Στο στόχαστρο οι εθνικές αργίες

Η Γαλλία φαίνεται να εξετάζει την ιδέα κατάργησης δύο εθνικών αργιών, με στόχο τη βελτίωση των δημοσιονομικών της. Ωφελεί όμως η κατάργηση αργιών την εγχώρια οικονομία; Η κατάργηση αργιών φαίνεται πως… είναι στη μόδα. Με στόχο τη βελτίωση των δημοσιονομικών, ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού πρότεινε τον Ιούλιο να αφαιρεθούν η Δευτέρα του Πάσχα και η Ημέρα της Νίκης στην Ευρώπη (8 Μαΐου) από τις έντεκα ετήσιες αργίες της Γαλλίας – μία πρόταση που δέχθηκε δριμεία κριτική τόσο από την κοινή γνώμη όσο και από προσωπικότητες από όλο το πολιτικό φάσμα.

Σε ένα τέτοιο μέτρο προέβη πάντως νωρίτερα φέτος η Σλοβακία, η οποία ακολούθησε το παράδειγμα που έθεσε η Δανία ήδη από το 2023. Αμφότερες οι χώρες δικαιολόγησαν την κατάργηση των αργιών με την ανάγκη για μία δημοσιονομική «ανάσα».

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε προσφάτως ότι στην Αμερική υπάρχουν «υπερβολικά πολλές αργίες», που κοστίζουν «δισεκατομμύρια δολάρια».

Υπάρχουν όμως αρκετά στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι οι χώρες με λιγότερες αργίες είναι πιο παραγωγικές οικονομικά;

Αντικρουόμενα στοιχεία

«Τα στοιχεία που στηρίζουν αυτή την ιδέα είναι περιορισμένα», λέει στην DW ο Τσαρλς Κορνς, ανώτερος οικονομολόγος στη βρετανική εταιρεία Cebr. «Η παραγωγικότητα επηρεάζεται λιγότερο από τον αριθμό των αργιών και περισσότερο από παράγοντες όπως η αποδοτικότητα της εργασίας, οι επενδύσεις κεφαλαίων, οι δεξιότητες του εργατικού δυναμικού και η τεχνολογία».

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξουν πολύ μικρές αυξήσεις στο ΑΕΠ ως αποτέλεσμα της κατάργησης αργιών. Μελέτη του 2021 διαπίστωσε πως οι αργίες μπορεί στην πραγματικότητα να αυξάνουν κιόλας τη ζήτηση σε ορισμένες υποκατηγορίες του ΑΕΠ, καθώς και ότι όταν οι αργίες πέφτουν σε Σαββατοκύριακα και δεν αναπληρώνονται, υπάρχει μια μικρή αύξηση στο ΑΕΠ.

Ωστόσο, μελέτες του ΔΝΤ και της Ομοσπονδιακής Τράπεζας έδειξαν ότι οποιαδήποτε αύξηση στο ΑΕΠ θα ήταν αναλογικά πολύ μικρότερη.

Στη θεωρία, μία ημέρα άδειας σημαίνει πως σε εκείνο το 24ωρο η παραγωγικότητα του εργαζομένου είναι μηδενική. Διατυπώνεται επίσης το επιχείρημα ότι η παραγωγικότητα μειώνεται και τις ημέρες πριν από και μετά τις αργίες, καθώς πολλοί παίρνουν άδειες για να μεγιστοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους.

Αν και η κατάργηση αργιών μπορεί να αυξήσει τα έσοδα από τη φορολογία, υπάρχουν και επιχειρήματα που υποστηρίζουν την αντίθετη θέση: ότι δηλαδή οι μέρες ανάπαυσης βελτιώνουν την ευημερία των εργαζομένων μακροπρόθεσμα, κάτι που μπορεί επίσης να επηρεάσει θετικά την παραγωγικότητά τους.

«Σύμφωνα με στοιχεία, όταν δεν έχουν περισσότερες διακοπές και αργίες, οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν σοβαρά να εξουθενωθούν, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε γενικότερη μείωση της ευημερίας τους», δηλώνει ο Αντεγουέιλ Μάγιε, αναλυτής πολιτικής και έρευνας στο Economic Policy Institute της Ουάσινγκτον.

