπήσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκαλούν οι συχνές της πτήσεις.

Η Ashley Weiland και ο σύζυγός της μετακόμισαν μαζί με το μικρό τους παιδί στο συγκρότημα για να σταματήσουν τα έξοδα του αυτοκινήτου και κατέληξαν να βρουν δουλειά μέσα στο Culdesac, εκείνη σε ένα εστιατόριο και εκείνος στη συντήρηση.

Η Electra Hug, 24 ετών, η οποία εργάζεται για τον δήμο της Tempe και είναι τυφλή, ήθελε να βρίσκεται κοντά στα μέσα μαζικής μεταφοράς και να έχει την αίσθηση της κοινότητας. Είναι η πρώτη φορά που ζει χωρίς τη βοήθεια της οικογένειας και των φίλων της. “Για να περάσω καλά ή να διασκεδάσω, δεν χρειάζεται να διασχίσω το δρόμο”, δήλωσε η Hug. “Είναι απλά σούπερ μοναδικό και πραγματικά σπιτικό”. Η Rouhani και ο Reyes δανείζονται το αυτοκίνητο του πατέρα της μία φορά την εβδομάδα για τις δουλειές τους. Κατά τα άλλα, χρησιμοποιούν κυρίως τα μέσα μαζικής μεταφοράς με δωρεάν πάσο που τους παρέχει η Culdesac.

Το να ζεις σε ένα μέρος όπου οι άνθρωποι δεν τρέχουν συνέχεια με τα αυτοκίνητά τους σημαίνει ότι οι ρυθμοί είναι πιο αργοί, με περισσότερες ευκαιρίες για κοινωνική διασύνδεση, είπε ο Ρουχανί. Είναι το είδος της κοινότητας, είπε, όπου οι γείτονες δανείζονται ένα φλιτζάνι ζάχαρη ο ένας από τον άλλο. Τις ημέρες μετά τη γέννηση της κόρης τους, τρεις διαφορετικές οικογένειες είτε έφεραν ένα γεύμα, είτε άφησαν μπισκότα, είτε προσφέρθηκαν να πάνε να τους αγοράσουν ψώνια. “Αισθανόμαστε πραγματικά ότι μας υποστηρίζουν και μας αγαπούν εδώ”, είπε. Ο David King, ο οποίος διδάσκει πολεοδομικό σχεδιασμό στο Arizona State University, δήλωσε ότι το Culdesac Tempe θα μπορούσε να ωθήσει και άλλους κατασκευαστές να πιέσουν για κατοικίες χωρίς αυτοκίνητο.

Και ο Erfurt της Strong Towns δήλωσε ότι το Culdesac Tempe θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο, όπως ήταν, για παρόμοια συγκροτήματα κατοικιών χωρίς αυτοκίνητα που θα μπορούσαν να χτιστούν σε μέρη όπως τα κλειστά εμπορικά κέντρα και τα οποία θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την κρίση προσιτής στέγασης, να μειώσουν τη μοναξιά και να φέρουν τους ανθρώπους πιο κοντά στον τόπο εργασίας τους.

“Θα μπορούσαμε να τα κάνουμε όλα αυτά απλά αποσυνδέοντας τη στάθμευση από την οικιστική ανάπτυξη”, δήλωσε ο Erfurt. “Σε κάθε αγορά, οι άνθρωποι το αναζητούν αυτό”.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στους The New York Times στις 26 Μαρτίου του 2025.