Το παρασκήνιο του εξαναγκασμού του Μπενιαμίν Νετανιάχου από τον Ντόναλντ Τραμπ ώστε να στηρίξει το σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα παρουσιάζει το Axios σε αποκλειστικό του ρεπορτάζ.
Οι σπόροι του σχεδίου που παρουσίασε ο πρόεδρος Τραμπ τη Δευτέρα για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα φυτεύτηκαν τρεις εβδομάδες νωρίτερα, όταν το Ισραήλ βομβάρδισε το Κατάρ σε μια αποτυχημένη προσπάθεια δολοφονίας ηγετών της Χαμάς σημειώνει το αμερικανικό πρακτορείο.
Σε πρώτη φάση εξοργισμένοι από την επιδρομή και την αποσταθεροποίηση που θα μπορούσε να προκαλέσει, οι σύμβουλοι του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, σύντομα είδαν την κρίση ως μια ευκαιρία για τον τερματισμό του πολέμου, δήλωσαν στο Axios τέσσερις πηγές με άμεση γνώση της υπόθεσης.
Παρατήρησαν ότι «οι Άραβες μιλούσαν με μία φωνή», ακόμα κι αν επρόκειτο να υψώσουν φωνή στο Ισραήλ, δήλωσε στο Axios ένας σύμβουλος του Τραμπ που γνωρίζει τις συζητήσεις. «Έγινε σαφές, ιδιαίτερα στον Στιβ (Γουίτκοφ), ότι αυτή η συσπειρωτική ιαχή που φαινόταν κάτι αρνητικό στην αρχή θα μπορούσε να μετατραπεί σε κάτι θετικό».
Μια μέρα πριν από την επιδρομή της 9ης Σεπτεμβρίου στη Ντόχα, ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ συναντήθηκαν με τον έμπιστο του Νετανιάχου, Ρον Ντέρμερ, στο Μαϊάμι, για να συζητήσουν την ειρηνευτική διαδικασία στη Γάζα και ένα σχέδιο για «την επόμενη μέρα».
Όταν άκουσαν για την ισραηλινή επίθεση στη Ντόχα, έγιναν έξαλλοι, νιώθοντας ότι ο Ντέρμερ τους εξαπάτησε, λένε οι πηγές. Ο Ντέρμερ αργότερα ισχυρίστηκε ότι έμαθε αργότερα για την προγραμματισμένη επίθεση.
Οι Καταριανοί ήταν ακόμα πιο έξαλλοι. Ανέστειλαν αμέσως τις προσπάθειες διαμεσολάβησης μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς και άρχισαν να ασκούν πιέσεις εναντίον του Ισραήλ στην περιοχή και διεθνώς.
Λίγες μέρες αργότερα, ο Γουίτκοφ είπε στον Ντέρμερ ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψουν την εκτράχυνση της κατάστασης θα ήταν να ζητήσουν συγγνώμη από το Κατάρ και να δείξουν προθυμία να προχωρήσουν προς την ειρήνη στη Γάζα, λένε οι πηγές. Ο Ντέρμερ δεν ήταν υποστηρικτικός.
Επιμονή Τραμπ
Παρόλα αυτά, αφότου έλαβαν το «πράσινο φως» από τον Τραμπ, ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ άρχισαν να εργάζονται πάνω σε ένα σχέδιο για τον τερματισμό της κρίσης με το Κατάρ και να το μετατρέψουν σε μια μεγαλύτερη συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.
Πήραν την ισχύουσα πρόταση των ΗΠΑ για κατάπαυση του πυρός και συμφωνία για τους ομήρους και τη συνδύασαν με ένα μεταπολεμικό σχέδιο στο οποίο ο Κούσνερ είχε συνεργαστεί με τον πρώην Βρετανό πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ. Το αποτέλεσμα ήταν ένα έγγραφο 21 σημείων.
«Η αποτυχημένη επίθεση στη Ντόχα άλλαξε την περιφερειακή δυναμική και άνοιξε την πόρτα για μια πραγματική συζήτηση σχετικά με το πώς να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα», σημείωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος.
