Η Gen Z ξεσηκώθηκε και επαναστάτησε στο Νεπάλ, προκαλώντας τη φονικότερη κοινωνική αναταραχή που έχει δει η χώρα εδώ και χρόνια.
Οι αναταραχές ξεκίνησαν στις αρχές Σεπτεμβρίου, όταν μια ομάδα νεαρών βαρέθηκε να βλέπει τα παιδιά των πολιτικών αρχηγών της χώρας, γνωστά και ως #NepoKids, να δημοσιεύουν τις ακριβές επώνυμες τσάντες και τα πολυτελή ταξίδια τους, ενώ οι περισσότεροι απλοί πολίτες αγωνίζονταν να τα βγάλουν πέρα και οργάνωσαν μια ειρηνική διαμαρτυρία.
Η οργή δεν ήταν πρωτόγνωρη.
Αντίθετα, υποβόσκει εδώ και χρόνια στο Νεπάλ, για την επιδεινούμενη κρίση ανεργίας των νέων στη χώρα και την έλλειψη οικονομικών ευκαιριών, η οποία επιδεινώνεται από αυτό που πολλοί θεωρούν ως αυξανόμενη ανισότητα μεταξύ της ελίτ της χώρας και των απλών ανθρώπων.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν σημαντικό κομμάτι της καθημερινής ζωής στο Νεπάλ. Μάλιστα, η χώρα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά χρηστών κατά κεφαλή στη Νότια Ασία.
Γι’ αυτό και οι διαδηλώσεις πυροδοτήθηκαν από την απόφαση της κυβέρνησης την προηγούμενη εβδομάδα να απαγορεύσει 26 πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης – συμπεριλαμβανομένων των WhatsApp, Instagram και Facebook – επειδή δεν είχαν συμμορφωθεί με την απαίτηση να εγγραφούν στο Υπουργείο Επικοινωνιών και Τεχνολογίας Πληροφορικής του Νεπάλ.
Οι επικριτές κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι προσπάθησε να φιμώσει το κίνημα κατά της διαφθοράς μέσω της απαγόρευσης, η οποία τελικά, λόγω των έντονων διαμαρτυριών, ανακλήθηκε το βράδυ της Δευτέρας.
Αν και η απαγόρευση των social media ήταν η αφορμή για την παρούσα αναταραχή, στην πραγματικότητα αυτή έχει τις ρίζες της στη χρόνια διαφθορά, οικονομική παρακμή, και τη βαθύτερη δυσαρέσκεια των πολιτών απέναντι στις αρχές της χώρας.
Όπως σημειώνεται, ενώ «χιλιάδες Νεπαλέζοι ξενιτεύονταν για μια καλύτερη ζωή, υπουργοί, βουλευτές και άλλοι αξιωματούχοι διαφήμιζαν με τις οικογένειες τους τις περιουσίες που απέκτησαν με κρατικό χρήμα, ζητώντας λιτότητα από τον κόσμο».
Το ποσοστό ανεργίας για τους νέους ηλικίας 15-24 ετών στο Νεπάλ ήταν 20,8% το 2024, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, αναγκάζοντας πολλούς νέους να μετακομίσουν στο εξωτερικό για να βρουν εργασία.
Περισσότερο από το ένα τρίτο (33,1%) του ΑΕΠ του Νεπάλ προήλθε από προσωπικά εμβάσματα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ένας αριθμός που έχει αυξηθεί σταθερά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Οι επακόλουθες διαδηλώσεις εξελίχθηκαν σύντομα σε βίαια επεισόδια στο Κατμαντού και σε άλλες πόλεις του Νεπάλ, με δεκάδες διαδηλωτές να σκοτώνονται σε συγκρούσεις με την αστυνομία.
Ο Υπουργός Επικοινωνιών του Νεπάλ, Πρίθβι Σούμπα, δήλωσε στο BBC την ίδια μέρα ότι η αστυνομία αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει βία – περιλαμβανομένων αντλιών νερού, γκλομπ και πλαστικών σφαιρών.
