Βρετανία: Ο Σούνακ χρειάζεται ένα θαύμα για τις επερχόμενες εκλογές

Λίγο πριν από την αλλαγή του χρόνου η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε μία νίκη του Brexit: ο αφρώδης οίνος και το κρασί θα μπορούν και πάλι να πωλούνται σε μπουκάλια μεγέθους μίας πίντας (δηλαδή 0,568 του λίτρου), όπως συνέβαινε πριν από την ένταξη στην Ε.Ε. Για ορισμένους παραδοσιακούς Βρετανούς, πρόκειται για επιτυχία.

Ωστόσο, είναι αμφισβητήσιμο το κατά πόσο αυτή η αλλαγή θα δώσει νέα ώθηση στη συντηρητική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Σούνακ. Ενόψει του 2024 και των αναμενόμενων εκλογών που θα διεξαχθούν τον Μάιο ή το φθινόπωρο, το Συντηρητικό Κόμμα απειλείται με πανωλεθρία.

“Ο Σούνακ και οι Συντηρητικοί χρειάζονται ένα θαύμα”, τονίζει ο πολιτικός επιστήμονας Μαρκ Γκαρνέτ από το Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ. Στις δημοσκοπήσεις προβλέπεται εδώ και καιρό βαριά ήττα για την κυβέρνηση – με το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα να προπορεύεται με 15-25% διαφορά. Επιπλέον, η διαφορά από τους Σοσιαλδημοκράτες δεν μειώνεται.

Το 2023 οι Συντηρητικοί δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν ούτε μια φορά το 29% δημοσκοπικά και εάν στις εκλογές συγκεντρώσουν ένα τέτοιο ποσοστό ψήφων, θα πρόκειται για το χειρότερο εκλογικά αποτέλεσμα στην ιστορία του κόμματος, σύμφωνα με την διαδικτυακή πύλη inews.

Οι πληγές του παρελθόντος

Η πτώση της δημοτικότητας των Συντηρητικών συνδέεται πρωτίστως με δύο ονόματα: αυτό του Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος προκάλεσε τους ψηφοφόρους με τα ψέματά του, την υπόθεση Partygate και τις πελατειακές σχέσεις, αλλά και εκείνο της διαδόχου του, Λιζ Τρας, της πιο βραχύβιας πρωθυπουργού στην ιστορία, η οποία πρόλαβε όμως να οδηγήσει την οικονομία στο χάος – πολλοί Βρετανοί υποφέρουν μέχρι σήμερα εξαιτίας της διαχείρισής της. Μετά από 14 χρόνια συντηρητικών κυβερνήσεων και πέντε διαφορετικούς πρωθυπουργούς, πολλοί Βρετανοί χόρτασαν και αναζητούν την αλλαγή.

Ο Σούνακ, ο οποίος παρουσιάζεται ως κάποιος που θα φέρει μία νέα αλλαγή, δεν φαίνεται να μπορεί να σταματήσει αυτήν την καθοδική πορεία. Στην Ε.Ε. είναι επίσης λίγοι εκείνοι που υπολογίζουν ότι ο Σούνακ θα επικρατήσει: ακόμη και η γερμανική κυβέρνηση φαίνεται να καλλιεργεί μάλλον τις σχέσεις με το βρετανικό Εργατικό Κόμμα.

Μόνο μία υπόσχεση εκπληρώθηκε Ο Σούνακ δεν κατάφερε σε κανένα ζήτημα μέχρι στιγμής να κερδίσει και πάλι την ευρεία πλειοψηφία με το μέρος του. Την άνοιξη αναμένεται να ανακοινώσει φορολογικές μειώσεις, ενώ ενδέχεται να ακυρωθεί και η φορολογία κληρονομιάς, όπως γράφουν βρετανικά μέσα ενημέρωσης. Ο 43χρονος πρωθυπουργός προέβη σε πέντε υποσχέσεις πριν από έναν χρόνο, βάσει των οποίων θα έπρεπε να αξιολογηθεί. Όμως κατάφερε να υλοποιήσει μόλις τη μία: ο πληθωρισμός έχει υποδιπλασιαστεί.

Οι οικονομολόγοι ωστόσο επισημαίνουν πως αυτό οφείλεται λιγότερο στον Σούνακ και περισσότερο στη βελτιωμένη παγκόσμια οικονομική κατάσταση. Όσον αφορά τις υπόλοιπες υποσχέσεις, τα πράγματα είναι δυσοίωνα: Η οικονομική δραστηριότητα είναι στάσιμη, το δημόσιο χρέος δεν μειώνεται και ο χρόνος αναμονής στο δημόσιο σύστημα υγείας NHS έχει αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Η παράνομη μετανάστευση έχει υποχωρήσει κάπως, όμως υπάρχουν πάρα πολλές αιτήσεις ασύλου που δεν έχουν αξιολογηθεί ακόμη. Ο Σούνακ δεν είναι ρήτορας όπως ο Τζόνσον, δεν μπορεί να ενθουσιάσει τα πλήθη. Αντιθέτως, ο πλούτος του και η τάση του να ταξιδεύει ακόμη και σε μικρές αποστάσεις με ελικόπτερο ενισχύουν την εικόνα ενός απόμακρου πολιτικού.

