Οι Ουκρανοί πρόσφυγες στην Πολωνία βιώνουν ρατσισμό

Η Πολωνία αλλάζει τη στάση της απέναντι στους πρόσφυγες από την Ουκρανία, με τους διωγμένους από τον πόλεμο ανθρώπους να καταγγέλλουν στο BBC περιστατικά εκφοβισμού και ρατσισμού.

Η Σβιτλάνα λέει πως η κόρη λάτρευε το σχολείο της στην Πολωνία. «Ακόμη και όταν μετακομίσαμε σε άλλη περιοχή, δεν ήθελε να αλλάξει σχολείο», λέει η 31χρονη Ουκρανή μητέρα. «Της άρεσε τόσο πολύ. Δεν υπήρχε εκφοβισμός», σημειώνει.

Τώρα όμως η ατμόσφαιρα στο σχολείο αλλά και στη χώρα έχει αλλάξει.  «Πριν από δύο εβδομάδες, ήρθε στο σπίτι και είπε: “Ένα αγόρι μου είπε σήμερα: “Γύρνα πίσω στην Ουκρανία“», περιγράφει.

Αυτή είναι μία από τους δεκάδες Ουκρανούς που ζουν στην Πολωνία και έχουν πει στο BBC ότι το αντι-ουκρανικό αίσθημα έχει αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες.

Πολλοί περιγράφουν πως βιώνουν κακοποίηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς, εκφοβισμό στα σχολεία και βλέπουν ξενοφοβικό υλικό στο διαδίκτυο. Η κατάσταση για την κόρη της Σβιτλάνα έγινε χειρότερη στο σχολείο.

«Τα κορίτσια από την τάξη πάνω άρχισαν να παραπονιούνται ότι μιλούσε ουκρανικά. Στη συνέχεια προσποιήθηκαν ότι πέφτουν στο έδαφος φωνάζοντας ‘Πυραύλος! Πέσε κάτω!’ και γελούσαν», λέει η μητέρα, σημειώνοντας πως το παιδί «γύρισε στο σπίτι κλαίγοντας».

Ένας ρωσικός πύραυλος είχε χτυπήσει τη γενέτειρα της Σβιτλάνα στην Ουκρανία λίγες ημέρες πριν, σκοτώνοντας δεκάδες πολίτες, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. Η κόρη της είχε τραυματιστεί από το γεγονός.

Η Σβιτλάνα ανέφερε επίσης πως έχει παρατηρήσει ότι η στάση απέναντι στους Ουκρανούς έχει αλλάξει γενικά.

«Στη δουλειά, πολλοί άνθρωποι λένε ότι οι Ουκρανοί έρχονται εδώ και συμπεριφέρονται άσχημα. Και οι Ουκρανοί φίλοι μου λένε ότι θέλουν να γυρίσουν στην πατρίδα τους επειδή οι Πολωνοί δεν μας αποδέχονται. Είναι τρομακτικό να ζεις εδώ τώρα», λέει η γυναίκα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια Ουκρανοί ζουν στην Πολωνία, αποτελώντας σχεδόν το 7% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.

Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος με την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, υπήρξε ένα ξέσπασμα συμπόνιας από τους Πολωνούς. «Ήταν εκπληκτικό. Κάθε μέρα οι άνθρωποι τηλεφωνούσαν και ρωτούσαν: “Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;», λέει η ακτιβίστρια Νατάλια Παντσένκο, επικεφαλής του ιδρύματος “Stand with Ukraine” με έδρα τη Βαρσοβία.

«Κάποιοι από αυτούς οργάνωσαν ανθρωπιστικά κονβόι ή έφεραν πρόσφυγες εδώ. Έδωσαν τα σπίτια τους, τα τρόφιμα, ό,τι έχουν – και την καρδιά τους επίσης», λέει.

Τρία χρόνια αργότερα, η Ναταλία λέει ότι πιστεύει πως η πλειοψηφία των Πολωνών εξακολουθεί να υποστηρίζει την Ουκρανία. Κάποιοι όμως δεν το κάνουν – και η οργάνωσή της έχει παρατηρήσει μια έξαρση του αντι-ουκρανικού κινήματος.

Όπως λέει, εργαζόμενοι δέχονται λεκτικές επιθέσεις επειδή μιλούν με ουκρανική προφορά.

Η Ναταλία λέει ότι πολλοί Ουκρανοί πρόσφυγες είναι τραυματισμένοι. «Αυτές οι ομάδες γυναικών και παιδιών βρίσκονται στην Πολωνία λόγω του πολέμου, πολύ συχνά οι συγγενείς τους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μετώπου, σε αιχμαλωσία ή είναι νεκροί… και αυτή είναι η ομάδα ανθρώπων που στοχοποιείται», λέει.

Οι έρευνες δείχνουν ότι η κοινή γνώμη της Πολωνίας για τους Ουκρανούς όντως επιδεινώνεται. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του κέντρου CBOS του Μαρτίου 2025, μόλις το 50% των Πολωνών τάσσεται υπέρ της υποδοχής Ουκρανών προσφύγων, μια πτώση 7 ποσοστιαίων μονάδων μέσα σε τέσσερις μήνες. Πριν από δύο χρόνια, το ποσοστό ήταν 81%.

Περίπου 1 εκατομμύριο Ουκρανοί είναι επίσημα καταγεγραμμένοι ως αφιχθέντες μετά την έναρξη της πλήρους εισβολής και η Πολωνία δαπανά το 4,2% του ΑΕΠ της για τους Ουκρανούς πρόσφυγες.

Το Ουκρανικό είναι και ένα από τα καυτά πολιτικά ζητήματα που κυριαρχούν στην προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές στην Πολωνία.

Ο ακροδεξιός λαϊκιστής Σλάβομιρ Μέντζεν, που επί του παρόντος βρίσκεται στην τρίτη θέση των δημοσκοπήσεων τάσσεται κατά των Ουκρανών και υποστηρίζει μια συμφωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο συντηρητικός Κάρολ Ναβρόκι, ο οποίος αντιτίθεται στην ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και στην οικονομική βοήθεια για τους πρόσφυγες, αλλά υποστηρίζει την πολεμική προσπάθεια.

Ο πιο φιλοουκρανικός υποψήφιος είναι ο επικρατέστερος Ράφαου Τσασκόφσκι από τον συνασπισμό του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, αν και ακόμη και αυτός έχει υποσχεθεί μείωση της κοινωνικής πρόνοιας για τους Ουκρανούς.