Βραζιλία: Το λόμπι της αγροτικής βιομηχανίας “απειλεί” τον Λούλα

Η απόφαση του Ινάσιο Λούλα να απομακρύνει την ηγεσία του στρατού λόγω της «αδυναμίας» της να αποτρέψει τους βανδαλισμούς των Μπολσοναριστών έριξε φως στη μία βασική απειλή που έχει να αντιμετωπίσει ο Πρόεδρος της Βραζιλίας. Το πρόβλημα ήταν γνωστό και το είχε θίξει άλλωστε και ο ίδιος πριν προχωρήσει στην αποστρατεία 40 υψηλόβαθμων στελεχών του στρατεύματος.

Λίγο μετά την ανάληψη της Προεδρίας ο Λούλα είχε προαναγγείλει ότι θα προχωρήσει σε εξυγίανση των σωμάτων ασφαλείας με την εκκαθάριση των «σκληροπυρηνικών οπαδών του Μπολσονάρου», οι οποίοι δεν δίσταζαν να συζητούν ανοιχτά ακόμα και για ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, προκειμένου να επαναφέρουν τον ακροδεξιό πρώην Πρόεδρο στην εξουσία.

Ενα αγκάθι στα νώτα της κυβέρνησης

Η δεύτερη μεγάλη απειλή για τον Λούλα προέρχεται, ωστόσο, από αλλού. Πρόκειται για το λόμπι της αγροτικής βιομηχανίας που επίσης στήριξε την «απόπειρα πραξικοπήματος» με τη βία και το οποίο ήδη προεκλογικά είχε θορυβηθεί από το γεγονός ότι τα θέματα του περιβάλλοντος και της κλιματικής κρίσης βρίσκονταν ψηλά στην ατζέντα του νέου Προέδρου. Αγροτοβιομήχανοι και στρατιωτικοί αποτελούν, κατά τον ανθρωπολόγο Πιέρο Λάιρνερ, «αγκάθια στο σώμα της κυβέρνησης» που θα μπορούσαν να της προκαλέσουν σοβαρά τραύματα.

Η περιβαλλοντική πολιτική ήταν βεβαίως προτεραιότητα του Λούλα και κατά τη διάρκεια της προηγούμενής του Προεδρίας το διάστημα 2003-2011. Η αρμόδια υπουργός Περιβάλλοντος Μαρίνα Σίλβα είχε προσπαθήσει να περάσει αλλαγές στη νομοθεσία και να περιορίσει την αποψίλωση των δασών και τη μετατροπή αυτών των εκτάσεων σε μονοκαλλιέργειες σόγιας. Παρά τις δυσκολίες, η καταστροφή των δασών περιορίστηκε από το 2005 έως το 2012 κατά περίπου 70% σε σχέση με την περασμένη δεκαετία, ενώ εφαρμόστηκε και το μέτρο της εισαγωγής ενός μητρώου διαφάνειας, όπου μπορούσε να ελέγξει κανείς ποιες δασικές περιοχές είχαν αλλάξει καθεστώς.

Το μεγάλο πισωγύρισμα

Ολα αυτά εξαφανίστηκαν φυσικά στα χρόνια της Προεδρίας του Μπολσονάρου, ο οποίος διατηρούσε άριστες σχέσεις με την αγροτική βιομηχανία και δεν δίσταζε να αποκαλεί την αποδάσωση ως απόδειξη «ανάπτυξης» της χώρας. Ο τομέας αυτός διέθετε πάντοτε προσβάσεις στις τάξεις του στρατού, τον οποίο επιστράτευσε συχνά για να εφαρμόσει σχέδια μετατροπής δασικών εκτάσεων σε αγροκτήματα.

Η «σαβανοποίηση» μεγάλων περιοχών του Αμαζονίου αποτελεί τώρα ένα από τα πιο επείγοντα προβλήματα της τρίτης προεδρικής θητείας του Λούλα. Αν η αποψίλωση συνεχιστεί με τους σημερινούς ρυθμούς, τότε μέχρι το 2025 «θα πρέπει να ξεχάσουμε τον Αμαζόνιο όπως τον ξέρουμε» σύμφωνα με αναλύσεις επιστημόνων.

Τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά του «πνεύμονα του πλανήτη» συντελέστηκαν από το Μπολσονάρου στον πρώτο ενάμιση χρόνο της θητείας του και ειδικά στην περίοδο της πανδημίας, όταν προώθησε μια σειρά νομοθετικές πρωτοβουλίες στα «μουλωχτά». Η δυνατότητα αποδάσωσης ανήκε σε αυτή την κατηγορία, όπως και η «απελευθέρωση» της οπλοκατοχής και ο περιορισμός της διαφάνειας του κρατικού τομέα. Ο Λούλα έχει ήδη προωθήσει μια σειρά διατάγματα για να ακυρώσει πολλές από τις αποφάσεις αυτές.

