Μια ιστορική πρωτεύουσα, η Τεχεράνη απειλείται με εγκατάλειψη λόγω έλλειψης νερού

Σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Tasnim, εννέα μεγάλες λίμνες και έλη στο Ιράν στέρεψαν εντελώς ή εν μέρει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Ο Behzad Parsa, εκτελεστικός διευθυντής της περιφερειακής εταιρείας ύδρευσης της Τεχεράνης, αποκάλυψε ότι η ποσότητα βροχόπτωσης στην επαρχία της Τεχεράνης τον περασμένο Οκτώβριο ήταν “η χαμηλότερη του τελευταίου σχεδόν αιώνα”.

Σε δήλωσή του την Κυριακή, ο Parsa δήλωσε ότι ο ρυθμός ροής του νερού στα φράγματα της Τεχεράνης μειώθηκε κατά 43% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους ύδρευσης, σημειώνοντας ότι το φράγμα Amirkbir, το οποίο συγκρατούσε 86 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού πριν από ένα χρόνο, υφίσταται τώρα απότομη μείωση της χωρητικότητάς του ως αποτέλεσμα της “100% πτώσης των βροχοπτώσεων” σε σύγκριση με τον ιστορικό μέσο όρο της επαρχίας.

Η Τεχεράνη βιώνει για πέμπτη συνεχή χρονιά ξηρασία, δήλωσε ο Parsa, η οποία έχει ασκήσει πρωτοφανή πίεση στους υδάτινους πόρους της πρωτεύουσας. Προειδοποίησε ότι η συνέχιση των σημερινών καταναλωτικών προτύπων, χωρίς ριζική αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς, θα μπορούσε να οδηγήσει σε “σοβαρές κρίσεις” όσον αφορά την εξασφάλιση πόσιμου νερού.

Κάλεσε τους πολίτες να συνεργαστούν ενεργά, εξορθολογίζοντας την κατανάλωση και τροποποιώντας τα πρότυπα χρήσης του νερού, λέγοντας ότι αυτή είναι “η μόνη διαθέσιμη επιλογή για να αποφευχθεί η κατάρρευση του συστήματος”. Ο Πάρσα δεν αποκάλυψε την κατάσταση των άλλων δεξαμενών, αν και τα τοπικά ιρανικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι η ημερήσια κατανάλωση της Τεχεράνης ανέρχεται σε περίπου τρία εκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Συχνές διακοπές και μέτρα έκτακτης ανάγκης

Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν σημειωθεί επανειλημμένες διακοπές σε διάφορες συνοικίες της πρωτεύουσας, με τις διακοπές να αποτελούν σύνηθες φαινόμενο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, οι επίσημες εργασίες διακόπηκαν δύο φορές, στο πλαίσιο των έκτακτων μέτρων για τη μείωση της ζήτησης νερού και ηλεκτρικής ενέργειας εν μέσω καύσωνα ρεκόρ και σχεδόν καθημερινών διακοπών ρεύματος.

Σε προηγούμενες δηλώσεις του, ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Μπαζεσκιάν περιέγραψε την κρίση του νερού ως “πιο σοβαρή από ό,τι παρουσιάζεται στις δημόσιες συζητήσεις”.

Προετοιμασίες με βάση ένα απαισιόδοξο σενάριο

Λόγω της ραγδαίας επιδείνωσης των αποθεμάτων των φραγμάτων, οι ιρανικές αρχές πραγματοποίησαν έκτακτη συνεδρίαση με τη συμμετοχή του υπουργού ενέργειας και του κυβερνήτη της Τεχεράνης για να συζητήσουν τρόπους διαχείρισης της κρίσης πόσιμου νερού στην πρωτεύουσα. Ο Issi Bazargzadeh, εκπρόσωπος του τομέα υδάτων του ιρανικού υπουργείου Ενέργειας, αποκάλυψε ότι τα φράγματα Lutian, Mamlu, Lar και Amerkabir έχουν φθάσει στην “ελάχιστη φέρουσα ικανότητά” τους, αναγκάζοντας τους αξιωματούχους να λάβουν “έκτακτες αποφάσεις” για τη μείωση της κατανάλωσης.

Ο Bazargzadeh τόνισε ότι η επιτυχία των σχεδίων εξορθολογισμού “απαιτεί στενό συντονισμό μεταξύ του Υπουργείου Ενέργειας και των πολιτών”.

