Το μυστήριο γύρω από την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων»

Ο εννιάχρονος Josh Firth βρισκόταν στο αυτοκίνητο με τους γονείς του όταν παρατήρησε ότι κάτι περίεργο συνέβαινε στα κτίρια που έβλεπε κι από τις δύο πλευρές του αμαξιού, τα οποία φαίνονταν να γίνονται μεγαλύτερα.

Όταν το είπε στη μητέρα του, Sonja, εκείνη παραξενεύτηκε. Έτσι πως τα έβλεπε εκείνη, τα κτίρια έμοιαζαν όπως πάντα.

«Καθώς το αυτοκίνητο κινούνταν, τα κτίρια, εκατέρωθεν ξαφνικά μεγεθύνθηκαν», λέει η Sonja.

Βέβαια δεν ήταν η μόνη φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Αφού επέστρεψε από το σχολείο μία μέρα, ο Josh, που είναι από την Καμπέρα της Αυστραλίας, είπε στην μητέρα του πως «τα πρόσωπα των δασκάλων του έγιναν μεγαλύτερα, δυσανάλογα με το σώμα τους και οι τοίχοι της σχολικής αίθουσας απομακρύνθηκαν από εκείνον. Ο Josh λέει ότι σε μια περίπτωση, όταν έπαιζε σκάκι στο σχολείο, παρατήρησε ότι «τα δάχτυλα του φαρδαίνουν και μεγαλώνουν σε σημείο να αισθάνεται ότι δεν μπορεί να μαζέψει τα πιόνια του σκακιού.

Αυτά τα παράξενα επεισόδια ήταν πιο τρομακτικά τις νύχτες, όταν «οι άκρες του δωματίου άλλαζαν, οι τοίχοι γίνονταν πιο “βαριοί” και έκλειναν πάνω του» σύμφωνα με τη Sonja. Μάλιστα λέει ότι κατά καιρούς, ο γιος της έλεγε ότι η φωνή της ακούγεται διαφορετικά και κάποιες φορές την άκουγε σε «χαμηλότερο τόνο και πιο αργό ρυθμό»

Για να μάθει η οικογένεια τι ακριβώς συνέβαινε χρειάστηκαν δύο χρόνια. Ο Josh πάσχει από μία σπάνια διαταραχή γνωστή ως σύνδρομο της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» που μερικές φορές ονομάζεται και σύνδρομο του Τοντ.

Το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων (AIWS) επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους και μπορεί να διαστρεβλώσει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουν το σώμα τους και τον χώρο που καταλαμβάνει. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει παραμορφώσεις στην όραση καθώς και στο χρόνο. Φανταστείτε να βλέπετε τα πρόσωπα των ανθρώπων να αλλάζουν σε πρόσωπα που μοιάζουν με δράκο όλη σας τη ζωή. Αυτό το σύμπτωμα είναι μόνο ένας από τους 40 τύπους οπτικών παραμορφώσεων που χαρακτηρίζουν το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων. Μερικοί ασθενείς περιγράφουν επίσης ότι βλέπουν διάφορα μέρη του σώματος να προστίθενται στα άτομα που βρίσκονται μπροστά τους, όπως ένα κοντό χέρι που συνδέεται με το πρόσωπο του ατόμου που κάθεται μπροστά τους. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν το να βλέπεις ανθρώπους ή αντικείμενα να κινούνται σε αργή κίνηση ή να κινούνται αφύσικα γρήγορα ή καθόλου. Η ακοή τους μπορεί επίσης να επηρεαστεί – οι πάσχοντες μπορούν να ακούσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να μιλούν παράξενα αργά ή αφύσικα γρήγορα. Και αναφέρουν ότι βλέπουν αντικείμενα ή μέρη του σώματός τους να συρρικνώνονται ή να διογκώνονται μπροστά στα μάτια τους, δημιουργώντας την αίσθηση ότι οι ίδιοι αλλάζουν μέγεθος, όπως ακριβώς το βίωσε ο Josh.

Αυτό το τελευταίο σύμπτωμα είναι που οδήγησε στο όνομα της διαταραχής, από τον φανταστικό χαρακτήρα του Lewis Carroll, ο οποίος συρρικνώνεται αφού πίνει ένα φίλτρο και στη συνέχεια μεγαλώνει αφού φάει κέικ.