Το παρασκήνιο
Λίγες ημέρες πριν από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, οι Καταριανοί πρότειναν μια σύνοδο κορυφής στη Νέα Υόρκη μεταξύ του Τραμπ και των ηγετών οκτώ αραβικών και μουσουλμανικών χωρών για να συζητήσουν την ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ και τον πόλεμο στη Γάζα.
Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης την περασμένη Τρίτη, οι Άραβες και οι μουσουλμάνοι ηγέτες επιτέθηκαν στο Ισραήλ ο ένας μετά τον άλλον. Αφότου τόνισε την επιθυμία του να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα, ο Τραμπ στράφηκε στον Γουίτκοφ: «Στιβ, πες τους πάνω σε τι έχεις δουλέψει».
Ο Γουίτκοφ ενημέρωσε την ομάδα για το σχέδιο των 21 σημείων, με θετικές αντιδράσεις στην αίθουσα. Ο Τραμπ ζήτησε στη συνέχεια από την ομάδα να συναντηθεί με τον Γουίτκοφ την επόμενη μέρα και να δώσει τη γνώμη της.
Μέχρι το βράδυ της Τετάρτης, οι ΗΠΑ και οι οκτώ χώρες είχαν καταλήξει σε μια προκαταρκτική συμφωνία για το κείμενο. Ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ το έστειλαν στους Ισραηλινούς.
Η άλλη πλευρά
Ο Νετανιάχου συναντήθηκε με τον Γουίτκοφ και τον Κούσνερ στο ξενοδοχείο του στη Νέα Υόρκη για δύο ώρες το απόγευμα της Πέμπτης και ξανά λίγο αργότερα το ίδιο βράδυ. Σε εκείνο το σημείο, υπήρχαν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ, δήλωσε ένας Ισραηλινός αξιωματούχος.
Το πρωί της Παρασκευής, ο Νετανιάχου μίλησε σε υψηλούς τόνους στον ΟΗΕ. Δεν ανέφερε καθόλου το σχέδιο Τραμπ.
Ωστόσο, οι συναντήσεις μεταξύ της ομάδας του Τραμπ και των Ισραηλινών συνεχίστηκαν όλο το Σαββατοκύριακο, με στόχο την επίτευξη ενός συμφωνημένου κειμένου πριν ο Νετανιάχου φτάσει στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα το πρωί για να συναντήσει τον Τραμπ.
Σημείο καμπής
Το Σάββατο, διαδόθηκε μια φήμη στην ομάδα του Τραμπ ότι ο Νετανιάχου σχεδίαζε να απορρίψει το σχέδιο ή τουλάχιστον να απαιτήσει σαρωτικές αλλαγές.
Αυτό οδήγησε τον Τραμπ να απευθύνει ένα «αυστηρό και σαφές» κάλεσμα στον Νετανιάχου, σύμφωνα με μια πηγή που ενημερώθηκε για τη συζήτηση.
«Ο Τραμπ είπε στον Μπίμπι με σαφήνεια: “Το παίρνεις ή το αφήνεις. Και αν το αφήσεις σημαίνει ότι σε εγκαταλείπουμε”», είπε η πηγή, προσθέτοντας ότι όσον αφορά τον Νετανιάχου, «ο Ντόναλντ Τραμπ έχει βαρεθεί, για πολλούς λόγους».
Ο Τραμπ μίλησε συνολικά πέντε φορές τηλεφωνικά με τον Νετανιάχου το Σαββατοκύριακο, ανέφεραν οι πηγές. Ο Τραμπ είπε στον Νετανιάχου ότι ήθελε ένα «καθαρό ναι» στο σχέδιο, όχι ένα «ναι μεν, αλλά».
Ο Τραμπ αποδέχτηκε ορισμένες από τις τροποποιήσεις του Νετανιάχου, αλλά απέρριψε αρκετές άλλες σε θέματα που είναι πολιτικά ευαίσθητα εντός του ακροδεξιού συνασπισμού του, ανέφερε μια πηγή.
Ο Τραμπ σημείωσε ότι δεν θα ζητούσε από τον Νετανιάχου να κάνει συμβιβασμούς σε θέματα ασφάλειας, αλλά αυτό δεν ίσχυε όταν οι ανησυχίες του αφορούσαν την εσωτερική πολιτική σκηνή.
