Σαν σήμερα η γέννηση του Βιάτσεσλαβ Μολότοφ, ένα “εκρηκτικό” μείγμα ανθρώπου

Ο Βιάτσεσλαβ Μολότοφ γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου του 1890 στο χωριό Κουκάρκα της Ρωσίας. Κατάφερε να αναδειχθεί από μαρξιστής μέλος του Μπολσεβίκικου Κόμματος στα μέσα της δεκαετίας του 1900 σε έναν από τους πιο σημαίνοντες σοβιετικούς πολιτικούς και διπλωμάτες.

Το 1921, υποστηρίζοντας τον αγώνα του Ιωσήφ Στάλιν για την ηγεσία μετά τον θάνατο του Βλαντιμίρ Λένιν, ο Μολότοφ απέκτησε τη θέση του Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής και έγινε μέλος του Πολιτικού Γραφείου το 1926. Ο Μολότοφ έπειτα υπήρξε Κομισάριος Εξωτερικών Υποθέσεων το 1939 και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στις διασκέψεις των συμμαχικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μολότοφ συμμετείχε ενεργά σε ένα διπλωματικό μπρα ντε φερ που έθεσε τις βάσεις για τον διπολισμό. Μετά τον θάνατο του Στάλιν, η πολιτική καριέρα του Μολότοφ τερματίστηκε λόγω της κριτικής του προς τον νέο ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος, τον Νικήτα Χρουστσόφ.

Η ζωή του σπουδαίου Ρώσου και κομμουνιστή πολιτικού σημαδεύτηκε από πολλά γεγονότα τα οποία τον ανέδειξαν στο πάνθεον της ιστορίας. Αυτά είναι τα 5 σημαντικότερα:

1. Η πορεία του Βιάτσεσλαβ Μολότοφ από ένα απομακρυσμένο χωριό στη πολιτική του ανέλιξη

Γεννημένος σε μια οικογένεια εμπόρων, ο νεαρός Βιάτσεσλαβ Μολότοφ ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του σε ένα γυμνάσιο στο Καζάν, όπου εισήχθη στις μαρξιστικές επαναστατικές αντιλήψεις. Το 1906, ο Μολότοφ συντάχθηκε με το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα. Ως αφοσιωμένος “επαγγελματίας επαναστάτης”, ο Μολότοφ αντιμετώπισε πολλαπλές συλλήψεις από το τσαρικό καθεστώς, υπομένοντας εξορία στην Ανατολική Σιβηρία. Ωστόσο, κατάφερε να αποφύγει την αιχμαλωσία, επιστρέφοντας στη Μόσχα, όπου ανέλαβε ρόλο στη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή και συνέβαλε ενεργά στον σχεδιασμό της Οκτωβριανής Επανάστασης των Μπολσεβίκων.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Μολότοφ “σφυρηλάτησε δεσμούς” με τον Ιωσήφ Στάλιν, υποστηρίζοντάς τον σταθερά κατά τη διάρκεια του αγώνα για την εξουσία που ακολούθησε τον θάνατο του Βλαντιμίρ Λένιν το 1924. Με την άνοδο του Στάλιν σε Γενικό Γραμματέα του Μπολσεβίκικου Κόμματος, απένειμε στον Μολότοφ την ιδιότητα του μέλους του Πολιτικού Γραφείου (Πολίτμπιρο) το 1926.

Σε συνδυασμό με την άνοδό του στη σοβιετική ηγεσία, ο Μολότοφ επέλεξε να αλλάξει το όνομα γέννησής του, το οποίο αρχικά ήταν Βιάτσεσλαβ Μιχαήλοβιτς Σκριάμπιν. Δεδομένης της αυξημένης θέσης του στη σοβιετική ιεραρχία, ο Βιάτσεσλαβ επέλεξε να υιοθετήσει ένα νέο όνομα και επέλεξε το “Μολότοφ”, που προέρχεται από τον ρωσικό όρο “molot”, που σημαίνει “σφυρί”.

2. Ήταν ο έμπιστος άνθρωπος του Ιωσήφ Στάλιν

Η αρχική συνάντηση μεταξύ του Βιάτσεσλαβ Μολότοφ και του Ιωσήφ Στάλιν συνέβη κατά τη διάρκεια της θητείας του Μολότοφ στην Πραβντα, μια νεοσύστατη μπολσεβίκικη εφημερίδα στην οποία ο Στάλιν ήταν εκδότης. Η φιλία τους σταδιακά έγινε πιο στενή, καθώς ο Στάλιν ανέβαινε στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης. Παρά την ανάληψη διαφόρων θέσεων εντός του σοβιετικού μηχανισμού, ο Μολότοφ παρέμεινε πιστός φίλος του.

