Όχι, ο Τραμπ δεν έγινε ξαφνικά φίλος της Ουκρανίας —απλώς ο Πούτιν έθιξε τον εγωισμό του

Κι όμως συνέβη. Ο Ντόναλντ Τραμπ πέρασε στην αντεπίθεση, οξύνοντας τη ρητορική του και ορθώνοντας ανάστημα απέναντι στον Βλαντίμιρ Πούτιν —τουλάχιστον προς ώρας.

Η υποχωρητικότητα του Τραμπ απέναντι στον αυταρχικό ηγέτη της Ρωσίας ήταν τόσο δεδομένη, που άρχισε πια να αντιμετωπίζεται σαν γεωπολιτική σταθερά. Να που κάτι άλλαξε, όμως. Η απογοήτευση του προέδρου των ΗΠΑ από τον Πούτιν δεν μπορεί πια να κρυφτεί. Την προηγούμενη εβδομάδα, δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «έχουν υπομείνει πολλές “μαλ**ιες”» από τον Πούτιν. Πριν μερικές μέρες, ενέκρινε μια σημαντική αποστολή αμερικανικών αμυντικών όπλων στην Ουκρανία μέσω του ΝΑΤΟ και απείλησε τη Ρωσία με νέους δασμούς, αν ο πόλεμος δεν σταματήσει εντός 50 ημερών.

Η αλλαγή αυτή, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι ο Τραμπ υιοθέτησε μία νέα στρατηγική θεώρηση των εξελίξεων —και αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνεται και από αξιωματούχους του Λευκού Οίκου και δύο εξωτερικούς συμβούλους του προέδρου, που μίλησαν στο The Atlantic υπό τον όρο της ανωνυμίας. Ο Τραμπ δεν ανέπτυξε ξαφνικά συμπάθεια για την Ουκρανία ή το Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ούτε έγινε ξαφνικά υπέρμαχος των διατλαντικών συμμαχιών που καλλιεργούσαν οι προκάτοχοί του ως αντίβαρο στη Μόσχα. Τίποτα από όλα αυτά: Απλώς, ο Τραμπ ένιωσε προσωπικά θιγμένος.

Αγνοώντας τις εκκλήσεις του για τερματισμό του πολέμου και κλιμακώνοντας τις εχθροπραξίες, ο Πούτιν τον έκανε να φαίνεται ως η αδύναμη πλευρά στη σχέση τους. «Ο Πούτιν το παράκανε», δηλώνουν off the record αξιωματούχοι που βρίσκονται κοντά στον Τραμπ. «Ο πρόεδρος τού έδωσε τη μια ευκαιρία μετά την άλλη. Φτάνει πια».

Ο Τραμπ ανέλαβε την προεδρία πιστεύοντας ότι μπορούσε να πετύχει μια μακροχρόνια εκεχειρία μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας μέσα σε 24 ώρες, ποντάροντας στην –κατά τη γνώμη του– καλή σχέση του με τον Πούτιν. Για μήνες, στάθηκε κυρίως στο πλευρό της Μόσχας, αθωώνοντας τη Ρωσία για την έναρξη της σύρραξης και απειλώντας να αφήσει το Κίεβο μόνο στην απεγνωσμένη άμυνά του. «Μάλωσε» τον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο και διέκοψε προσωρινά την ανταλλαγή πληροφοριών με την Ουκρανία. Πίστευε ότι, εκτός από το να σταματήσει τον πόλεμο, θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με τη Ρωσία και να οικοδομήσει νέους οικονομικούς δεσμούς. Οραματιζόταν, μάλιστα, μια μεγάλη σύνοδο κορυφής για την ανακοίνωση ειρηνευτικής συμφωνίας.

Όμως, ο Πούτιν απέρριψε επανειλημμένα τις αμερικανικές εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός. Οι διαπραγματεύσεις της Ρωσίας με τον απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, κατέληξαν σε αδιέξοδο. Ο Τραμπ απέσυρε τις διπλωματικές προσπάθειες. Τις τελευταίες εβδομάδες δε, εξοργίστηκε περισσότερο με τον Πούτιν και το Πεντάγωνο άρχισε ξανά να στέλνει όπλα στην εμπόλεμη Ουκρανία. Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, εργάστηκε για την αποκατάσταση των σχέσεών του με τον Τραμπ —μετά την ταραχώδη συνομιλία τους τον περασμένο χειμώνα— και συμφώνησε σε πρόταση εκεχειρίας των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Τραμπ, ο Πούτιν τον κορόιδεψε, απορρίπτοντας τη συμφωνία και εξαπολύοντας βομβαρδισμούς τόσο σφοδρούς όσο λίγοι αυτά τα τρία χρόνια πολέμου. Οι δύο ηγέτες έχουν μιλήσει περίπου έξι φορές τους τελευταίους έξι μήνες, και σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Τραμπ νιώθει όλο και πιο απογοητευμένος. Την άνοιξη, είπε σε συμβούλους του ότι άρχιζε να πιστεύει πως ο Πούτιν δεν ήθελε να τελειώσει ο πόλεμος –εκτίμηση που είχαν κάνει οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών εδώ και πάνω από έναν χρόνο.

