Wagenknecht και Díaz φέρνουν τα πάνω κάτω στην αριστερή πολιτική σε Γερμανία και Ισπανία

Η Sahra Wagenknecht στη Γερμανία και η Yolanda Díaz στην Ισπανία έχουν σχεδόν καταστρέψει τα εδραιωμένα αριστερά κόμματα των χωρών τους, καταλαμβάνοντας τον πολιτικό τους χώρο με ολοκαίνουργιες συμμαχίες – αλλά πώς έφτασαν ως εκεί;

Το ισπανικό αριστερό κόμμα Podemos πιστοποίησε το διαζύγιό του από την αριστερή συμμαχία Sumar – με επικεφαλής την Yolanda Díaz – αποχωρώντας από την κοινοβουλευτική ομάδα το βράδυ της Τρίτης, ύστερα από μια ατελείωτη σειρά διαπληκτισμών.

Παράλληλα, η κοινοβουλευτική ομάδα του μεγαλύτερου αριστερού κόμματος της Γερμανίας, του Die Linke, διαλύθηκε επίσημα την Τετάρτη λόγω της αποχώρησης της σημαίνουσας βουλευτή Sahra Wagenknecht, η οποία είχε αποχωρήσει από το κόμμα μαζί με άλλους εννέα βουλευτές για να δημιουργήσει ένα εναλλακτικό κίνημα, τη Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW).

Φαίνεται προς το παρόν ότι η αποστασία της Wagenknecht και της Díaz έχει σχεδόν περιθωριοποιήσει τα παραδοσιακά αριστερά κόμματα στις χώρες τους, ανατρέποντας το πολιτικό τοπίο στη Γερμανία και την Ισπανία.

Στη Γερμανία, η διάσπαση δεν αποτελεί μόνο πλήγμα για την πολιτική θέση του Die Linke στο κοινοβούλιο, αλλά θέτει επίσης σε κίνδυνο την παρουσία της παλαιάς αριστεράς στην Μπούντεσταγκ συνολικά.

Σήμερα, με δημοσκοπικό ποσοστό 3%, το κόμμα Die Linke δεν θα καταφέρει να πιάσει το εκλογικό όριο του 5% για να κερδίσει έδρες στο κοινοβούλιο στις επόμενες εκλογές, ενώ το BSW έχει αυξήσει το ποσοστό του στο 7,8%.

Στην Ισπανία, το Sumar της Díaz εκτόπισε το άλλοτε ισχυρό Podemos από την κυβέρνηση, ενώ παράλληλα μάζεψε προοδευτικούς ψηφοφόρους για να φτάσει το 8%, σε αντίθεση με το Podemos που βρίσκεται στο ιστορικά χαμηλό 2%, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Ενώ το Sumar διατηρεί το καθεστώς της ομάδας της, οι βουλευτές του Podemos αναγκάστηκαν να ενταχθούν στη μεικτή ομάδα.

Οι παράλληλες τάσεις στις δύο χώρες δεν διέφυγαν της προσοχής των πρωταγωνιστών, προαναγγέλλοντας ευρύτερες αναταράξεις στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής αριστεράς.

«Βλέπω ομοιότητες στις συγκρούσεις σχετικά με τη σωστή πορεία που πρέπει να ακολουθήσουν τα αριστερά κόμματα, οι οποίες πιθανώς συνέβαλαν και στη δημιουργία νέων κομμάτων στην Ισπανία», δήλωσε η Wagenknecht στο Euractiv σχετικά με το κόμμα Sumar της Díaz.

Πώς όμως ο Wagenknecht και ο Díaz ανέτρεψαν τα καθιερωμένα αριστερά κόμματα;

Ξεκινώντας από το εσωτερικό

Στα πρόθυρα της κατάρρευσης του κομμουνιστικού συστήματος, η Wagenknecht εντάχθηκε «από περιφρόνηση» στο κομμουνιστικά προσανατολισμένο SED, τον προκάτοχο του Die Linke. Ως ηγετικό στέλεχος του ορθόδοξου κομμουνιστικού κλάδου, η Wagenknecht προήχθη γρήγορα στο διοικητικό συμβούλιο του κόμματος το 1990, όταν αυτό μετατράπηκε σε PDS. Ωστόσο, σημαντικοί συνάδελφοί της την ανάγκασαν να αποχωρήσει επειδή ήταν πολύ ριζοσπαστική.

Παρόλα αυτά, η Wagenknecht διατήρησε την επιρροή της και επέστρεψε στο διοικητικό συμβούλιο το 2000. Καθώς το κόμμα της, το PDS, συγχωνεύτηκε με άλλες δυνάμεις και μετονομάστηκε σε Die Linke, η Wagenknecht απέκτησε ανώτερα αξιώματα, πρώτα ως ευρωβουλευτής και στη συνέχεια ως βουλευτής.

