Πρόταση επιστημόνων για δημιουργία παγκόσμιας λίστας ειδών

Το ενιαίο σύστημα ταξινόμησης θα μπορούσε να βάλει ένα τέλος στις αιώνιες διαφωνίες και να βελτιώσει τις παγκόσμιες προσπάθειες αντιμετώπισης απώλειας της βιοποικιλότητας.

Ένα πλάνο για τη δημιουργία της πρώτης αναγνωρισμένης λίστας ειδών στη γη προκάλεσε ελπίδες ως προς τέλος της διαφωνίας και της σύγχυσης για τον τρόπο κατάταξης της παγκόσμιας βιβλιοθήκης της ζωής.

Το σχέδιο στοχεύει στην οργάνωση μιας επίσημης λίστας όλων των ειδών του κόσμου και σε έναν διοικητικό μηχανισμό υπεύθυνο για την ποιότητά της. Ερευνητές ελπίζουν ότι μόνο μια αναγνωρισμένη λίστα θα μπορούσε να βελτιώσει τις παγκόσμιες προσπάθειες αντιμετώπισης της απώλειας της βιοποικιλότητας, τη δραστηριότητα στην απειλούμενη άγρια φύση, τη βιοασφάλεια και την προστασία.

Με τουλάχιστον 26 ανταγωνιστικές απόψεις, οι βιολόγοι δεν έχουν φτάσει ποτέ σε συμφωνία για το τι συνιστά ένα είδος, την πιο βασική ταξινόμηση ενός οργανισμού. Ως αποτέλεσμα, οργανώσεις προστασίας, εθνικές κυβερνήσεις και επιστήμονες συχνά χρησιμοποιούν ξεχωριστές λίστες θηλαστικών, μυκήτων και άλλων οργανισμών με διαφορετικές ταξινομικές περιγραφές.

Για παράδειγμα, επιστημονικές ενδείξεις δείχνουν ότι ο Αφρικανικός ελέφαντας μπορεί να αποτελείται από δύο είδη – τον ελέφαντα του δάσους και της σαβάνας. Μεγάλες οργανώσεις προστασίας όπως η CITES (Convention on International Trade in Endangered Species) και IUCN (International Union for Conservation of Nature), αναγνωρίζουν μόνο ένα είδος.

«Το ευρύ κοινό ταυτίζεται με αυτές τις οντότητες που ονομάζουν είδη και πιστεύουν ότι είναι βιολογικές, φυσικές μονάδες παρά το να είναι κομμάτια στον χρόνο, ο οποίος είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα», είπε ο συγγραφέας Stephen Garnett, καθηγητής προστασίας και αειφόρου διαβίωσης στο Charles Darwin University στην Αυστραλία.

Ένας πολύ ευρύς ορισμός για ένα είδος εστιάζει στο αν μια ομάδα οργανισμών μπορεί να ανταλλάξει DNA δημιουργώντας βιώσιμους απογόνους. Αλλά σε πολλές περιπτώσεις, τα όρια ανάμεσα στα είδη είναι ασαφή, προκαλώντας διαφωνία ανάμεσα στους ταξινόμους – τους επιστήμονες που ανακαλύπτουν, ονομάζουν και κατηγοριοποιούν είδη.

Νέες τεχνικές, που περιλαμβάνουν γονιδιωματική ανάλυση και υπολογιστικές τομογραφίες, οδήγησαν τους επιστήμονες να ανακαλύψουν ότι οργανισμοί που προηγουμένως θεωρούταν ότι αποτελούταν από ένα είδος, στην πραγματικότητα αποτελούνται από πολλά, όπως οι νοτιοανατολικοί ασιατικοί τραχυπίθηκοι, οι καμηλοπαρδάλεις και κάποια είδη καρχαρία.

«Πιθανότατα  στο 90% των ειδών, υπάρχουν φυσικές μονάδες, που δεν διασταυρώνονται και συμπεριφέρονται καλά. Αλλά το 10% αναπτύσσεται και πρέπει να αποφασίσουμε τι είναι είδος και τι όχι», είπε ο Garnett.

«Το κοινό περιμένει ότι η επιστήμη μπορεί να το κάνει αυτό. Αλλά η επιστήμη δεν έχει ένα σύστημα για να το κάνει αξιόπιστα».