Όταν ο Τραμπ ενέτεινε τις εκκλήσεις του για κατάπαυση του πυρός –φτάνοντας να γράψει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «Vladimir, STOP!»–, ο Πούτιν αντέδρασε κλιμακώνοντας εκ νέου τις επιθέσεις. Ο πρόεδρος ταράχτηκε από την τελευταία του τηλεφωνική συνομιλία με τον Πούτιν, στις αρχές του μήνα, όπου ο Ρώσος ηγέτης επανέλαβε τον στόχο του να «απελευθερώσει» ουκρανικά εδάφη που θεωρεί ρωσικά, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο του Λευκού Οίκου. Η γραμμή του μετώπου παραμένει σε γενικές γραμμές στάσιμη, αλλά Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι ο Πούτιν σχεδιάζει επίθεση μεγάλης έκτασης μέσα στο καλοκαίρι, που θα εντείνει τις επιθέσεις κατά αμάχων στις πόλεις της Ουκρανίας. Καθώς ο Πούτιν συνεχίζει να αγνοεί τις εκκλήσεις του, ο Τραμπ νιώθει ταπεινωμένος, φοβούμενος ότι φαίνεται αδύναμος, σύμφωνα με αξιωματούχο και εξωτερικό σύμβουλό του.

«Του μιλάω συχνά για να το τελειώσουμε το πράγμα. Κλείνω το τηλέφωνο και λέω “ωραία συνομιλία”, και μετά μαθαίνω ότι εκτοξεύτηκαν πύραυλοι στο Κίεβο ή κάποια άλλη πόλη», είπε πριν μερικές μέρες ο Τραμπ για τον Πούτιν, μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο. «Όταν βλέπεις το ίδιο πράγμα να γίνεται τρεις ή τέσσερις φορές συνεχόμενα, καταλαβαίνεις ότι η συζήτηση δεν έχει κανένα νόημα».

Ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα εγκρίνει την αποστολή σημαντικού όγκου από όπλα στο πεδίο της μάχης, συμπεριλαμβανομένων έως και 17 συστοιχιών αντιαεροπορικών πυραύλων Patriot –όπλων που θα ενισχύσουν δραματικά την ικανότητα της Ουκρανίας να καταρρίπτει ρωσικούς πυραύλους και drones (και τα οποία ο Ζελένσκι ζητούσε εδώ και καιρό). Το 17 είναι ένας άκρως φιλόδοξος αριθμός· από την έναρξη του πολέμου, οι ΗΠΑ είχαν παραχωρήσει μόνο δύο συστοιχίες. Ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους, δήλωσε μετά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό ομόλογό του, Πιτ Χέγκσεθ, ότι η Γερμανία θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την αγορά δύο συστοιχιών Patriot προς μεταβίβαση στην Ουκρανία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Πιστόριους, τα συστήματα αυτά δεν θα παραδοθούν πριν περάσουν αρκετοί μήνες.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν σήμερα δύσκολα θα αλλάξουν τη συνολική πορεία του πολέμου και είναι κατώτερα των προσδοκιών κάποιων που περίμεναν πιο δυναμική παρέμβαση του Τραμπ. Όμως, ενδέχεται να περιορίσουν την ορμή της Ρωσίας και την πρόθεσή της να παρατείνει τον πόλεμο. Παράλληλα, δίνουν ένα σήμα σε Ουκρανία και Ευρώπη ότι η Ουάσινγκτον μπορεί ακόμη να είναι σύμμαχος στον αγώνα τους. Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ θα χρηματοδοτήσουν την αγορά των αμερικανικών όπλων, δήλωσε ο Τραμπ, καθήμενος δίπλα στον γενικό γραμματέα της συμμαχίας, Μαρκ Ρούτε. «Δεν είναι δικός μου πόλεμος και προσπαθώ να σας βγάλω από αυτόν. Θέλουμε να δούμε το τέλος του», είπε ο Τραμπ στον Ρούτε. «Είμαι απογοητευμένος από τον πρόεδρο Πούτιν, γιατί πίστευα πως θα είχαμε καταλήξει σε συμφωνία πριν δύο μήνες, αλλά δεν φαίνεται να γίνεται».