Στην Ισπανία, η Yolanda Díaz, μέλος του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, εντάχθηκε στο Podemos το 2019, αφού ξεκίνησε την πολιτική της καριέρα στην Izquierda Unida – ένα αριστερό κόμμα που συγκεντρώνει διάφορα μικρότερα, όπως το Ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Από το 2007 έως το 2017, κατείχε διάφορες πολιτικές θέσεις σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο με την Izquierda Unida, ενώ μετά την ένταξή της στο Podemos το 2019, ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Pedro Sánchez την έκανε υπουργό Εργασίας το 2020.

Παίρνοντας τα φώτα της δημοσιότητας

Η Wagenknecht οδήγησε το Die Linke σε δύο γενικές εκλογές, το 2013 και το 2017, και διετέλεσε κατά διαστήματα αρχηγός της αντιπολίτευσης. Οι αμφιλεγόμενες αλλά λαμπρές δημόσιες εμφανίσεις της ανέβασαν γρήγορα το προφίλ της.

Αναδείχθηκε ως μια κοινωνικά συντηρητική αριστερή φιγούρα μετά την προσφυγική κρίση του 2015, μιλώντας ενάντια στις φιλελεύθερες πολιτικές της τότε καγκελαρίου Angela Merkel. Ο ρόλος της ως επαναστάτριας της μεταναστευτικής πολιτικής έδωσε το έναυσμα για χρόνια δημόσιων διαπληκτισμών με διάφορους ηγέτες του Die Linke, οι οποίοι θεωρούσαν τις θέσεις της υπερβολικά δεξιές.

Τότε ήταν που η Wagenknecht συμμετείχε για πρώτη φορά σε ένα εναλλακτικό αριστερό κίνημα πολιτών (“Aufstehen”), μαζί με απογοητευμένους αριστερούς βουλευτές, ενώ παρέμεινε μέλος του Die Linke. Η ομάδα γρήγορα κατέρρευσε εξαιτίας αμφίβολων πειραμάτων με την τεχνητή νοημοσύνη και εσωτερικών διαπληκτισμών.

Για πρώτη φορά, η Wagenknecht ήρθε αντιμέτωπη με τον ίδιο της τον εαυτό. Υποφέροντας από επαγγελματική εξουθένωση, η Wagenknecht αποσύρθηκε από την ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδας του Die Linke.

Η θητεία της Díaz ως υπουργού Εργασίας από το 2020, από την άλλη, αύξησε το δημόσιο προφίλ της, καθώς ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων για την αύξηση του κατώτατου μισθού και απέτρεψε μαζικές απολύσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Ο πρώην ηγέτης των Podemos, Pablo Iglesias, ανακοίνωσε τον Μάιο του 2021 ότι θα αποσυρθεί από την πολιτική και θα αφήσει τη θέση του αντιπροέδρου στην κυβέρνηση, ενώ όρισε τη Yolanda Díaz πολιτική του διάδοχο – μια απόφαση που ανακοίνωσε στον Τύπο χωρίς να συμβουλευτεί την ίδια.

Η Díaz, η οποία ποτέ δεν ευθυγραμμίστηκε πλήρως με το Podemos, δεν ήθελε να αναλάβει την ηγεσία, με αποτέλεσμα να προκληθούν εσωτερικές διαμάχες με τη γενική γραμματέα του κόμματος Ione Belarra και την Irene Montero, πρώην υπουργό ισότητας.

Όμως, ενώ το Podemos δεν πήγαινε καλά στις δημοσκοπήσεις, η δημοτικότητα της Díaz αυξανόταν. Αυτό οφειλόταν στην εμβληματική της μεταρρύθμιση του 2022 για τα εργασιακά, η οποία ενίσχυσε τις συμβάσεις αορίστου χρόνου και περιόρισε τις επισφαλείς, προσωρινές θέσεις εργασίας.

Αδράζοντας την ευκαιρία

Για τη Wagenknecht, η κατάλληλη στιγμή έφτασε στις αρχές του 2023. Εν μέσω ενός προηγούμενου κύματος δυσαρέσκειας με την κυβέρνηση και την αύξηση του κόστους ζωής μετά τον πόλεμο της Ρωσίας, η Wagenknecht έγινε πρωτοσέλιδο διοργανώνοντας μια «Διαδήλωση για την Ειρήνη» με χιλιάδες συμμετέχοντες στο Βερολίνο.

Ενώ η ηγεσία του Die Linke και τα μέσα ενημέρωσης της επιτέθηκαν επειδή προσέλκυσε φιλορωσικά και ακροδεξιά πλήθη, η Wagenknecht είδε ένα κενό στην αγορά.