«Εάν αποδεχτείτε αυτό το σχέδιο και η Χαμάς το απορρίψει, θα σας παράσχω πλήρη υποστήριξη για να συνεχίσετε να τους πολεμάτε», διαβεβαίωσε ο Τραμπ τον Νετανιάχου.
Την Κυριακή, οι Γουίτκοφ και Κούσνερ είχαν διαπραγματεύσεις για ώρες με τον Νετανιάχου και τον Ντέρμερ στη Νέα Υόρκη.
Οι συνομιλίες ολοκληρώθηκαν στις 11 μ.μ. με τις δύο πλευρές να μειώνουν σημαντικά τις αποκλίσεις – συμπεριλαμβανομένης της διατύπωσης της συγγνώμης που θα έπρεπε να κάνει ο Νετανιάχου στο Κατάρ.
«Ο Νετανιάχου ήξερε τι έπρεπε να κάνει. Δεν έφερε αντίρρηση. Δώστε του τα εύσημα: όταν συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να το κάνει, το έκανε», θυμήθηκε μία από τις πηγές. «Δεν σήκωσε τα χέρια του… Αλλά το έκανε».
Σημείο τριβής
Όταν το τελευταίο κείμενο στάλθηκε στους Άραβες και Μουσουλμάνους αξιωματούχους, ήταν εξοργισμένοι με το πόσες αλλαγές είχε καταφέρει να περάσει ο Νετανιάχου, ιδίως στους όρους της αποχώρησης του Ισραήλ από τη Γάζα, λένε πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες.
«Ο Μπίμπι είπε στον Τραμπ στις τηλεφωνικές τους κλήσεις το Σαββατοκύριακο ότι δεν θα αποσυρθεί απλώς και δεν θα αφήσει τη Χαμάς να ανασυνταχθεί», δήλωσε ένας Ισραηλινός αξιωματούχος. Ο Τραμπ συμφώνησε.
Οι αραβικές χώρες είχαν επίσης πιέσει για αλλαγές στο κείμενο, αλλά πολλές παρέμειναν εκτός τελικού κειμένου. Οι αντιρρήσεις ήταν τόσο ισχυρές που οι Καταριανοί συμβούλευσαν την ομάδα του Τραμπ να μην δημοσιεύσει το λεπτομερές σχέδιο τη Δευτέρα.
Ο Τραμπ δημοσίευσε ούτως ή άλλως το σχέδιο. Δήλωσε την Τρίτη ότι αναμένει απάντηση από τη Χαμάς τις επόμενες «τρεις ή τέσσερις ημέρες». Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι αναμένουν θετική απάντηση, με κάποιες επιφυλάξεις.
Καθόλη τη διάρκεια της Τρίτης, Άραβες αξιωματούχοι έδωσαν στην ομάδα του Τραμπ αναφορές για την κατάσταση και υπέδειξαν θετική κίνηση από τη Χαμάς, ανέφερε μια πηγή.
Παρά την έκδοση κοινής δήλωσης που χαιρετίζει την ανακοίνωση του Τραμπ, Άραβες αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι πιστεύουν ότι η συμφωνία βρίσκεται ακόμη υπό διαπραγμάτευση και πως οι λεπτομέρειες δεν έχουν διευθετηθεί.
Ένας Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι είναι πιθανές περαιτέρω συγκεκριμένες «προσαρμογές», αλλά ο Τραμπ δεν σκοπεύει να επαναδιαπραγματευτεί ολόκληρο το σχέδιο.
Περιμένοντας τη Χαμάς
Ο Τραμπ βασίζεται σε αξιωματούχους από το Κατάρ, την Αίγυπτο και ειδικότερα την Τουρκία για να πείσει τη Χαμάς να απαντήσει «ναι» στη συμφωνία.
Η πρόταση είναι ότι εάν η Χαμάς αποχωρήσει από τη Χαμάς, «θα είναι χωρίς χρηματοδότηση και σε ένα νησί», δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος. Αλλά «ποτέ δεν ξέρεις με αυτούς τους τύπους».
«Οπότε, σταυρώνουμε τα δάχτυλα και περιμένουμε τι θα κάνει Χαμάς».