Από την ημέρα της ορκωμοσίας του, δύο αντίπαλες τάσεις ασκούν πίεση στον Τραμπ για τη στάση του απέναντι σε Ουκρανία και Ρωσία. Απομονωτιστές, όπως ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς και ο στενός του σύμβουλος Στιβ Μπάνον, τον πιέζουν να αποσυρθεί από το Κίεβο· παραδοσιακοί Ρεπουμπλικανοί, όπως ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκρέιαμ και ο ηγέτης της Γερουσίας Τζον Θιούν, τον πιέζουν να είναι σκληρότερος με τη Μόσχα. Άνθρωποι που παλαιότερα είχαν επικρίνει έντονα την υποχωρητικότητά του προς τη Ρωσία, χαιρέτισαν τις τελευταίες του κινήσεις.

Επειδή, όμως, μιλάμε για τον Τραμπ, υπάρχουν πολλοί αστερίσκοι. Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν στέλνουν τα όπλα απευθείας στην Ουκρανία δίνει στον πρόεδρο περιθώριο ελιγμών απέναντι στα απομονωτικά μέλη της “MAGA” συμμαχίας του. Δεν είναι σαφές αν θα σταλούν και άλλα όπλα στο μέλλον, ενώ μεγάλο μέρος της βάσης του Τραμπ –και πολλοί Ρεπουμπλικανοί στη Βουλή– αντιτίθενται κατηγορηματικά σε νέες παροχές στρατιωτικής ή οικονομικής βοήθειας στο Κίεβο. Αυτή η αβεβαιότητα περιπλέκει τον σχεδιασμό της Ουκρανίας και της Ευρώπης για την άμυνά τους. «Αν πιστεύω ότι ο Τραμπ είναι τώρα υπέρ της Ουκρανίας; Σε καμία περίπτωση», είπε ο πρώην πράκτορας της CIA Μαρκ Πολυμερόπουλος, γνωστός επικριτής του Τραμπ. «Είναι καλό νέο. Αλλά η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να σχεδιάζει θεωρώντας ότι οι ΗΠΑ δεν είναι αξιόπιστος σύμμαχος –γιατί ο Τραμπ μπορεί να αλλάξει γνώμη οποιαδήποτε στιγμή».

Ο Τραμπ έχει επίσης αρνηθεί, μέχρι στιγμής, να στηρίξει ένα διακομματικό νομοσχέδιο που θα επιβάλλει αυστηρές νέες κυρώσεις στη Ρωσία, καθώς και δασμούς 500% σε χώρες που συναλλάσσονται με τη Μόσχα. Ο Γκρέιαμ, συνυπογράφων του νομοσχεδίου που έχει περισσότερους από 80 υποστηρικτές στη Γερουσία, έχει επανειλημμένα δηλώσει τις τελευταίες ημέρες ότι ο Τραμπ είναι διατεθειμένος να το στηρίξει. Κι όμως, σύμβουλοι του Λευκού Οίκου είπαν την περασμένη εβδομάδα ότι ο πρόεδρος διστάζει ακόμη, εν μέρει λόγω του φόβου ότι αυτό θα ανεβάσει τις τιμές ενέργειας ή θα προκαλέσει την οργή χωρών όπως η Κίνα και η Ινδία, με τις οποίες διαπραγματεύεται ξεχωριστές εμπορικές συμφωνίες. Οι δευτερογενείς δασμοί που πρότεινε σήμερα ο Τραμπ, εάν ο Πούτιν δεν συμφωνήσει σε εκεχειρία εντός 50 ημερών, θα είναι πολύ χαμηλότεροι: 100%. Ο Τραμπ απείλησε επίσης με δασμούς στα ρωσικά προϊόντα, αλλά οι ΗΠΑ κάνουν ελάχιστο εμπόριο με τη Μόσχα.

«Δεν είμαι σίγουρος ότι το χρειαζόμαστε, αλλά είναι σίγουρα καλό που το κάνουν», είπε ο Τραμπ για το νομοσχέδιο κυρώσεων. Το να επιβάλλεις δασμούς 500% «είναι κάπως ανούσιο μετά από ένα σημείο», πρόσθεσε, υποστηρίζοντας ότι το 100% «θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα» στην αποδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας.

Ο Τραμπ, όπως συνηθίζει, απάντησε σε ερωτήσεις δημοσιογράφων στο Οβάλ Γραφείο και φάνηκε όλο και πιο εκνευρισμένος όσο δεχόταν επίμονες ερωτήσεις για την πορεία του πολέμου. Τελικά, όταν ρωτήθηκε τι θα έκανε αν ο Πούτιν κλιμάκωνε περαιτέρω τη βία, ο Τραμπ αρνήθηκε να απαντήσει –και, επιδεικτικά ίσως– ξέσπασε στον δημοσιογράφο.

«Μην μου κάνεις τέτοιες ερωτήσεις».

Με πληροφορίες από το The Atlantic