Ωστόσο, παρόλο που ο κυβερνητικός συνασπισμός κατέρρεε στις δημοσκοπήσεις, το Die Linke, επί μακρόν βαρύ χαρτί της αντιπολίτευσης, συγκέντρωνε μόλις 4%.

«[Το Die Linke] δεν θεωρείται πλέον ως αποτελεσματική αντιπολίτευση», δήλωσε η Wagenknecht στο Euractiv, έχοντας προηγουμένως υποστηρίξει ότι το κόμμα είχε γίνει υπερβολικά παρόμοιο με τους Πράσινους, εστιάζοντας υποτίθεται στην κλιματική αλλαγή και σε θέματα φύλου αντί για την οικονομική δικαιοσύνη, ενώ το ακροδεξιό AfD μάζευε τις ψήφους διαμαρτυρίας.

Έπειτα από μήνες φημών, ανακοίνωσε τελικά την αποχώρησή της από το κόμμα και τη δημιουργία ενός αντίπαλου αριστερού κόμματος με την ονομασία «Alliance Sahra Wagenknecht» (BSW) τον Οκτώβριο, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει ως κόμμα το επόμενο έτος.

«Με το νέο κόμμα, θα βάλουμε [την κοινωνική δικαιοσύνη, τους καλύτερους μισθούς, τη μετανάστευση και την ειρήνη] στην ατζέντα και θα καλύψουμε ένα κενό στο κομματικό σύστημα», δήλωσε στο Euractiv.

Η στιγμή της Díaz ήρθε τον Ιούλιο του 2022, όταν, μετά από μήνες προετοιμασίας, εγκαινίασε το Sumar, μια πλατφόρμα που αποσκοπεί στην υπέρβαση των πολιτικών κομμάτων για να συγκεντρώσει όλες τις αριστερές δυνάμεις στην Ισπανία, εκτός από τους σοσιαλιστές (PSOE).

Μετά την αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον της Díaz στο τιμόνι των Podemos, ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2023 ότι θα κατέβει στις ισπανικές εθνικές εκλογές ως επικεφαλής της λίστας με το Sumar, επιμένοντας ότι τοPodemos θα πρέπει να ενταχθούν στον συνασπισμό αντί αυτού.

Αυτό που θα έπρεπε να είναι μια αργή, ολοκληρωμένη διαδικασία οικοδόμησης συνασπισμού από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2023, όταν είχαν προγραμματιστεί οι εθνικές εκλογές, παρεμποδίστηκε από τις περιφερειακές εκλογές του Μαΐου, στις οποίες το κεντροδεξιό PP και το ακροδεξιό Vox κέρδισαν πανηγυρικά, καθώς ο Sánchez προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τον Ιούλιο.

Αντί για έξι μήνες όμως, η Díaz έπρεπε να ολοκληρώσει τις συμφωνίες με όλες τις αριστερές δυνάμεις και να σχεδιάσει τη δομή του Sumar μέσα σε δύο μήνες.

Το Podemos ήταν το τελευταίο κόμμα που συμφώνησε με την Díaz, καταγράφοντας τον συνασπισμό τέσσερις ώρες πριν από την καταληκτική ημερομηνία. Οι κύριες ανησυχίες για το Podemos παρέμειναν η κατανομή των εδρών και της πολιτικής δύναμης εντός του συνασπισμού – καθώς οι ηγέτες του Podemos ήθελαν να αποφύγουν να χάσουν τη σημασία και την προβολή τους.

Οι ανησυχίες αυτές παρέμειναν, με συνεχείς διαμάχες μεταξύ της ηγεσίας του Podemos και του Díaz σχετικά με τη συμμετοχή του κόμματος στον συνασπισμό και την κατανομή των κορυφαίων θέσεων εργασίας, που τελικά οδήγησαν στην αποχώρηση του Podemos από το Sumar.

Μετά τις εθνικές εκλογές, κατά τη διάρκεια των κυβερνητικών διαπραγματεύσεων, η Díaz έθεσε βέτο στην Irene Montero των Podemos να κρατήσει το Υπουργείο Ισότητας, διώχνοντας τελικά τους Podemos από το νέο υπουργικό συμβούλιο του Sánchez.

«Η απόφαση έχει να κάνει με το γεγονός ότι δεν μπορούμε να κάνουμε πολιτική στην κοινοβουλευτική ομάδα Sumar. Το Podemos δεν επιτρέπεται να κάνει πολιτική με τη μορφή παρεμβάσεων ή προτάσεων», επέμεινε την Τρίτη ο βουλευτής του Podemos Javier Sánchez.

Πηγή: euractiv.gr