Ο Bazargzadeh ανακοίνωσε στις 31 Οκτωβρίου ότι η κυβέρνηση είχε αναπτύξει ένα “απαισιόδοξο σενάριο” για την κάλυψη των αναγκών της Τεχεράνης κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, τονίζοντας ότι τα μέτρα μείωσης της πίεσης του νερού θα συνεχιστούν έως ότου επιτευχθεί “απτή σταθερότητα” στους υδάτινους πόρους.

Σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Tasnim, εννέα μεγάλες λίμνες και έλη στο Ιράν – συμπεριλαμβανομένων των Urumiyeh, Bakhtegan, Prishan, Jazmourian, Javakhoni, Hamoun, Maharlu, Tashk και της λεκάνης Sultan του Qom – στέρεψαν εντελώς ή εν μέρει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Ο Ιρανικός Οργανισμός Προστασίας του Περιβάλλοντος απέδωσε την επιδείνωση αυτή στην παύση των επιφανειακών ροών, στην υπερβολική εξάντληση των υπόγειων υδάτων και στην πτώση της στάθμης των υπόγειων υδάτων, σημειώνοντας ότι πάνω από το 60% των ελών έχουν χάσει περισσότερο από το ήμισυ της χωρητικότητάς τους ή έχουν στερέψει εντελώς.

Προσπάθεια πολιτικής εκμετάλλευσης της κρίσης του νερού

Τον περασμένο Αύγουστο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την κρίση έλλειψης νερού στο Ιράν, στέλνοντας ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα στα αγγλικά στους Ιρανούς, στο οποίο μιλούσε για την κατάσταση του νερού στη χώρα.

Ο Νετανιάχου είπε: “Ο Νετανιάχου είπε ότι το Ιράν είναι ένα από τα μεγαλύτερα νησιά της Ευρώπης: “Οι ηγέτες σας μας επέβαλαν έναν 12ήμερο πόλεμο και εισέπραξαν μια συντριπτική ήττα. Λένε πάντα ψέματα και σπάνια λένε την αλήθεια”, είπε ο Νετανιάχου. Κάλεσε τους Ιρανούς να “είναι τολμηροί και θαρραλέοι, να τολμήσουν να ονειρευτούν” και τους προέτρεψε να “βγουν στους δρόμους για να απαιτήσουν δικαιοσύνη και λογοδοσία”.

Υποσχέθηκε ότι “το Ισραήλ, η πρώτη χώρα στον κόσμο στην ανακύκλωση του νερού, θα στείλει τους εμπειρογνώμονές του στο Ιράν μόλις απελευθερωθεί”

Η λειψυδρία πιθανό να οδηγήσει σε εκκένωση της Τεχεράνης

Η Τεχεράνη ενδέχεται να χρειαστεί να εκκενωθεί λόγω της έλλειψης νερού, εάν δεν βρέξει μέχρι το τέλος του έτους, προειδοποίησε σήμερα ο πρόεδρος του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν, σε τηλεοπτικό διάγγελμά του.

Το Ιράν αντιμετωπίζει φέτος τη χειρότερη ξηρασία εδώ και δεκαετίες. Στην Τεχεράνη, το φαινόμενο «δεν έχει προηγούμενο εδώ και έναν αιώνα» ανέφερε τον Οκτώβριο ένας τοπικός αξιωματούχος.

«Εάν δεν βρέξει, θα πρέπει να αρχίσουμε να μοιράζουμε το νερό με το δελτίο στην Τεχεράνη, γύρω στα τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου» είπε ο πρόεδρος στην ομιλία του, που μεταδόθηκε από την κρατική τηλεόραση. Και «ακόμη και αν το διανέμουμε με δελτίο, εάν δεν βρέξει μέχρι τότε, θα έχουμε έλλειψη νερού και θα πρέπει να εκκενώσουμε την Τεχεράνη», συνέχισε, χωρίς να διευκρινίσει πώς θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο σε μια μητρόπολη 10 εκατομμυρίων κατοίκων.

Ο διευθυντής της εταιρείας υδάτων της πρωτεύουσας, Μπεχζάντ Παρσά, είπε την περασμένη Κυριακή ότι η πόλη μπορεί να μείνει χωρίς πόσιμο νερό μέσα σε δύο εβδομάδες. Το φράγμα Αμίρ Καμπίρ, το ένα από τα πέντε που τροφοδοτούν την Τεχεράνη με πόσιμο νερό, περιέχει «μόνο 14 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό, δηλαδή το 8% της δυναμικότητάς του», ανέφερε, σύμφωνα με το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο Irna.

