Σεξουαλική βία σε καιρό πολέμων: Ένα έγκλημα που σπανίως τιμωρείται

Βιασμοί στο Ισραήλ, την Ουκρανία και σε άλλες εμπόλεμες ζώνες: όλο και περισσότερες φωνές υψώνονται για να καταγγείλουν τη σεξουαλική βία εναντίον γυναικών σε χώρες σε πόλεμο, ένα έγκλημα που ανέκαθεν υπήρχε και απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο, αλλά σπανίως τιμωρείται.

Η ισραηλινή αστυνομία ανακοίνωσε στις 14 Νοεμβρίου ότι ερευνά τη σεξουαλική βία, συμπεριλαμβανομένων βιασμών και του ακρωτηριασμών, που φέρεται να διαπράχθηκε από άνδρες της Χαμάς κατά την αιματηρή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.

Όσον αφορά την Ουκρανία, οι ερευνητές του ΟΗΕ δήλωσαν τον Μάρτιο ότι η Μόσχα βρίσκεται πίσω από ένα ευρύ φάσμα εγκλημάτων πολέμου μετά τη ρωσική εισβολή, συμπεριλαμβανομένων βιασμών και άλλης σεξουαλικής βίας.

Η βία αποτελεί «στρατιωτική στρατηγική» και «σκόπιμη τακτική για να αφαιρεθεί από τα θύματα η ανθρώπινη υπόστασή τους», δήλωνε η ειδική εκπρόσωπος του ΟΗΕ Πραμίλα Πάτεν τον Οκτώβριο του 2022.

Σήμερα, παραμονή της Παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, διοργανώνεται στην Πολωνία ένα συνέδριο από ενώσεις για να συζητηθεί η υποστήριξη που θα δοθεί στις Ουκρανές γυναίκες, θύματα αυτών των κακοποιήσεων που αποδίδονται στις ρωσικές δυνάμεις.

«Ο βιασμός γυναικών ως μέσο επίθεσης αποσταθεροποιεί ολόκληρο τον κοινωνικό ιστό, καταστρέφει μια κοινότητα», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Ρισάρ Ματίς, πρόεδρος της Γυναικολογίας Χωρίς Σύνορα.

Η ένωση εκπαιδεύει επαγγελματίες υγείας στο εξωτερικό για τη φροντίδα των γυναικών, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις σεξουαλικής βίας.

“Τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτούς τους βιασμούς αντιπροσωπεύουν επίσης ένα πρόβλημα ανισορροπίας για την κοινωνία», προσθέτει αυτός ο γυναικολόγος.

Φροντίδα των θυμάτων

Οι γυναίκες είναι τα βασικά θύματα της σεξουαλικής βίας σε περιόδους πολέμου, σε διαφορετικές ηπείρους και σε διάφορες εποχές, ιδίως κατά τις αποικιακές κατακτήσεις του 19ου αιώνα και κατά τη διάρκεια των δύο παγκόσμι0ων πολέμων.

«Ο βιασμός σε περιόδους πολέμου έχει απαγορευτεί εδώ και αιώνες, αλλά οι στρατοί δεν επιβάλλουν απαραίτητα αυτήν την απαγόρευση», εξηγεί στο AFP ο Φαμπρίς Βιρζιλί, ιστορικός και διευθυντής ερευνών στο CNRS.

Και σημειώνει ότι η απαγόρευση αυτή θεσπίστηκε με στόχο τη διατήρηση της πειθαρχίας μεταξύ των στρατιωτών και όχι την προστασία των γυναικών.

«Μετά τη γενοκτονία στη Ρουάντα (1994) και τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία (1992-1995), έχουμε δώσει ιδιαίτερη προσοχή στα γεγονότα της σεξουαλικής βίας σε κάθε σύγκρουση: υπάρχει η ιδέα ότι είναι απαραίτητο να τιμωρηθούν οι δράστες και να παρασχεθεί φροντίδα στα θύματα», εξηγεί ο ίδιος, ο οποίος συνεπιμελήθηκε το έργο «Βιασμοί σε περιόδους πολέμου».

Αυτή η ιδέα προωθήθηκε ιδιαίτερα από τον δρα Ντένις Μακουέγκε, βραβευμένο με Νόμπελ Ειρήνης 2018, για τη δράση του υπέρ των γυναικών θυμάτων σεξουαλικής βίας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Όσον αφορά τις πιθανές ποινικές συνέπειες, «ο νόμος είναι μια ουσιαστική απάντηση, αλλά δεν στέκεται ακόμη στο ύψος της αποστολής του», λέει η δικηγόρος Σελίν Μπαρντέ στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Πρόβλημα αποδεικτικών στοιχείων

Ο βιασμός ορίζεται ως «έγκλημα πολέμου» στο Καταστατικό της Ρώμης του 1998 με το οποίο ιδρύθηκε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ).

Ωστόσο, «εξακολουθούμε να αγωνιζόμαστε για να συμπεριλάβουμε τη σεξουαλική βία στα κατηγορητήρια, συχνά λόγω προβλήματος αποδεικτικών στοιχείων, επειδή υπάρχουν μόνο μαρτυρίες», προσθέτει αυτή η ειδικός.

Με την ένωσή της με τίτλο «Δεν είμαστε όπλα πολέμου», δημιούργησε ένα διαδικτυακό εργαλείο για τη συλλογή μαρτυριών από θύματα σε πολλές γλώσσες. Μια «διαδικτυακή εφαρμογή ειδοποίησης» επιτρέπει την αποθήκευση φωτογραφιών και βίντεο σε «έναν εξαιρετικά ασφαλή διακομιστή», για την «τεκμηρίωση της πραγματικότητας επί του πεδίου».

Η ένωση «εργάζεται για την ανάπτυξη» αυτού του εργαλείου στο Ισραήλ για τη συλλογή συνεισφορών, ιδίως από μάρτυρες ή ιατροδικαστές, που συνδέονται με την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.

Στη Γαλλία, περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένης της δήμαρχου του Παρισιού Αν Ινταλγκό, η οποία πρόσκειται στην αριστερά, και της τραγουδίστριας και ηθοποιού Σαρλότ Γκενσμπούρ, υπέγραψαν μια αίτηση ζητώντας να αναγνωριστεί η επίθεση της Χαμάς ως «μαζική γυναικοκτονία».

«Πολλοί άμαχοι έχασαν τη ζωή τους, αλλά οι γυναίκες δεν σκοτώθηκαν με τον ίδιο τρόπο όπως οι υπόλοιποι», υπογραμμίζει το κείμενο που ξεκίνησε η ένωση «Λόγια γυναικών».

Μαρτυριες που επικαλείται το Γαλλικό Πρακτορείο κάνουν λόγο για «κατάγματα στην πυελική χώρα» και πυροβολισμούς στα γεννητικά όργανα.

«Τους επιτέθηκαν, επειδή ήταν γυναίκες, στα γεννητικά τους όργανα, είναι σοβαρό», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Μάγια, μια ακτιβίστρια που δεν ήθελε να δώσει το όνομά της. Θα συμμετάσχει σε μια διαδήλωση στο Παρίσι το Σάββατο με μια ομάδα που θα «τιμήσει τη μνήμη» των Ισραηλινών γυναικών, «θυμάτων γυναικοκτονίας».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