Ουκρανία: Ο Ζελένσκι στο κέντρο του σκανδάλου διαφθοράς

Το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στην πρόσφατη ιστορία της Ουκρανίας φέρνει στο προσκήνιο τον ρόλο του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος φέρεται να προσπάθησε να περιορίσει την έκθεση στενών συνεργατών του μέσα από τον ανασχηματισμό του Ιουλίου.

Πέντε υπουργοί και υφυπουργοί, που πλέον ερευνώνται για δωροδοκίες εκατομμυρίων και κατάχρηση εξουσίας, είχαν τότε απομακρυνθεί ή μετακινηθεί σε άλλες θέσεις παρά τις ήδη γνωστές υποψίες σε βάρος τους.

Η έρευνα «Midas» φωτίζει τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές στα υπουργεία Ενέργειας και Άμυνας διαμόρφωσαν ένα σκηνικό συγκάλυψης.

Την ίδια στιγμή, οι κινήσεις του Κιέβου σχετικά με το καθεστώς των ανεξάρτητων αρχών κατά της διαφθοράς προκάλεσαν τις πρώτες μαζικές αντιδράσεις της κοινωνίας από την αρχή του πολέμου.

Μερικά από τα πρόσωπα που βρίσκονται στο επίκεντρο της έρευνας είναι ο Ρουστέμ Ουμέροφ (Rustem Umerov), πρώην υπουργός Άμυνας και στη συνέχεια επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, ο Χέρμαν Χαλουστσένκο (Herman Halushchenko), υπουργός Δικαιοσύνης και πρώην υπουργός Ενέργειας, η Σβιτλάνα Χρίντσουκ (Svitlana Hrynchuk), πρώην υπουργός Ενέργειας, ο Ολεξίι Τσερνίσοφ (Oleksiy Chernyshov), πρώην υπουργός Ανάπτυξης Κοινοτήτων και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, καθώς και ο Γιούρι Σέικ (Yuriy Sheyk), πρώην πρώτος υφυπουργός Ενέργειας.

Όπως αναφέρει το ilfattoquotidiano στο μεγάλης κλίμακας σκάνδαλο δωροδοκιών ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων, που κλονίζει την ουκρανική κυβέρνηση, εμπλέκονται 5 υπουργοί και υφυπουργοί.

Οι ίδιοι 5 πρωταγωνίστησαν στον ανασχηματισμό που είχε αποφασίσει ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι τον Ιούλιο, όταν ήδη ήταν γνωστό ότι τουλάχιστον ένας από αυτούς βρισκόταν υπό έρευνα από το Εθνικό Γραφείο (NABU) και την Ειδική Αντιδιαφθορά Εισαγγελία (SAPO). Μια αναδιοργάνωση στην οποία τα υπουργεία Ενέργειας και Άμυνας είχαν τις πιο εκτεταμένες αλλαγές αυτά που βρίσκονταν στο επίκεντρο της έρευνας.

Η επιχείρηση «Midas» έχει μέχρι στιγμής ρίξει το φως σε 4 υπουργούς. Ανάμεσά τους ο Herman Halushchenko, υπουργός Δικαιοσύνης, ο οποίος τέθηκε σε αναστολή μετά τη γνωστοποίηση της εγγραφής του στο μητρώο υπόπτων.

Την ίδια τύχη είχε η Svitlana Hrynchuk, έως τις 12 Νοεμβρίου υπουργός Ενέργειας. Εμπλέκονται επίσης ο Oleksiy Chernyshov, πρώην υπουργός Εθνικής Ενότητας, και ο Rustem Umerov, πρώην υπουργός Άμυνας.

Υπάρχει και ο Yuriy Sheyk, πρώην υφυπουργός Ενέργειας, ο οποίος συνελήφθη την Τρίτη στο πλαίσιο έρευνας που διεξήχθη όχι από το NABU και την SAPO, αλλά από την Εισαγγελία του Κιέβου.

Και οι 5 απομακρύνθηκαν ή «μετακινήθηκαν» το περασμένο καλοκαίρι, όταν ο πρόεδρος και ο πανίσχυρος τότε επικεφαλής του γραφείου του, Andriy Yermak, προχώρησαν στη μεγαλύτερη ανακατανομή χαρτοφυλακίων της θητείας τους.

Όλα συμβαίνουν μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα. Στις 23 Ιουνίου το NABU γνωστοποιεί ότι ο Chernyshov ερευνάται για την κατηγορία πως δωροδοκήθηκε μέσω έκπτωσης 297.000 ευρώ στην αγορά ενός ακινήτου.