Την Τετάρτη, ο περιφερειακός διευθυντής της εταιρείας υδάτων, Μοχσέν Αρντακανί, υπογράμμισε μιλώντας στην κρατική τηλεόραση ότι οι κάτοικοι της Τεχεράνης μείωσαν την κατανάλωση νερού κατά 10% τους τελευταίους έξι μήνες. «Εάν φτάσουμε στο 20%, θα μπορέσουμε να κρατήσουμε σταθερή την κατάσταση για έναν-δύο μήνες, μέχρι να βρέξει», είπε.

Πτώση 40% στις βροχοπτώσεις

Το κλίμα στην Τεχεράνη είναι ξηρό και ζεστό το καλοκαίρι. Το φθινόπωρο κάποιες φορές βρέχει ενώ οι χειμώνες μπορεί να είναι δριμείς, με πολλά χιόνια. Για λόγους οικονομίας, το τελευταίο διάστημα διακόπτεται η υδροδότηση σε πολλές συνοικίες της πόλης, όπως γινόταν συχνά και το καλοκαίρι, μετέδωσαν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, εν μέσω καύσωνα, δύο ημέρες κηρύχθηκαν αργίες, ώστε να εξοικονομηθεί νερό και ενέργεια.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Tasnim, ο όγκος των βροχοπτώσεων στο Ιράν έπεσε φέτος στα 152 χιλιοστά, δηλαδή στο 40% του μέσου όρου των τελευταίων 57 ετών. Σε ορισμένες επαρχίες, ο όγκος βροχής μειώθηκε κατά 50-80%, σημείωσε ο Μοχαμάντ Ρεζά Καβιανπούρ, ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Ερευνών Υδάτων, προειδοποιώντας ότι η χώρα «θα πρέπει να προετοιμαστεί για μια κρίσιμη κατάσταση».

Η χειρότερη ξηρασία του αιώνα

Η φετινή ξηρασία θεωρείται η χειρότερη των τελευταίων δεκαετιών. Σύμφωνα με τα ιρανικά μέσα, η επαρχία της Τεχεράνης καταγράφει «μείωση βροχοπτώσεων κατά 100%» σε σχέση με τον μέσο όρο προηγούμενων ετών. Η πόλη, με πληθυσμό άνω των 10 εκατομμυρίων κατοίκων, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από πέντε φράγματα που τροφοδοτούνται από τα ποτάμια των ορεινών όγκων Άλμπορζ. Ωστόσο, οι χιονοπτώσεις μειώθηκαν δραματικά και οι ροές των ποταμών έχουν σχεδόν μηδενιστεί.

Πριν από έναν χρόνο, το φράγμα Amir Kabir συγκρατούσε 86 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού· σήμερα η ποσότητα αυτή έχει υποχωρήσει κατά 83% καθώς διαθέτει μόλις 14.000.000 κυβ. μέτρα. Παράλληλα, οι άλλοι ταμιευτήρες που τροφοδοτούν την Τεχεράνη —όπως οι φράγματα Latyan, Lar, και Mamloo— εμφανίζουν επίσης σοβαρή πτώση στάθμης, σύμφωνα με στοιχεία του Tehran Times.

Αιτίες της κρίσης

Η κρίση δεν οφείλεται μόνο στις χαμηλές βροχοπτώσεις, αλλά σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές οφείλεται σε τρεις κύριους παράγοντες:

1. Κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων, με υπερβολική εξάρτηση από φράγματα και ελλιπή συντήρηση δικτύων.

2. Υπερεκμετάλλευση υπόγειων υδάτων, που έχει οδηγήσει σε πτώση της στάθμης των υδροφόρων οριζόντων και καθιζήσεις εδάφους.

3. Κλιματική αλλαγή, η οποία προκαλεί πιο έντονες και μακρές περιόδους ξηρασίας.

Η Iran International ανέφερε πρόσφατα ότι περίπου 60% των υγροτόπων της χώρας έχουν «στεγνώσει πλήρως», ενώ οι μέσες θερμοκρασίες το καλοκαίρι του 2025 ξεπέρασαν τους 50 °C σε αρκετές περιοχές του νότου.

