Social media: Μια «επιδημία μοναξιάς» διασπείρεται στα παιδιά

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει διεισδύσει στους αλγόριθμους των διαφόρων πλατφορμών τόσο έντονα που καθίσταται πλέον υπέρμετρα δύσκολο έως αδύνατο για τον χρήστη να διακρίνει ανάμεσα στο τι πραγματικά τον ενδιαφέρει και συνειδητά επιλέγει να βλέπει στο διαδίκτυο, από αυτά που αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης δημιουργούν και τεχνηέντως του προωθούν προς «αμάσητη» κατανάλωση…

Για τους νέους μάλιστα, αυτό καθίσταται ακόμα δυσχερέστερο, καθώς στερούνται των απαραίτητων νοητικών δεξιοτήτων που θα τους επέτρεπαν να αξιολογούν ορθολογικά τις σωστές και λάθος πληροφορίες από τις οποίες κατακλύζονται… Δεδομένου μάλιστα ότι στόχος όλων των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης είναι να διατηρούν τους χρήστες τους δέσμιους για όσο περισσότερο χρόνο γίνεται, τα παιδιά, και δη κατά τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξής τους, μετατρέπονται σε παθητικούς αποδέκτες ποικίλων ερεθισμάτων. Δίχως την απαιτούμενη ικανότητα κριτικής και ορθολογικής σκέψης, τα παιδιά δεν μπορούν να απαγκιστρωθούν από αυτή την πανίσχυρη παρόρμηση, παραμένοντας έτσι σε έναν αέναο φαύλο κύκλο ντοπαμίνης.

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει διεισδύσει στους αλγόριθμους των διαφόρων πλατφορμών τόσο έντονα που καθίσταται πλέον υπέρμετρα δύσκολο έως αδύνατο για τον χρήστη να διακρίνει ανάμεσα στο τι πραγματικά τον ενδιαφέρει και συνειδητά επιλέγει να βλέπει στο διαδίκτυο, από αυτά που αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης δημιουργούν και τεχνηέντως του προωθούν προς «αμάσητη» κατανάλωση…

Για τους νέους μάλιστα, αυτό καθίσταται ακόμα δυσχερέστερο, καθώς στερούνται των απαραίτητων νοητικών δεξιοτήτων που θα τους επέτρεπαν να αξιολογούν ορθολογικά τις σωστές και λάθος πληροφορίες από τις οποίες κατακλύζονται… Δεδομένου μάλιστα ότι στόχος όλων των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης είναι να διατηρούν τους χρήστες τους δέσμιους για όσο περισσότερο χρόνο γίνεται, τα παιδιά, και δη κατά τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξής τους, μετατρέπονται σε παθητικούς αποδέκτες ποικίλων ερεθισμάτων. Δίχως την απαιτούμενη ικανότητα κριτικής και ορθολογικής σκέψης, τα παιδιά δεν μπορούν να απαγκιστρωθούν από αυτή την πανίσχυρη παρόρμηση, παραμένοντας έτσι σε έναν αέναο φαύλο κύκλο ντοπαμίνης.

Το πρόβλημα δεν άπτεται μόνο της γονικής μέριμνας. Είναι κοινωνικό ζήτημα. Και η αντιμετώπισή του είναι κοινωνική επιταγή. Ωστόσο, σε πρώτο επίπεδο, οι γονείς θα πρέπει να προσπαθήσουν να καθυστερήσουν όσο γίνεται τη χρήση smartphone και μέσων κοινωνικής δικτύωσης –ιδανικά μέχρι την ηλικία των 16 ετών. Η δε γονική καθοδήγηση σχετικά με την κατάλληλη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ζωτικής σημασίας: σαφή όρια για το τί είναι θεμιτό να καταναλώνουμε και να διαμοιραζόμαστε στο διαδίκτυο· διαρκής υπόμνηση ότι η αυθεντικότητα των μηνυμάτων στο διαδίκτυο δεν είναι δεδομένη· διασφάλιση ότι τα παιδιά διαθέτουν την ικανότητα να αμφισβητούν και να αξιολογούν κριτικά τα ποικίλα ερεθίσματα· τέλος, δίαυλοι επικοινωνίας και ανεκτικό περιβάλλον ώστε τα παιδιά να αισθάνονται άνετα να μοιραστούν τις πιθανές ανησυχίες που γεννιούνται από το διαδίκτυο. Συχνά –κι όχι άδικα– οι γονείς κατηγορούνται για το ότι πλέον είναι υπερβολικά προστατευτικοί ως προς την έκθεση των παιδιών τους στους κινδύνους του «έξω κόσμου», ενώ μεριμνούν πολύ λιγότερο για τους διαδικτυακούς κινδύνους στους οποίους εκτίθεται με σχετικά δυσανάλογη ελευθερία….

Παράλληλα, τα smartphone θα πρέπει να απαγορευτούν στα σχολεία, καθώς τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι σχολικά περιβάλλοντα χωρίς κινητά συμβάλλουν στη βελτίωση της συγκέντρωσης, των ακαδημαϊκών επιδόσεων και της ψυχικής υγείας.

Σε κρατικό επίπεδο, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να θερμοθετήσουν αποτελεσματικούς κανονισμούς που θα καθιστούν τις εταιρείες τεχνολογίας υπόλογες για τη μη ανάληψη του «καθήκοντος φροντίδας» απέναντι στους νέους χρήστες… Μέσω αυστηρών κατευθυντήριων γραμμών, οι τεχνολογικοί κολοσσοί θα πρέπει να εξαναγκαστούν στην δημιουργία ασφαλών πλαισίων διαδικτυακής περιήγησης για παιδιά.

Τέλος, οι ίδιες οι εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να ενισχύσουν τους μηχανισμούς και τις δικλείδες προστασίας των χρηστών τους. Ένας παιδοκεντρικός σχεδιασμός των δικτύων θα ήταν ικανός να περιχαρακώσει τους νέους από την ανεξέλεγκτη έκθεσή τους στην υπερπληθώρα ακατάλληλων ερεθισμάτων. Όσο σημαντικές και αν είναι οι κατασταλτικές ρυθμίσεις, το κλειδί βρίσκεται στην εξ αρχής δημιουργία λιγότερο επιβλαβών αλγορίθμων.

Η προστασία και η ασφάλεια της νέας γενιάς θα πρέπει τα επόμενα χρόνια να τεθεί στο επίκεντρο των πολιτικών και επιχειρηματικών προτεραιοτήτων. Αλλά και τα ίδια τα παιδιά, μπορούν να έχουν πλέον τα εργαλεία να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που ελλοχεύουν… Η καλλιέργεια της κριτικής τους σκέψη θα πρέπει να προάγεται από πολύ νεαρή ηλικία, ώστε τα παιδιά να είναι σε θέση να κατανοούν ότι δεν είναι αληθείς όλες οι πληροφορίες που βλέπουν στο διαδίκτυο, όσο πειστικές κι αν φαίνονται. Ακόμα και φαινομενικά έγκυρες πηγές μπορεί να ενέχουν εσφαλμένες ή παραπλανητικές πληροφορίες. Τέλος, τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι έχουν και ψηφιακά δικαιώματα· ποια είναι αυτά και πώς να τα ασκούν. Ενδεικτικά, το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα και στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, είναι θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα που τυγχάνουν εφαρμογής και στον διαδικτυακό κόσμο.