Ο Chernyshov δεν είναι τυχαίο πρόσωπο: υπουργός Ανάπτυξης Κοινοτήτων και Περιοχών και ταυτόχρονα αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, είναι ιδιαίτερα κοντά στον Ζελένσκι· οι οικογένειές τους κάνουν παρέα, ενώ στις 12 Νοεμβρίου η Ukrainska Pravda δημοσίευσε φωτογραφία που τους δείχνει μαζί στις χριστουγεννιάτικες διακοπές του 2022.

Εκείνες τις ημέρες ο Chernyshov βρίσκεται εκτός χώρας, και ο ίδιος ο Ζελένσκι διαβεβαιώνει ότι ο υπουργός δεν είχε διαφύγει και ότι σύντομα θα επέστρεφε για να διευκρινίσει τη θέση του. Πράγματι, επιστρέφει και στις 17 Ιουλίου το Κοινοβούλιο τον απομακρύνει από όλα τα καθήκοντά του και καταργεί το υπουργείο του.

Την ίδια ημέρα, ο Halushchenko, τότε υπουργός Ενέργειας, μετακινείται στην ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Στη θέση του στην Ενέργεια προάγεται η Hrynchuk, η οποία έως τότε ήταν υφυπουργός του.

Αλλάζει και η ηγεσία του υπουργείου Άμυνας: ο Umerov αναλαμβάνει την προεδρία του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας και το πρώην υπουργείο του συγχωνεύεται με εκείνο των Στρατηγικών Βιομηχανιών. Τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 21 Ιουλίου, και ο Sheyk απομακρύνεται από τη θέση του πρώτου υφυπουργού Ενέργειας.

Σήμερα όλοι αυτοί οι τέσσερις βρίσκονται στο επίκεντρο του μεγαλύτερου σκανδάλου διαφθοράς στην ιστορία της Ουκρανίας.

Ο Chernyshov κατηγορείται ότι έλαβε δωροδοκίες ύψους 1,2 εκατομμυρίων δολαρίων και έχει τεθεί σε προφυλάκιση.

Ο Halushchenko κατηγορείται ότι συμμετείχε στην οργάνωση που φέρεται να εισέπραξε μίζες 100 εκατομμυρίων.

Η Hrynchuk φέρεται να ήταν το πρόσωπο μέσω του οποίου ο Halushchenko διατηρούσε ισχυρή επιρροή στον ενεργειακό τομέα.

Ο Umerov καταγράφηκε να συζητά ένα συμβόλαιο με τον Timur Mindich, πρώην συνέταιρο του Ζελένσκι και θεωρούμενο αρχηγό της εγκληματικής οργάνωσης: δεν είναι επισήμως υπό έρευνα και έχει καταθέσει ως μάρτυρας.

Ο Sheyk, τέλος, κατηγορείται ότι «φούσκωσε» το κόστος συμβολαίου ασφάλισης στον πυρηνικό τομέα, σε έρευνα παράλληλη εκείνων του NABU και της SAPO.

Τις ίδιες ημέρες σημειώνονται και δύο ακόμη γεγονότα που αξίζουν προσοχής.

Στις 21 Ιουλίου ο Ruslan Kravchenko, Γενικός Εισαγγελέας διορισμένος από και θεωρούμενος ιδιαίτερα κοντά στον Ζελένσκι, στέλνει αστυνομικούς και μυστικές υπηρεσίες στα γραφεία των NABU και SAPO που ερευνούσαν τον Chernyshov.

Αλλά και μια άλλη υπουργό: την Olha Stefanishyna, υπουργό Δικαιοσύνης και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, κατηγορούμενη για ορισμένα επεισόδια κατάχρησης εξουσίας, η οποία αντικαταστάθηκε στις 17 Ιουλίου στην ηγεσία της Δικαιοσύνης από τον Halushchenko.

Στις 22 Ιουλίου, στη συνέχεια, το Κοινοβούλιο του Κιέβου, με 263 ψήφους υπέρ, εκ των οποίων 185 από το κόμμα του Ζελένσκι, Υπηρέτης του Λαού, εγκρίνει ένα νομοσχέδιο που στόχευε να θέσει το NABU και την SAPO υπό την άμεση εξουσία του Γενικού Εισαγγελέα, ο οποίος διορίζεται από τον πρόεδρο.

Η απόφαση προκαλεί τις πρώτες μαζικές διαδηλώσεις στη χώρα από την αρχή του πολέμου και το σχέδιο θα είχε υλοποιηθεί αν δεν είχε παρέμβει η Ευρωπαϊκή Ένωση, που απείλησε να κόψει αρκετά χρηματοδοτικά προγράμματα εάν το Κίεβο δεν υπαναχωρούσε.

Μόνο τότε ο Ζελένσκι, που αρχικά είχε υπερασπιστεί το νομοσχέδιο, αναγκάζεται να παρέμβει ο ίδιος για να το αποσύρει.