Ακόμα και μπροστά σε προσωπικές δυσκολίες και αντιξοότητες, όπως η απόφαση του Στάλιν να εξορίσει τη σύζυγο του Μολότοφ, Πολίνα Ζεμτσούζινα, στο Καζακστάν το 1948 ως ύποπτη για κατασκοπεία, ο Μολότοφ επέλεξε να διατηρεί χαμηλά τους τόνους. Μόνο το 1953, τη χρονιά του θανάτου του Στάλιν, η Πολίνα Ζεμτσούζινα επανενώθηκε με την οικογένειά της.

Ο ίδιος ο Ιωσήφ Στάλιν εκτιμούσε πολύ τον Μολότοφ, τόσο ως συνάδελφο όσο και ως πολιτικό σύμμαχο. Κάποτε είπε: “Αν ο Μολότοφ δεν υπήρχε, θα ήταν απαραίτητο να τον εφεύρουν”.

3. Ο Μολότοφ είχε βασικό ρόλο στο καθεστώς τρόμου του Στάλιν

Ο Στάλιν διόρισε τον Μολότοφ πρόεδρο του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων (κάτι σαν πρωθυπουργός της Σοβιετικής Ένωσης τότε) το 1930, αναθέτοντάς του έναν κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση της εσωτερικής πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης. Υπό αυτή την ιδιότητα, ο Μολότοφ διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην εφαρμογή των πολιτικών του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Υπό την ηγεσία του, ενορχηστρώθηκαν εκκαθαρίσεις με στόχο τους “εχθρούς του λαού”, δίκες επίδειξης δύναμης, όπως στην Ουκρανία που καταδίωξε ανελέητα τους Κουλάκους, που θεωρούνταν εύποροι αγρότες που αποτελούσαν απειλή για την ταχεία κολεκτιβοποίηση της γεωργίας.

Ο Μολότοφ έφερε επίσης την ευθύνη για το Γολoντομόρ, έναν εσκεμμένο λιμό που επιβλήθηκε στον ουκρανικό πληθυσμό μεταξύ 1932 και 1933, με στόχο την καταστολή της ουκρανικής εθνικής αντίστασης. Η Μεγάλη Εκκαθάριση της δεκαετίας του 1930 οδήγησε στον θάνατο εκατομμυρίων πολιτών, πολιτικών και στρατιωτικών, οι οποίοι είτε απελάθηκαν σε απομακρυσμένες αποικίες φυλακών εντός της Σοβιετικής Ένωσης, είτε καταδικάστηκαν σε θάνατο, είτε δολοφονήθηκαν.

4. Ήταν η έμπνευση πίσω από τις βόμβες μολότοφ

Οι κοκτέιλ βόμβες μολότοφ, αυτοσχέδιες βόμβες φωτιάς που αποτελούν έμβλημα των ταραχών και της επαναστατικότητας, διατηρήθηκαν για σχεδόν έναν αιώνα ως ισχυρά σύμβολα αντίστασης. Λόγω της εύκολης προσβασιμότητας και της αποτελεσματικότητάς τους, χρησιμοποιούνται εδώ και σχεδόν 100 χρόνια και συνεχίζει να είναι δημοφιλής.

Το παρατσούκλι αυτού του αυτοσχέδιου εμπρηστικού μηχανισμού αποτελεί αναφορά στον Βιάτσεσλαβ Μολότοφ, έναν από τους βασικούς αρχιτέκτονες πίσω από το Σύμφωνο μη επίθεσης Μολότοφ-Ρίμπεντροπ που υπογράφηκε μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης υπό τη διακυβέρνηση του Στάλιν και της ναζιστικής Γερμανίας υπό τον Αδόλφο Χίτλερ στις 23 Αυγούστου 1939. Η συμφωνία αυτή υποσχέθηκε μη επίθεση μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας και περιέγραψε μυστικές συμφωνίες για τη διαίρεση των σφαιρών επιρροής σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Τμήματα της Πολωνίας, της Λιθουανίας, της Λετονίας και της Εσθονίας περιήλθαν στη σοβιετική κυριαρχία, ενώ η γειτονική Φινλανδία, που είχε εμπλακεί σε έναν παρατεταμένο αγώνα ανεξαρτησίας κατά της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, έγινε στόχος των σοβιετικών επεκτατικών φιλοδοξιών.

Μετά την εισβολή του Χίτλερ στην Πολωνία, ο Στάλιν αντέδρασε με την εισβολή στη Φινλανδία, με στόχο να προλάβει πιθανές γερμανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις που θα χρησιμοποιούσαν το φινλανδικό έδαφος εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Η αποφασιστική άμυνα των Φιλανδών κατά τη διάρκεια του πολέμου, η σύγκρουση αποδείχθηκε εξαντλητική και είχε σημαντικές απώλειες.