Οι θεμελιώδεις αξίες για τη δημιουργία μιας επίσημης λίστας των παγκόσμιων ειδών, δημοσιευμένης στο ανοιχτής πρόσβασης περιοδικό PLOS Biology, παίζουν έναν καθορισμένο ρόλο για τους ταξινόμους, όπως και σε άλλους ενδιαφερόμενους όπως οι οικολόγοι και οι κυβερνήσεις.

Οι λίστες των ειδών θα είναι βασισμένες στην επιστήμη, ξεχωρίζοντας τη διαχείριση της ονομασίας των ειδών από τη διαχείριση των επιβεβαιωμένων ειδών, καθώς και εντελώς ανιχνεύσιμες, σύμφωνα με τις προτάσεις.

Παρόλο που πρότζεκτ όπως το Catalogue of Life ήδη δουλεύουν στο να δημιουργήσουν έναν συνολικό κατάλογο ειδών, δεν είναι ακόμα παγκόσμια υιοθετημένος από ταξινόμους, κυβερνήσεις ή οργανισμούς προστασίας.

Δεν υπάρχει ακόμα ένας κοινά αποδεκτός τρόπος να λυθούν οι ταξινομικές διαμάχες για την κατηγοριοποίηση των ειδών, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ανταγωνιστικές λίστες οργανισμών. Θηλαστικά και ερπετά υπάρχουν σε αρκετές, ενώ άλλες λιγότερο γνωστές ομάδες δεν υπάρχουν πουθενά.

«Όσο περισσότεροι άνθρωποι δουλεύουν σε μια ομάδα, τόσο περισσότερες λίστες υπάρχουν», εξήγησε ο καθηγητής Frank Zachos, αρχηγός της συλλογής των θηλαστικών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης και συνεργάτης του συγγραφέα του σχεδίου.

«Υπάρχουν μερικά θαλάσσια ασπόνδυλα του βυθού για τα οποία δεν υπάρχει ούτε μία λίστα. Από την άλλη, τα πουλιά έχουν 4 μεγάλες λίστες. Η μία χρησιμοποιείται από το CITES (φορέας που προστατεύει απειλούμενα φυτά και άγρια ζωή) και μία ακόμα από το IUCN που κάνει τις κόκκινες λίστες (για την κατάσταση προστασίας φυτών και ειδών ζώων). Οπότε στη θεωρία μπορεί κανείς να ψάξει είδη στο CITES και μετά στην κόκκινη λίστα και να μη βρει το συγκεκριμένο είδος, ή μπορεί να βρει κάποιο που έχει το ίδιο όνομα αλλά δεν είναι το ίδιο με τη λίστα του CITES.

Μέλη του CITES σκέφτονται να αλλάξουν την λίστα πτηνών του κόσμου “Howard and Moore Checklist” με την λίστα “BirdLife Checklist”, η οποία χρησιμοποιείται από την κόκκινη λίστα του IUCN. Οι αλλαγές στις λίστες ειδών του CITES, διαρκούν παραπάνω επειδή έχουν νομικά δεσμευτικές συνέπειες για τα απειλούμενα φυτά και ζώα.

Ο Zachos εξήγησε ότι το πεδίο της ταξινομίας θα έχει πάντα έμφυτες τριβές όταν ορίζονται είδη, επειδή περιλαμβάνει την εφαρμογή δυαδικού συστήματος στην εξέλιξη των ειδών, η οποία διαρκώς αλλάζει.

«Το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί», είπε.

«Ή έχεις είδη ή όχι. Ή έχεις υποείδη ή όχι. Αν επιβάλλεις αυτό το ξεχωριστό δυαδικό σύστημα σε μια διαρκή διαδικασία εξέλιξης θα υπάρξει πρόβλημα. Είναι σαν να οριοθετείς την ίδια σου την οικογένεια. Θα συμπεριλάβεις τα ξαδέρφια σου, τρίτα, τέταρτα, πέμπτα – ποιο είναι το όριο; Το όριο αυτό είναι αυθόρμητο και θέμα γούστου».

Οι συγγραφείς δήλωσαν, ότι η νέα εργασία είναι η πρώτη σειρά δημοσιοποιήσεων που θα εξηγούν πώς μια μόνο, επίσημη λίστα των παγκόσμιων ειδών θα μπορούσε να ελέγχεται και να διαχειρίζεται.

Πηγή: The Guardian