Παρά το γεγονός ότι χαρακτηρίστηκε επισήμως από τους γιατρούς ως διακριτό σύνδρομο το 1955 και ορισμένα συμπτώματα καταγράφηκαν από τους γιατρούς ακόμη και νωρίτερα από αυτό, τα ακριβή αίτια του συνδρόμου εξακολουθούν να καλύπτονται από ένα μυστήριο

Καθώς οι ερευνητές προσπαθούν να αποκαλύψουν αυτή την περίεργη κατάσταση, ελπίζουν ότι θα μπορούσε να παρέχει ζωτικής σημασίας γνώσεις για το πώς ο εγκέφαλός μας ερμηνεύει τον κόσμο γύρω μας.

Χάρη στα σήματα από τις διάφορες αισθήσεις μας, που συνδυάζονται με τις προηγούμενες εμπειρίες της ζωής μας, ο καθένας από εμάς αντιλαμβάνεται τον κόσμο διαφορετικά. Όλοι υπάρχουμε στη δική μας μοναδική πραγματικότητα.

«Η αντίληψη δεν είναι μια παθητική διαδικασία απλώς να βλέπεις, να ακούς, να αισθάνεσαι, να γεύεσαι ή να μυρίζεις», λέει ο Moheb Costandi, νευροεπιστήμονας και συγγραφέας με έδρα το Λονδίνο που ασχολείται με το σύνδρομο της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων στο βιβλίο του Body Am I.

«Είναι μια ενεργή διαδικασία . Ο εγκέφαλος δρα στα εισερχόμενα αισθητηριακά ερεθίσματα, με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες και τις προκαταλήψεις μας. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα επηρεάζει το πώς ενεργούμε και το πώς ενεργούμε επηρεάζει αυτό που αντιλαμβανόμαστε»

Όμως, μερικές φορές η αντίληψή μας μπορεί να διαταραχθεί, όπως όταν οι άνθρωποι υποφέρουν από ψευδαισθήσεις ή παραμορφώσεις. Όταν η αντίληψη του εαυτού μας και του κόσμου στον οποίο ζούμε διαστρεβλώνεται, κινδυνεύουμε να χάσουμε την αίσθηση του εαυτού μας και να υποφέρουμε από αποπροσωποποίηση. Μπορεί ακόμη και να καταλήξουμε να βιώνουμε τον ίδιο τον κόσμο ως εξωπραγματικό, μια διαδικασία γνωστή ως αποπραγματοποίηση.

Στο παρελθόν, το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων είχε συνήθως απορριφθεί ως μια σε μεγάλο βαθμό αβλαβής κατάσταση που δεν απαιτεί ιατρική παρέμβαση. Κάποια συμπτώματα αναφέρονται στο γενικό πληθυσμό, με έως και 30% των εφήβων να αναφέρουν ήπιες ή παροδικές εμπειρίες του συνδρόμου. Ορισμένα φάρμακα για τον βήχα και παράνομες παραισθησιογόνες ουσίες είναι επίσης γνωστό ότι τον προκαλούν.

Έχει προταθεί ένα ευρύ φάσμα αιτιών για το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, όπως εγκεφαλικά επεισόδια, όγκοι εγκεφάλου, ανευρύσματα, ιογενείς λοιμώξεις, επιληψία, ημικρανίες, οφθαλμικές παθήσεις και ψυχιατρικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια. Έχει επίσης συσχετιστεί με ορισμένες λοιμώξεις όπως η νόσος του Lyme, η γρίπη H1N1 και ο ιός Coxsackie B1.

Ο Jan Dirk Blom, καθηγητής κλινικής ψυχοπαθολογίας στο Πανεπιστήμιο του Leiden της Ολλανδίας, ο οποίος είναι ένας από τους λίγους ερευνητές που έχει αφιερωθεί στη μελέτη του συνδρόμου της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, τονίζει την ανάγκη οι γιατροί να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους ασθενείς που περιγράφουν αυτά τα συμπτώματα. Ο Blom λέει ότι η διάγνωση και η αναγνώριση του συνδρόμου της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων έχει μόλις βελτιωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. «Αυτή είναι μια πραγματική πρόκληση», λέει.