Οι Συντηρητικοί σε διάσταση

Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του πριν από 14 μήνες ο Σούνακ είχε υποσχεθεί “ακεραιότητα, επαγγελματισμό και υπευθυνότητα σε όλα τα επίπεδα”. Μετά τα σκάνδαλα του Τζόνσον η χώρα ήλπιζε πως έρχεται η σταθερότητα. Και όμως είναι οι Συντηρητικοί που προκαλούν ακόμη τη μεγαλύτερη δημόσια αναστάτωση.

Τα εσωκομματικά προβλήματα αποσπούν την προσοχή από το κυβερνητικό πλάνο – πριν λίγες ημέρες ο υπουργός Εσωτερικών Τζέιμς Κλέβερλι κλήθηκε να απολογηθεί για ένα αστείο που έκανε σχετικά με τα χάπια βιασμού.

Αλλά και πολιτικά οι Συντηρητικοί δεν συμβαδίζουν πάντοτε. Ο Σούνακ κατάφερε να περιορίσει τις αντιδράσεις από τη δεξιά πτέρυγα σχετικά με την πολιτική του για το άσυλο. Κατά το νέο έτος όμως το συγκεκριμένο ζήτημα θα βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο. Οι δεξιοί συντηρητικοί φέρονται να έλαβαν ορισμένες υποσχέσεις – τις οποίες απορρίπτουν με τη σειρά τους οι πιο μετριοπαθείς.

Το ενδεχόμενο ενός συμβιβασμού μοιάζει απίθανο.

“Η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Σούνακ στην αρχή του νέου έτους θα είναι η αποφυγή των εσωκομματικών διενέξεων”, εκτιμά ο ειδικός Γκαρνέτ, προσθέτοντας όμως ότι πολλοί βουλευτές “πιστεύουν πως οι επόμενες εκλογές είναι ήδη χαμένες”.

Ορισμένοι βουλευτές έχουν ανακοινώσει πως δεν θα θέσουν εκ νέου υποψηφιότητα, ενώ φημολογείται πως οι εναπομείναντες Συντηρητικοί δίνουν πλέον σκληρή μάχη για να διατηρήσουν τις περιφέρειες-προπύργια του κόμματος.

Μία ακόμη αλλαγή ηγεσίας;

Ο Γκαρνέτ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να αλλάξει και πάλι η ηγεσία του κόμματος: “Πολλοί Συντηρητικοί βουλευτές θεωρούν πως μία τέτοια αλλαγή είναι η τελευταία ευκαιρία του κόμματος”.

Παρασκηνιακά γίνονται συζητήσεις σχετικά με ενδεχόμενους διαδόχους του Σούνακ – περισσότερο όμως μετεκλογικά, όταν το κόμμα θα έχει περάσει στην αντιπολίτευση. Εδώ και καιρό ακούγεται το όνομα της υπουργού Οικονομικών Κέμι Μπάντενοχ, της πρώην υπουργού Εσωτερικών Σουέλα Μπρέιβερμαν ή του πρώην υπουργού Μετανάστευσης Ρόμπερτ Τζένρικ – όλοι τους ανήκουν στη δεξιά πτέρυγα του κόμματος. Γι’ αυτό και οι παρατηρητές αναμένουν πως σε περίπτωση ήττας στις εκλογές οι Συντηρητικοί θα μετατοπιστούν ακόμη πιο δεξιά στο πολιτικό φάσμα.

Κίνδυνος από τα δεξιά

Ανησυχητική για τους Συντηρητικούς είναι και η δημοσκοπική επιτυχία του δεξιού κόμματος Reform UK – άλλοτε Κόμμα Brexit.

Αφ’ ότου παραγκωνίστηκαν για καιρό από τους Συντηρητικούς, οι δεξιοί λαϊκιστές συγκεντρώνουν έως και 10% στις δημοσκοπήσεις. Ακόμη κι αν δεν έχει καμία ελπίδα να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, το συγκεκριμένο κόμμα θα μπορούσε να πάρει αρκετές από τις ψήφους των Συντηρητικών.

Ο πρωθυπουργός θα μπορούσε ακόμη και να αντικατασταθεί από έναν δεξιό λαϊκιστή: ο πρωτοστάτης του Brexit και συνιδρυτής του Reform UK Νάιτζελ Φάρατζ φλερτάρει εδώ και εβδομάδες με την επιστροφή στο Συντηρητικό Κόμμα – και δεν αποκλείει ούτε και την ανάληψη της ηγεσίας του.