Ορισμένοι διαδηλωτές κατάφεραν να παραβιάσουν την περίμετρο του κτηρίου του κοινοβουλίου στο Κατμαντού, γεγονός που οδήγησε την αστυνομία να επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας γύρω από σημαντικά κυβερνητικά κτήρια και να αυξήσει τα μέτρα ασφαλείας.
Κατάσταση εκτός ελέγχου
Μετά από μία μόλις ημέρα, το τοπίο στο Νεπάλ έμοιαζε με εμπόλεμη ζώνη.
Οι διαμαρτυρίες διογκώθηκαν καθώς άνθρωποι όλων των ηλικιών αψήφησαν τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας και βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την αιματηρή καταστολή της κυβέρνησης.
Οι διαδηλωτές τύλιξαν στις φλόγες το κτίριο του Κοινοβουλίου στην πρωτεύουσα, γεμίζοντας τον ουρανό με πυκνό μαύρο καπνό.
Κυβερνητικά κτίρια και τα σπίτια πολιτικών ηγετών δέχτηκαν επιθέσεις σε όλη τη χώρα.
Σύμφωνα με το India Today, διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στο σπίτι του πρώην πρωθυπουργού Jhalanath Khanal, ενώ στο εσωτερικό βρισκόταν η σύζυγός του, Rabi Laxmi Chitrakar. Η γυναίκα «κάηκε ζωντανή, παρά τις προσπάθειες να την απεγκλωβίσουν».
Εκτός από την κατοικία του πρώην πρωθυπουργού, καταγράφηκαν επιθέσεις και εμπρησμοί σε υπουργικές κατοικίες και γραφεία πολιτικών κομμάτων, ενώ αναφέρονται εκτεταμένες λεηλασίες και κλοπές.
Διαδηλωτές έσπασαν παράθυρα και λεηλάτησαν τοπικές επιχειρήσεις και έβαλαν φωτιά σε κυβερνητικά κτίρια.
Το κύριο διεθνές αεροδρόμιο της χώρας άνοιξε ξανά την Τετάρτη, αφού παρέμεινε κλειστό για 24 ώρες λόγω της βίας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο και το Σίνγκα Ντουρμπάρ, ένα εκτεταμένο συγκρότημα παλατιών στο Κατμαντού που στεγάζει τα υπουργεία της κυβέρνησης του Νεπάλ, πυρπολήθηκαν.
Αρκετοί υπουργοί της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εσωτερικών, παραιτήθηκαν μετά τη βία, η οποία προκάλεσε εκτεταμένη αγανάκτηση, τόσο στο Νεπάλ όσο και διεθνώς.
Ο πρωθυπουργός, KP Sharma Oli, ανακοίνωσε την παραίτησή του την Τρίτη σε επιστολή στην οποία αναφερόταν «στην έκτακτη κατάσταση» που επικρατεί στη χώρα, σύμφωνα με αντίγραφο του σημειώματος που δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τι ζήτησε η νέα γενιά;
Οι διαδηλωτές αυτοπροσδιορίστηκαν στα social media ως μέλη της Generation Z, με τον όρο αυτό να έχει γίνει σύμβολο συσπείρωσης σε όλο το κίνημα.
Αν και δεν υπάρχει κάποιο κεντρικό ηγετικό πρόσωπο, αναδείχθηκαν διάφορες νεανικές συλλογικότητες που λειτούργησαν ως κινητήρια δύναμη, απευθύνοντας καλέσματα για δράση και κοινοποιώντας ενημερώσεις στο διαδίκτυο.
Φοιτητές από πανεπιστήμια και κολέγια σε μεγάλες πόλεις του Νεπάλ – Κατμαντού, Ποκάρα και Ιτάχαρι – κλήθηκαν να συμμετάσχουν φορώντας τη σχολική στολή και κρατώντας τα βιβλία τους, ενώ σε βίντεο που κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνονται ακόμα και μαθητές σχολείων να συμμετέχουν στις πορείες.
Οι δύο βασικές τους απαιτήσεις είναι ξεκάθαρες:
Η άρση της απαγόρευσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η οποία και πραγματοποιήθηκε – καθώς και ο τερματισμός αυτού που οι ίδιοι αποκαλούν «διεφθαρμένες πρακτικές» από πλευράς της κυβέρνησης.
