Το success story της πόλης που από «ασχημόπαπο» έγινε το απόλυτο πράσινο παράδειγμα

Βρίσκεται στην καρδιά της παραδοσιακής βιομηχανικής περιοχής του Ρουρ της δυτικής Γερμανίας.

Η πόλη του Έσσεν πέρασε μεγάλο μέρος των τελευταίων 150 ετών αμαυρωμένη από τη ρύπανση, μολυσμένη από βρώμικα ορυχεία και εργοστάσια και περιστοιχισμένη από δηλητηριώδεις πλωτούς οδούς.

Σε μόλις ένα χρόνο τη δεκαετία του 1960, μια μελέτη σημείωσε ότι περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνοι τοξικής σκόνης, στάχτης και αιθάλης έπεσαν με τη βροχή στους κατοίκους του Έσσεν, μαζί με τέσσερα εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του θείου.

Και όμως το Έσσεν κατάφερε να γίνει από το «ασχημόπαπο» της Γερμανίας σε μια από τις πιο πράσινες πόλεις της Ευρώπης.

«Η πράσινη αστική ανάπτυξη έχει λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη στο Έσσεν την τελευταία δεκαετία», εξήγησε η Simone Raskob, η οποία βοήθησε στην επίβλεψη του μετασχηματισμού του Έσσεν μέσω ενός μείγματος λεγόμενων Blue Green λύσεων:

«Μπλε» για πρωτοβουλίες με επίκεντρο το νερό και «Πράσινο «για χερσαία έργα. Αυτή η διττή προσέγγιση βοήθησε το Έσσεν στο να αναδειχτεί Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2017.

Το πιο υψηλού προφίλ «Πράσινο» έργο του Έσσεν είναι ο μετασχηματισμός του βιομηχανικού συγκροτήματος Zollverein – άλλοτε η μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής άνθρακα και οπτάνθρακα στον κόσμο.

Από βιομηχανική μαύρη κηλίδα που εκπέμπει τοξίνες μετατράπηκε σε ένα εμπνευσμένο οικολογικό πάρκο που έχει αναγνωριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco.

Το εντυπωσιακό Μουσείο του Ρουρ συναρπάζει τους επισκέπτες με εκθέσεις για την ιστορία της τοποθεσίας και τη μεταμόρφωση ανάμεσα σε πανύψηλα παλιά μηχανήματα. Σε μικρή απόσταση με τα πόδια, το Red Dot Design Museum παρουσιάζει παραδείγματα καινοτόμου παγκόσμιου ντιζάιν σε ένα παλιό κτίριο λεβητοστάσιου που ανακαινίστηκε από τον διάσημο αρχιτέκτονα Norman Foster.

Από τότε που η εξόρυξη στο Zollverein και στη γύρω περιοχή τελείωσε στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι δασικές εκτάσεις έχουν εξαπλωθεί σε όλη την αχανή τοποθεσία και οι εκτάσεις της με τα μονοπάτια φιλοξενούν πλέον περισσότερα από 800 είδη ζώων και φυτών.

Μονοπάτια… πολιτισμικά που μπορούν να φιλοξενήσουν συναυλίες, παγοδρόμιο, μέχρι και πίστα σκι 60 μέτρων, συνθέτουν πλέον το σκηνικό.

«Το Zollverein είναι ένα πρότυπο για δομικούς μετασχηματισμούς όχι μόνο στο Έσσεν αλλά σε ολόκληρη την περιοχή του Ρουρ», δήλωσε η Hanna Lohmann, υπεύθυνη τύπου από το Ίδρυμα Zollverein. «Δείχνει ξεκάθαρα ότι όλα είναι δυνατά – από την εξόρυξη άνθρακα μέχρι την προστασία του κλίματος και τον πολιτισμό».

Ωστόσο, το Έσσεν δεν επαναπαύεται στις πράσινες δάφνες του και συνεχίζει να προσθέτει φιλικές προς το περιβάλλον πρωτοβουλίες.

Ένας σούπερ ποδηλατόδρομος μήκους 100 χιλιομέτρων (με το όνομα Ruhr RS1 και η αλλιώς “Διαδρομή 66 για ποδηλάτες”).