Εν μέσω σοβιετικών βομβαρδισμών, ο Μολότοφ είπε μέσω του σοβιετικού ραδιοφώνου ότι η κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης δεν έστελνε βόμβες, αλλά παρείχε τροφή στους πολιορκημένους γείτονές της. Σε μια ειρωνική ανταπάντηση φυσικά, οι Φινλανδοί ονόμασαν τις βόμβες “καλάθια ψωμιού του Μολότοφ” και επινόησαν “ποτά” για να “πηγαίνουν” με το φαγητό, χρησιμοποιώντας ουσιαστικά κοκτέιλ Μολότοφ εναντίον του Κόκκινου Στρατού. Η ονομασία “κοκτέιλ Μολότοφ” ξεπέρασε γρήγορα τα σύνορα της σύγκρουσης, χαράσσοντας τη θέση της στην ιστορία, ως σύμβολο της αντίστασης.

🇷🇺 Moscow: An office of Putin’s “United Russia”, the ruling party of the Russian Federation, was targeted by civilians using Molotov cocktails. pic.twitter.com/89DoWwGQYm

— Astraia Intel (@astraiaintel) February 21, 2024

5. Ο Βιάτσεσλαβ Μολότοφ κατέληξε προδομένος και μόνος

Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, το πολιτικό τοπίο υπέστη σημαντικές αλλαγές. Ο Στάλιν, εφαρμόζοντας τη τακτική της αναδιάρθρωσης της σοβιετικής ηγεσίας, επιδίωξε να ενισχύσει τον έλεγχό του. Με τον Βιάτσεσλαβ Μολότοφ να ασκεί σημαντική επιρροή επί σχεδόν τρεις δεκαετίες εντός της σοβιετικής κυβέρνησης, πολλοί τον θεωρούσαν πιθανό μελλοντικό ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Στάλιν, αντιλαμβανόμενος ίσως το δίκτυο υποστήριξης του ως πρόκληση για την εξουσία του, οργάνωσε την απομάκρυνση του Μολότοφ από τη θέση του επικεφαλής του Υπουργείου Εξωτερικών τον Μάρτιο του 1949.

Ο θάνατος του Ιωσήφ Στάλιν στις 5 Μαρτίου 1953 εγκαινίασε μια νέα εποχή υπό την ηγεσία του Νικήτα Χρουστσόφ, ο οποίος επανέφερε για λίγο τον Μολότοφ στη θέση του σοβιετικού υπουργού Εξωτερικών. Ο Χρουστσόφ εγκαινίασε μια πολιτική αποσταλινοποίησης. Ο κομβικός ρόλος του Μολότοφ στο καταπιεστικό καθεστώς του Στάλιν σηματοδοτούσε τη δεδομένη πλέον απώλεια της επιρροής του. Παρά τις προσπάθειές του να συσπειρώσει δυνάμεις κατά του Χρουστσόφ, απέτυχε να συγκεντρώσει επαρκή υποστήριξη, με αποτέλεσμα την απομάκρυνσή του από το υπουργείο το 1957 και τον διορισμό του ως Σοβιετικού Πρέσβη στη Λαϊκή Δημοκρατία της Μογγολίας.

Μέχρι το 1962, ο Χρουστσόφ είχε διαγράψει τον Μολότοφ από το Κομμουνιστικό Κόμμα και διέταξε την εξάλειψη όλων των εγγράφων που περιείχαν το όνομα του. Στη συνέχεια, ο Μολότοφ αποσύρθηκε μέχρι το 1984, όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ επέτρεψε την επιστροφή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Δύο χρόνια αργότερα, αφού υπέστη (την έβδομη!) καρδιακή προσβολή, απεβίωσε σε ηλικία 96 ετών.

On 23 August 1939, the Foreign Minister of the German Reich, Joachim von Ribbentrop (left) and the Soviet Foreign Minister Vyacheslav Molotov (front) signed the German-Russian non-aggression pact in Moscow. Stalin is now an ally of Adolf Hitler.😁 pic.twitter.com/NY3L0ZgSgx

— Eddie Bacon (@EddieBacon9) February 17, 2024

Ο Βιάτσεσλαβ Μολότοφ αποτελεί μια μοναδική προσωπικότητα της διπλωματίας του 20ού αιώνα, έχοντας αλληλεπιδράσει με πλήθος σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως ο Λένιν, ο Στάλιν, ο Τσόρτσιλ, ο Ρούσβελτ, ο Χίτλερ και ο Χίμλερ μεταξύ άλλων, αφήνοντας ανεξίτηλο το σημάδι του στα χρονικά της ιστορίας.