Πέντε συμπεράσματα από τις γερμανικές εκλογές

του Μάθιου Κάρντιτσνιγκ*

Η Άγγελα Μέρκελ θα παραμείνει καγκελάριος της Γερμανίας. Το προδιαγεγραμμένο αυτό αποτέλεσμα ήταν το μοναδικό αναμενόμενο στοιχείο των γερμανικών εκλογών.

Κατά τα άλλα, η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) πήγε πολύ καλύτερα απ΄ όσο είχαν τολμήσει να προβλέψουν οι περισσότεροι παρατηρητές και θα είναι το πρώτο ρατσιστικό και ξενόφοβο κόμμα που θα βρεθεί στο κοινοβούλιο μετά την εποχή του Χίτλερ.

Οι Σοσιαλδημοκράτες σχεδόν κατέρρευσαν, με αποτέλεσμα να προτιμήσουν να περάσουν στην αντιπολίτευση για να επουλώσουν τις πληγές τους παρά να επιχειρήσουν έναν νέο «μεγάλο συνασπισμό» με τη Μέρκελ. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, πάλι, τα πήγαν λίγο καλύτερα από το αναμενόμενο, όπως και οι Πράσινοι, πράγμα που σημαίνει ότι ο συνδυασμός «Τζαμάικα» είναι το πιθανότερο σενάριο για τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Πέντε είναι τα βασικά συμπεράσματα από τις εκλογές της Κυριακής.

Η εκτίμηση του Μάρτιν Σουλτς ότι η Μέρκελ είναι η μεγαλύτερη χαμένη των εκλογών μπορεί να είναι σκληρή, ιδιαίτερα όταν έρχεται από έναν υποψήφιο που μόλις γνώρισε τη χειρότερη ήττα της ιστορίας του, αλλά έχει μια δόση αλήθειας. Αντί να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα το ζήτημα της μετανάστευσης, η καγκελάριος καλλιέργησε ένα παραμύθι του τύπου «εδώ στη Γερμανία ζούμε όλοι καλά και χαρούμενα». Ο αποχαιρετισμός της Μέρκελ θα είναι μακρύς, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η «Σιδηρά Καγκελάριος» θα είναι όλο και λιγότερο σιδηρά. Ναι, νίκησε, αλλά το κόμμα της έχασε 20 μονάδες σε σχέση με το 2013, παρά τη μικρή ανεργία, την ισχυρή οικονομία και μια σειρά από άλλους δείκτες που θα έπρεπε να εξασφαλίσουν στο κόμμα της μια άνετη νίκη. Ούτε καν ο ισορροπημένος προϋπολογισμός του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν στάθηκε ικανός να πείσει τους ψηφοφόρους να συγχωρήσουν την καγκελάριό τους για τον χειρισμό της προσφυγικής κρίσης.

Αυτό που πρέπει να περιμένουμε λοιπόν είναι μια μετατόπιση της Μέρκελ προς τα δεξιά στο προσφυγικό και σε ζητήματα που σχετίζονται με τη «γερμανική ταυτότητα».

Το βασισμένο στη συναίνεση πολιτικό μοντέλο της Γερμανίας κλονίζεται. Η παρουσία της άκρας Δεξιάς στο κοινοβούλιο θα έχει ως αποτέλεσμα να ανεβούν οι τόνοι της πολιτικής συζήτησης και να γίνονται μαχαιρώματα κάτω από τη ζώνη. Τα ηγετικά στελέχη του AfD ξεκαθάρισαν ήδη ότι οι συγκρούσεις και οι προκλήσεις παίζουν κεντρικό ρόλο στη στρατηγική του κόμματος. Αν μας διδάσκουν κάτι οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες οι λαϊκιστές έχουν ισχυρή παρουσία, είναι ότι η συμπεριφορά τους δηλητηριάζει το πολιτικό κλίμα.

Ο «μεγάλος συνασπισμός» θα ήταν η καλύτερη ευκαιρία για τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν προκειμένου να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις του για την ευρωζώνη. Με το σενάριο αυτό να μην είναι πλέον στο τραπέζι, μια αποδυναμωμένη Μέρκελ δύσκολα θα πείσει τους Φιλελεύθερους, αλλά και τους επιφυλακτικούς στο ίδιο της το κόμμα, για την αναγκαιότητα αυτών των μεταρρυθμίσεων. Η Γαλλία και η Γερμανία μπορεί να συμφωνήσουν σε μια μορφή προϋπολογισμού της ευρωζώνης και κάποιον που θα επιβλέπει με τον τίτλο του υπουργού Οικονομικών, αλλά τίποτα από αυτά δεν θα ικανοποιήσει τους Γάλλους.

Η υπομονή της Γερμανίας για την έλλειψη αλληλεγγύης των άλλων χωρών στο προσφυγικό είχε ήδη αρχίσει να εξαντλείται. Μετά τα αποτελέσματα της Κυριακής, η σύγκρουση με χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία θα οξυνθεί. Πολλοί χριστιανοδημοκράτες πιστεύουν ότι το AfD δεν θα είχε φτάσει ποτέ σε αυτό το σημείο αν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν δεχθεί τους πρόσφυγες που τους αντιστοιχούσαν αντί να αφήσουν τη Γερμανία να σηκώνει το βάρος. Εφτασε η ώρα του λογαριασμού.

Παρά τις ελκυστικές ιστορικές συγκρίσεις, καλό είναι να πάρουμε μια βαθιά ανάσα και να θυμηθούμε ότι η Γερμανία είναι μια σταθερή δημοκρατία. Η μεγάλη πλειοψηφία των Γερμανών δεν ψήφισε το AfD και πολλοί από αυτούς που το έκαναν ήθελαν με τον τρόπο αυτό να διαμαρτυρηθούν. Τα επόμενα χρόνια θα είναι δύσκολα, αλλά τα δημοκρατικά θεμέλια της Γερμανίας είναι αρκετά ισχυρά για να αντέξουν την επίθεση των λαϊκιστών.

(*) Ο Μάθιου Κάρνιτσνιγκ είναι αρθρογράφος του Politico

Πηγή: Politico.eu, ΑΠΕ