Διαμορφώνεται σιγά σιγά πάνω σε παλιούς βιομηχανικούς σιδηροδρόμους. Δεδομένου ότι το πρώτο στάδιο των 6 χιλιομέτρων ολοκληρώθηκε το 2015 και συνδέει το Έσσεν και το Mulheim an der Ruhr, εκτιμάται ήδη ότι έχει μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 16.600 τόνους ετησίως.

Όταν ολοκληρωθεί το 2030, θα συνδέσει τις πόλεις Hamm και Duisburg με μια σειρά από μονοπάτια που διασχίζουν την ευρύτερη περιοχή της Metropole Ruhr.

Μια σειρά από μονοπάτια πεζοπορίας στη φύση έχουν επίσης δημιουργηθεί μέσα και γύρω από την πόλη για να συμβάλουν στην ενίσχυση της τοπικής ενασχόλησης των φυσικών οικοτόπων.

Το 2022 ολοκληρώθηκε η διαδρομή ZollvereinSteig μήκους 26 χιλιομέτρων στα βόρεια του Έσσεν, ενώ η τελευταία προσθήκη είναι η 33 χιλιομέτρων DeilbachSteig που συνδέει το Έσσεν με τις γειτονικές πόλεις Velbert και Hattingen. Όλα τα μονοπάτια είναι εύκολα προσβάσιμα με τη δημόσια συγκοινωνία.

Περισσότερα από 100 αστικά αγροκτήματα που διευθύνονται από την κοινότητα έχουν επίσης αναδυθεί σε όλο το Έσσεν, όπως το Bonnekamp Permaculture Farm, ένας φάρος της βιοποικιλότητας και της παραγωγής τροφίμων που πουλά τα βιολογικά προϊόντα του σε όλη την πόλη. «Μερικοί άνθρωποι έμεναν έκπληκτοι με παλιά δοχεία γεμάτα με καρότα, λαχανόριζα ή κολοκύθες, [αλλά] σήμερα όλο και περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν τώρα ότι σε αυτά τα έργα οι ιδέες βιώσιμης ανάπτυξης ανθίζουν», δήλωσε η πολεοδόμος Dr Juliane von Hagen.

Μεταξύ των πολλών «Γαλάζιων» μεταμορφώσεων της πόλης είναι η δημιουργία λιμνών με τη συλλογή βρόχινου νερού.

Η λίμνη στο Krupp Park τροφοδοτείται από το νερό της βροχής που ρέει κάτω από σωλήνες από την οροφή ενός κτιρίου στον κοντινό γίγαντα του χάλυβα και της μηχανικής ThyssenKrupp AG, ενώ η λίμνη Niederfeldsee τραβάει νερό από τις γύρω στέγες για να φωτίσει μια άλλη πρώην βιομηχανική περιοχή. Λίμνες βρόχινου νερού με πάπιες πλαισιώνουν επίσης φοιτητικά καταλύματα στο νέο University Park του Έσσεν.

Ίσως η πιο σκληρή από τις «Μπλε» λύσεις του Έσσεν περιελάμβανε την αποκατάσταση του ποταμού Emscher, που θεωρείται βιολογικά νεκρός, ένας «ανοιχτός υπόνομος», από τα τέλη του 19ου αιώνα.

Μετά από ένα πρόγραμμα καθαρισμού δύο δεκαετιών, η πέστροφα επέστρεψε και πάλι στον αναζωογονημένο ποταμό το 2015. Μια πρόσφατη καταμέτρηση βρήκε περισσότερα από 1.000 είδη ψαριών και ζώων που ζουν κατά μήκος του Emscher, συμπεριλαμβανομένων προηγουμένως απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών.

Το Emscher είναι επίσης το επίκεντρο ενός δικτύου αντλιοστασίων λυμάτων μήκους 51 χιλιομέτρων που αποτελούν το μεγαλύτερο έργο λυμάτων στην Ευρώπη.

Αν και οι άνθρωποι δε θέλουν να έρθουν σε… επαφή με την πέστροφα, στη λίμνη Baldeney μπορεί κανείς να κολυμπήσει και να κάνει μια βαρκάδα. Όλα αυτά, πίσω από τον καθαρισμένο ποταμό Ρουρ. Όταν οι κολυμβητές έπεσαν εδώ το 2017, ήταν η πρώτη φορά που επιτρεπόταν επίσημα το μπάνιο στο Ρουρ εδώ και 46 χρόνια.