«Θέλουμε να μπει ένα τέλος στη διαφθορά στο Νεπάλ», δήλωσε η Μπίνου Κ.Σ., 19χρονη φοιτήτρια, στο BBC. «Οι ηγέτες υπόσχονται πράγματα στις εκλογές αλλά δεν τα πραγματοποιούν ποτέ. Αυτοί είναι η αιτία για τόσα πολλά προβλήματα».
Η Subhana Budhathoki, δημιουργός περιεχομένου, εξέφρασε παρόμοια απογοήτευση: «Η Generation Z δεν θα σταματήσει τώρα. Αυτή η διαμαρτυρία είναι κάτι πολύ περισσότερο από τα social media – είναι για τη φίμωση της φωνής μας, και δεν θα το επιτρέψουμε».
Πώς η Gen Z επέλεξε τον επόμενο ηγέτη μέσω… Discord;
Ο απολογισμός των νεκρών κατά τη διάρκεια των επεισοδίων, μετράει πλέον σε τουλάχιστον 72, όπως ανακοίνωσε το Υπουργείο Υγείας.
Μεταξύ των νεκρών ήταν και κρατούμενοι που επιχείρησαν να δραπετεύσουν από τις φυλακές της Κατμαντού, βάζοντας φωτιά σε κελιά και φυλάκια, αλλά και τρεις αστυνομικοί, σύμφωνα με τις αρχές.
Η πρώην πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Σουσίλα Κάρκι αντικατέστησε τον Όλι ως προσωρινή πρωθυπουργός, καθιστώντας την την πρώτη γυναίκα που ηγείται του έθνους των Ιμαλαΐων, και έχει αναλάβει την ευθύνη της διεξαγωγής νέων βουλευτικών εκλογών που θα προκηρυχθούν στις 5 Μαρτίου.
Ο τρόπος που επιλέχθηκε ο επόμενος ηγέτης του Νεπάλ, ήταν πρωτοφανής για οποιαδήποτε εκλογική δημοκρατία. Μέσω μίας εικονικής δημοσκόπησης στο Discord – μία δωρελαν πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων με έδρα τις ΗΠΑ που χρησιμοποιείται κυρίως από gamers 0 οι διαδηλωτές επέλεξαν την Karki ως αγαπητή, λόγω της φήμης της για την ακεραιότητά της.
Η συζήτηση για το Discord ήταν μια επαναστατική αντίθεση στην παραδοσιακή πρακτική των πολιτικών να επιλέγουν ηγέτες κεκλεισμένων των θυρών, η οποία είχε επιδείξει ελάχιστη διαφάνεια, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της πλατφόρμας.
Το Discord επιτρέπει στους χρήστες να συνδέονται μέσω μηνυμάτων κειμένου, φωνητικών κλήσεων, βιντεοκλήσεων και κοινής χρήσης πολυμέσων. Επιτρέπει επίσης την επικοινωνία μέσω άμεσων μηνυμάτων ή εντός κοινοτικών χώρων γνωστών ως διακομιστές.
Ήταν μία από τις πλατφόρμες που απαγορεύτηκαν από την κυβέρνηση νωρίτερα αυτόν τον μήνα, μαζί με δύο δωδεκάδες άλλες δημοφιλείς εφαρμογές, όπως το Instagram, το Twitter και το YouTube.
Η κοινωνία του Νεπάλ δείχνει πλέον να επιστρέφει στη συνηθισμένη καθημερινότητα, με βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να δείχνουν διαδηλωτές να καθαρίζουν τους δρόμους μετά τις ημέρες αναταραχής.
Όμως, η αλλαγή στο Νεπάλ φαίνεται ότι τώρα ξεκινά, μιας και η προσέγγιση που ακολούθησαν οι διαδηλωτές για να επιλέξουν τον ηγέτη της χώρας υπογραμμίζει μόνο, το πώς ένα χαοτικό νέο πείραμα στη δημοκρατία φαίνεται να βρίσκεται σε εξέλιξη, με ανταμοιβές αλλά και κινδύνους.
*Με πληροφορίες από BBC, CNN, aljazeera.com