Η Τζίλιαν Χάρις, από το Πούλμπορο του Δυτικού Σάσεξ, στην Αγγλία, διαγνώστηκε με το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων μόλις πριν από έξι χρόνια σε ηλικία 48 ετών, παρόλο που υπέφερε από αυτό από νεαρή ηλικία. «

Ως παιδί, κατά καιρούς, ένιωθα ότι τα πράγματα ήταν πιο μακριά από εμένα και όταν ήμουν έφηβη, συνειδητοποίησα επίσης ότι τα άκρα μου ήταν τεράστια,», λέει. Από την ηλικία των 16 περίπου, διαγνώστηκε και υποβλήθηκε σε θεραπεία για επιληψία.

Η μικρή έρευνα που υπάρχει, ωστόσο, αρχίζει να παρέχει κάποιες ενδείξεις σχετικά με το γιατί το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων ταλαιπωρεί ορισμένους ασθενείς αλλά όχι άλλους.

«Η γενετική μπορεί ίσως να παίζει ρόλο στη δημιουργία ευαισθησίας για το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων σε μερικούς ανθρώπους, αν και αυτό χρειάζεται εμπειρική επιβεβαίωση», λέει ο Blom.

Στα παιδιά, η εγκεφαλίτιδα που προκαλείται κυρίως από τον ιό Epstein-Barr είναι η πιο κοινή αιτία του συνδρόμου της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, ενώ συχνότερα σχετίζεται με ημικρανίες στους ενήλικες.

Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει για να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει στους εγκεφάλους των ασθενών με σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, λέει ο Blom. Αλλά πιστεύει ότι η πάθηση, η οποία είναι γνωστή ως AIWS για συντομία, θα μπορούσε να παρέχει ζωτικές ενδείξεις για το πώς ο ίδιος ο εγκέφαλος συγκεντρώνει πληροφορίες για τον κόσμο μας.

Βέβαια οι μελέτες για το τι ακριβώς συμβαίνει δεν είναι εύκολες.

«Νομίζω ότι το μεγάλο εμπόδιο είναι η σπανιότητα του AIWS και το γεγονός ότι τα συμπτώματα είναι φευγαλέα», λέει ο Costandi. «Και επομένως είναι δύσκολο να σαρώσει κανείς τον εγκέφαλο ενός ασθενούς ενώ αυτός εμφανίζει αυτά τα συμπτώματα».

Όμως, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι αισθητηριακές παραμορφώσεις που συνοδεύουν το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων μπορεί να είναι ελαφρώς αποπροσανατολιστικές, μπορεί επίσης να είναι εντελώς τρομακτικές και μπορεί ακόμη και να θέτουν σε κίνδυνο όσους υποφέρουν κατά καιρούς. Όπως το περιγράφει η ίδια η Gillian, 54 ετών σήμερα: «Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονταν συχνά, δεν ήθελα να πάω μόνη μου σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό, σε περίπτωση που συνέβαινε στην πλατφόρμα ή να μπω μόνη μου σε ένα λεωφορείο σε περίπτωση που συμβαίνει· χάνεις την ανεξαρτησία σου. Έχει αντίκτυπο σε όλα».

Στις περισσότερες περιπτώσεις, σύμφωνα με την έρευνα, οι περιπτώσεις του συνδρόμου της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων τείνουν να υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο μερικές φορές τα συμπτώματα μπορεί να επανεμφανιστούν ανάλογα με την υποκείμενη αιτία.

Η Gillian λαμβάνει την υψηλότερη δόση δύο αντιεπιληπτικών φαρμάκων και δεν είναι μόνο χωρίς επιληπτικές κρίσεις, αλλά και χωρίς AIWS εδώ και δύο χρόνια. Ο Josh, από την άλλη, εξακολουθεί να βιώνει συμπτώματα της «Alice», όπως αποκαλεί την κατάστασή του, αλλά έχει αναπτύξει μηχανισμούς αντιμετώπισης.

«Το να κοιτάξει έξω από το παράθυρο ή να κοιτάξει στον καθρέφτη τον βοηθάει πραγματικά, όταν όλα συμβαίνουν, καθώς κοιτάζει τα χαρακτηριστικά του προσώπου του και συντομεύει το επεισόδιο», λέει η Sonja. Ο Josh κουβαλάει τώρα έναν καθρέφτη τσέπης μαζί του όταν δεν είναι στο σπίτι, για την περίπτωση που χρειαστεί.

Πηγή: BBC