Η επιστροφή της Σίλβα

Η μετονομασία του υπουργείου Περιβαλλοντικής Πολιτικής σε Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και κυρίως η επιστροφή σε αυτό της Μαρίνα Σίλβα αποτιμήθηκαν ως ενδείξεις ότι ο Πρόεδρος είναι αποφασισμένος να έρθει σε ρήξη με τα συμφέροντα, που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την οικολογική υποβάθμιση της χώρας.

H Σίλβα είχε αποχωρήσει το 2008 από το υπουργείο διαφωνώντας σε ζητήματα «προτεραιοποίησης», που αφορούσαν ακριβώς την αγροτική πολιτική, αλλά επανήλθε τώρα στο πλευρό του Λούλα και ήταν ένα από τα ισχυρά χαρτιά της προεκλογικής του ομάδας. H 64χρονη πολιτικός, γεννημένη η ίδια στον Αμαζόνιο και πρώην εργάτρια στις φυτείες καουτσούκ, μπήκε από τα φοιτητικά της χρόνια στη ριζοσπαστική Αριστερά. Βρέθηκε στο πλευρό του αγροτοσυνδικαλιστή Τσίκο Μέντες, στην περιφέρεια του Άκρε, «πατρίδα του καουτσούκ», ο οποίος δολοφονήθηκε από τους μεγαλογαιοκτήμονες του τομέα, υπόθεση που προκάλεσε κύμα οργής στη χώρα και είχε μεγάλη απήχηση και στο εξωτερικό. Το 2008, λίγο πριν την παραίτησή της, ο βρετανικός Guardian είχε κατατάξει τη Σίλβα ανάμεσα στους 50 ανθρώπους που θα μπορούσαν «να βοηθήσουν να σωθεί ο πλανήτης». Τώρα έχει μια δεύτερη ευκαιρία να αποδείξει ότι ο χαρακτηρισμός αυτός δεν της αποδόθηκε άδικα. Στο πλευρό της θα βρίσκεται η 49χρονη Σόνια Γκουαζαζάρα, υπουργός υπεύθυνη για τους αυτόχθονες πληθυσμούς και εκπρόσωπος της ομώνυμης φυλής ιθαγενών.

Θα έχουν να αντιμετωπίσουν το λόμπι των Agrobusiness που έχει πολύ ισχυρή εκπροσώπηση στο Εθνικό Κογκρέσο και ελέγχει, αν δεν υπαγορεύει, παραδοσιακά τη νομοθεσία που αφορά τα συμφέροντα των μεγάλων γαιοκτημόνων. Αυτοί ήταν που στήριξαν μέχρι την τελευταία στιγμή τον Μπολσονάρου, μη διστάζοντας να χρησιμοποιήσουν ακόμα και ωμή βία εναντίον ιθαγενών και αγροτικών πληθυσμών. Πρόβλημα μπορεί να αποτελέσει το γεγονός ότι στην ανάγκη του να σχηματίσει μια ευρεία πλειοψηφία ο Λούλα αναγκάστηκε να συνεργαστεί και με τον γερουσιαστή και πλέον υπουργό Γεωργίας Κάρλος Φάβαρο, ο οποίος θεωρείται φίλος της γεωργικής βιομηχανίας. Η μάχη λοιπόν για την προστασία του Αμαζονίου, των ιθαγενών και του περιβάλλοντος συνολικά δεν θα είναι καθόλου εύκολη. Ο Λούλα θα χρειαστεί πολλή φαντασία και ίσως και μια προσωπική υπέρβαση για να μετατρέψει τη Βραζιλία σε μια περιβαλλοντική υπερδύναμη, όπως είχε υποσχεθεί αμέσως μετά την ορκωμοσία του. Το μοντέλο οικονομικής μεγέθυνσης της Βραζιλίας ταυτίστηκε με μια καταστροφική αντιμετώπιση του περιβάλλοντος ως εσαεί αναλώσιμη «πρώτη ύλη». Η αντιστροφή αυτού του μοντέλου θα απαιτήσει ρήξεις με πολύ μεγάλα συμφέροντα, που έχουν δίχτυα σε ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό. Το στοίχημα είναι μεγάλο και καθόλου σίγουρο…

πηγή – Κώστας Αργυρός / avgi.gr