Δικαστική απόφαση για ασυνόδευτους ανηλίκους

Το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού είναι μία από τις τέσσερις θεμελιώδεις αρχές της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που στις 20 Νοεμβρίου συμπληρώνονται 31 χρόνια από την υπογραφή της.

Στη Σύμβαση του ΟΗΕ το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού περιγράφεται ως το πρωταρχικό κριτήριο για όλα τα ζητήματα που το αφορούν και μαζί με την αρχή της μη διάκρισης, το δικαίωμα στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη, καθώς και το δικαίωμα στη συμμετοχή και την ακρόαση, συγκροτούν τον πυρήνα της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. 

Το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού περιλαμβάνεται στις προϋποθέσεις του νομοθετικού πλαισίου (νόμος 4636/2019 “Περί Διεθνούς Προστασίας και άλλες διατάξεις”), που έχει τεθεί σε ισχύ από την αρχή του χρόνου, ωστόσο δεν λαμβάνεται υπόψη ως κριτήριο σε κανένα στάδιο της διαδικασίας χορήγησης ασύλου, γεγονός που έχει καταστήσει δυσχερέστερη τη θέση ευάλωτων αιτούντων άσυλο, όπως οι ανήλικοι πρόσφυγες, κι έχουν αυξηθεί οι απορριπτικές αποφάσεις των αιτήσεών τους για χορήγηση της διεθνούς προστασίας. 

Η επίκληση του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού αποτέλεσε βασικό επιχείρημα της νομικής ομάδας Legal Helpdesk της ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων, η οποία ανέλαβε να εκπροσωπήσει ανήλικους αιτούντες άσυλο ενώπιον Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών και Διοικητικών Πρωτοδικείων. 

Με την υπ’ αριθμόν 300/2020 απόφασή του το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης έκρινε ότι σε υπόθεση ασυνόδευτου ανήλικου η Επιτροπή Προσφυγών δεν αξιολόγησε ορθά την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού και, κατά συνέπεια, πρέπει κατά το σκέλος αυτό να ακυρωθεί. 

Όπως τονίζει ο δικηγόρος του Legal Helpdesk της ΑΡΣΙΣ Κώστας Κυρμανίδης, “η απόφαση είναι σημαντική τόσο επειδή λαμβάνει χώρα βάσει των νέων διατάξεων για το άσυλο όσο και επειδή κρίνει θετικά το αίτημά μας θεμελιώνοντάς το στην αξιολόγηση του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού, μία έννοια που σε αρκετές περιπτώσεις δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη από τα αρμόδια όργανα που εξετάζουν αιτήματα ανηλίκων για χορήγηση διεθνούς προστασίας”. 

Το δεύτερο μεγάλο “αγκάθι” του νέου νόμου αφορά τη σύνθεση των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών, οι οποίες είναι αρμόδιες να εξετάζουν τις ενστάσεις όσων απορρίπτεται σε πρώτο βαθμό η αίτησή τους για άσυλο. 

Η νομική υπηρεσία της ΑΡΣΙΣ έχει καταθέσει διαδοχικά υπομνήματα προς τους αρμόδιους φορείς στα οποία επισημαίνει τις αμφιβολίες όσον αφορά τη συνταγματικότητα της σύνθεσης των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών, τη μη υλοποίηση ή την υπολειτουργία του θεσμού της Επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων, καθώς και την έλλειψη νομικής συνδρομής κατά τη διαδικασία υποβολής και εξέτασης των αιτημάτων για διεθνή προστασία. 

Ήδη σε τρεις περιπτώσεις, τα Διοικητικά Πρωτοδικεία αποφάνθηκαν ότι οι ανήλικοι ανήκουν σε ευάλωτη ομάδα, άρα μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης οι αρμόδιες διοικητικές 

υπηρεσίες θα πρέπει “να απόσχουν από κάθε ενέργεια η οποία θα είχε αποτέλεσμα την αναγκαστική αναχώρηση των παιδιών από την Ελλάδα”. 

Επιπλέον, με βάση τις εν λόγω δικαστικές αποφάσεις οι αρμόδιες αρχές “δεν πρέπει να προχωρήσουν στην αφαίρεση του χορηγηθέντος δελτίου αιτούντος διεθνούς προστασίας ή να επιστραφεί εάν τυχόν το δελτίο ήδη έχει αφαιρεθεί κι αν έχει λήξει να παραταθεί η ισχύς του” 

Τέλος, τα Διοικητικά Πρωτοδικεία ανά την Ελλάδα με έξι αποφάσεις τους αναστέλλουν την έκδοση οριστικής απόφασης επί των αιτήσεων ακύρωσης που έχουν κατατεθεί με βασικό επιχείρημα την αντισυνταγματικότητα ως προς τη σύνθεση των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών. 

Στις αποφάσεις αυτές, τα Διοικητικά Πρωτοδικεία δέχονται ότι το επιχείρημα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να εξεταστεί συνολικά από το Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου έχουν κατατεθεί σχετικές προσφυγές και εκκρεμεί η εκδίκασή τους. 

• Το Legal Helpdesk της ΑΡΣΙΣ είναι μέρος του European Child Rights Helpdesk και εντάσσεται στο πρόγραμμα “Children’s Rights Helpdesk in Greece” και εδρεύει στα γραφεία της Κοινωνικής Υπηρεσίας της ΑΡΣΙΣ (Μοναστηρίου 12). Χρηματοδοτείται από την DCI NL International Nederland – ECPAT Nederland για την περίοδο 2019 – 2020.
• Η Νομική Βοήθεια απευθύνεται σε ανήλικους ασυνόδευτους, μέλη οικογενειών ή χωρισμένους από από αυτές, οι οποίοι έχουν ή προτίθενται να υποβάλλουν αίτημα παροχής διεθνούς προστασίας, συμπεριλαμβανομένης και της οικογενειακής επανένωσης. Δεν αφορά τους ήδη αναγνωρισμένους δικαιούχους διεθνούς προστασίας.  
• Υποθέσεις που εντάσσονται στο πλαίσιο της Legal Helpdesk μπορούν να παραπέμπονται είτε στο τηλέφωνο 6981 71 98 48 -και μέσω της εφαρμογής viber- είτε με μήνυμα στην ομώνυμη σελίδα στο Facebook ή στο email [email protected] 
•  Για περισσότερες πληροφορίες: Κώστας Κυρμανίδης, νομικός σύμβουλος της  ΑΡΣΙΣ – δικηγόρος, τηλέφωνο 6981 719848