Κυβερνητικά μέτρα και αντιδράσεις

Οι αρχές έχουν ήδη προχωρήσει σε περιορισμούς κατανάλωσης νερού και προσωρινές διακοπές παροχής σε ορισμένες γειτονιές, ενώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2025 είχαν κηρυχθεί δημόσιες αργίες με στόχο τη μείωση της ζήτησης νερού και ηλεκτρικής ενέργειας. Οπως επισήμαναν αναλυτές της Financial Tribune, τα μέτρα αυτά θεωρούνται βραχυπρόθεσμα και ανεπαρκή για την αντιμετώπιση μιας συστημικής κρίσης.

Μια κρίση με κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις

Η λειψυδρία έχει άμεσες επιπτώσεις στην καθημερινότητα και στην κοινωνική συνοχή. Οι συχνές διακοπές νερού και ρεύματος προκαλούν οργή και αγανάκτηση, ενώ οι ειδικοί προειδοποιούν για ενδεχόμενες κοινωνικές αναταραχές, εάν οι συνθήκες επιδεινωθούν. Παράλληλα, η πτώση της στάθμης των ποταμών και των λιμνών απειλεί τη γεωργία και τα οικοσυστήματα σε ολόκληρη τη χώρα.

Δράμα και στο Ιράκ

Η κατάσταση είναι επίσης περιφερειακά ανησυχητική καθώς το γειτονικό Ιράκ βιώνει τη χειρότερη ξηρασία από το 1993.Τα επίπεδα των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη έχουν μειωθεί έως και 27%. Το γεγονός αυτό επηρεάζει την παροχή νερού σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Αβέβαιο το μέλλον της Τεχεράνης

Εάν η στάθμη του φράγματος Amir Kabir συνεχίσει να μειώνεται με τον ίδιο ρυθμό, η Τεχεράνη κινδυνεύει να μείνει χωρίς νερό ακόμα και μέσα στο Νοέμβριο ή το αργότερο μέσα στο 2025. Η κρίση αποτελεί προειδοποιητικό σήμα για το Ιράν και την ευρύτερη περιοχή, όπου η κλιματική αστάθεια και η ανθρώπινη υπερεκμετάλλευση απειλούν τους βασικούς φυσικούς πόρους.

Στην ίδια πορεία και η Αθήνα

Μετά την Τεχεράνη πολύ ψηλά στην λίστα βρίσκεται και η Αθήνα η οποία σύμφωνα με τους αναλυτές έχει πολλά κοινά στοιχεία με την ιρανική πρωτεύουσα. Αντιμετωπίζουν παρατεταμένη ξηρασία, έχουν σχεδόν το ίδιο κλίμα (ηπειρωτικό ξηρό) με διαρκώς αυξανόμενες θερμοκρασίες και ίδια κατανάλωση ποσοτήτων νερού παρότι η Αθήνα έχει σχεδόν το μισό πληθυσμό της Τεχεράνης.

Στα επίπεδα του 2001 πριν τον Ευήνο

Την Πέμπτη 30 Οκτωβρίου η κυβέρνηση ανακοίνωσε τεράστιες επενδύσεις και μεγάλα έργα αλλά για την ώρα οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Στις 31 Οκτωβρίου 2025 τα συνολικά αποθέματα της Αθήνας ήταν 376.477.000 κυβ. μέτρα νερού όταν την ίδια ημερομηνία του 2024 ήταν 590.791.000 κυβ. μέτρα νερού, δηλαδή, ετήσια κατανάλωση 214.314.000. Επομένως τα αποθέματα επαρκούν το περισσότερο για ενάμιση χρόνο και αυτός είναι και ο χρόνος που δίνεται για να ολοκληρωθούν τα έργα και οι παρεμβάσεις. Να σημειωθεί επίσης πως πριν 10 χρόνια (31/10/2015) τα συνολικά αποθέματα ήταν 1.161.408.000 κυβ. μέτρα, ενώ οι σημερινές τιμές είναι λίγο χαμηλότερες από τις τιμές του 2001 (352.355.150 κυβ. μέτρα) όταν ακόμα δεν υπήρχε ο ταμιευτήρας του Ευήνου και η ημερήσια κατανάλωση ήταν περίπου 1,2 εκ. κυβικά μέτρα νερού από σχεδόν 3 εκ. κυβ. μέτρα που είναι σήμερα.

Πηγές: euronews, ethnos, tovima