Αργίες και άδειες μετ’ αποδοχών

Η συζήτηση για τις αργίες εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο γύρω από τις συνολικές ώρες εργασίας. Η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία συγκαταλέγονται στις χώρες που προσπαθούν να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη μέσω της αύξησης των ωρών εργασίας.

Αυτό όμως δεν πρέπει να επιτευχθεί απαραιτήτως με την κατάργηση αργιών. Αντιθέτως, μπορεί να γίνει για παράδειγμα με την ενθάρρυνση του εργατικού δυναμικού να εργαστεί περισσότερες ώρες, όπως επιδιώκει να κάνει η Γερμανία. Η συγκεκριμένη τακτική προκαλεί συνήθως πολύ λιγότερες αντιδράσεις συγκριτικά με την ιδέα για κατάργηση εθνικών αργιών.

Σύμφωνα με μελέτη του 2020, εάν προσθέσει κανείς τις αργίες και τις θεσμοθετημένες άδειες μετ’ αποδοχών, οι περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ δίνουν στους εργαζόμενους 30 έως 36 ημέρες άδειας μετ’ αποδοχών ετησίως.

Οι ΗΠΑ ως εξαίρεση

Μερικές από τις χώρες με τις περισσότερες ημέρες, όπως οι Αυστρία (38), Δανία (36) και Φινλανδία (36), έχουν επίσης από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον κόσμο.

Οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα του ΟΟΣΑ που δεν έχει καμία θεσμοθετημένη άδεια. Έχει 11 αργίες, αλλά σύμφωνα με τον Μάγιε, σε πολλούς κλάδους, όπως το λιανεμπόριο, ο τουρισμός και οι μεταφορές, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να δουλεύουν, καθώς δεν είναι εγγυημένες οι άδειες μετ’ αποδοχών.

Ο ειδικός επισημαίνει δε πως όλες οι υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ προσφέρουν θεσμοθετημένες άδειες χωρίς αυτό να έχει επιβλαβείς συνέπειες για την οικονομία τους. «Αυτές οι οικονομίες τα πάνε καλά, ενώ αναγνωρίζουν στους εργαζόμενους το δικαίωμα στην ανάπαυση», εξηγεί.

Αυτό αποτελεί και ένα από τα βασικά επιχειρήματα ενάντια στη θέση του Τραμπ ότι οι ΗΠΑ έχουν «υπερβολικά πολλές αργίες». «Το πρόβλημα στις ΗΠΑ δεν ήταν ποτέ ότι οι πολίτες εκεί δουλεύουν λίγο», προσθέτει ο Μάγιε. «Το ζήτημα είναι η δημιουργία μιας οικονομίας, όπου όλοι οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους μπορούν να νιώθουν ασφαλείς, να έχουν υποστήριξη και να μπορούν να ευημερήσουν».

Πολλοί οι παράγοντες παραγωγικότητας

Ο Τσαρλς Κορνς λέει ότι, δεδομένου του μεγέθους των ΗΠΑ, μπορεί το κλείσιμο επιχειρήσεων για μία ημέρα να επιδρά πράγματι αρνητικά στην οικονομία. Πρέπει όμως να ληφθεί επίσης υπόψιν πως κάθε κλάδος είναι διαφορετικός.

Έτσι, σε ημέρες αργιών ορισμένοι κλάδοι, όπως ο ξενοδοχειακός ή το λιανεμπόριο, επωφελούνται. Εν τέλει η παραγωγικότητα εξαρτάται από διάφορους παράγοντες – και δεν εξαρτάται απλώς από τις ώρες εργασίας.

«Εάν για παράδειγμα οι Γερμανοί εργάζονταν λιγότερες ώρες, αλλά διατηρούσαν την παραγωγή σε ίδια επίπεδα, αυτό δεν θα είχε επιπτώσεις στην οικονομία. Αντιθέτως, θα μπορούσε να είναι κοινωνικά και οικονομικά ωφέλιμο, καθώς οι άνθρωποι θα είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς