ΕΕ: Αντιμέτωπη με την «ωρολογιακή βόμβα» του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα της Υγείας

Η ολοένα και δυσανάλογη μετανάστευση εργαζομένων στον τομέα της υγείας εντός της ΕΕ έχει οδηγήσει σε κρίση εργατικού δυναμικού, καθώς πολλά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν ελλείψεις προσωπικού θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας. Αν και ο ρόλος της ΕΕ είναι περιορισμένος στον τομέα αυτό, οι ενδιαφερόμενοι φορείς λένε ότι μπορούν να βρεθούν γρήγορες λύσεις.

Τα συστήματα υγείας των κρατών μελών της ΕΕ βρίσκονται υπό πίεση λόγω σοβαρής έλλειψης προσωπικού υγείας, σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής του 2021.

Σε αντίθεση με την πίεση της ΕΕ για «σύγκλιση προς τα πάνω», η έκθεση παρουσιάζει μια ανισότητα στην υγειονομική περίθαλψη μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

Για παράδειγμα, η Ρουμανία και η Πολωνία έχουν χαμηλότερη πυκνότητα γιατρών και νοσηλευτών από τη Γερμανία και τη Σουηδία, γεγονός που εξηγείται εν μέρει από τη μετανάστευση εντός της ΕΕ.

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι όλα τα κράτη μέλη παλεύουν με το ίδιο πρόβλημα και κολυμπούν στα ίδια νερά, με τα πλουσιότερα κράτη μέλη να κερδίζουν το παιχνίδι.

«Η Ρουμανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι οι πιο λεηλατημένες και εξαθλιωμένες από αυτή τη διαδικασία αφαίρεσης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και λαμπρών μυαλών», δήλωσε στη EURACTIV ο Gugliemo Trovato, διευθυντής επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Ιατρικής Ένωσης.

Ο Trovato τόνισε ότι οι καλύτεροι μισθοί, οι εγκαταστάσεις και οι ευκαιρίες κατάρτισης είναι μεταξύ των λόγων για τους οποίους οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας αποφασίζουν να μεταναστεύσουν.

Ομοίως, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Νοσηλευτών τονίζει ότι η έλλειψη προσωπικού είναι ένα σοβαρό ζήτημα που αφορά ολόκληρη την ΕΕ, όχι μόνο τα ανατολικά και νότια κράτη μέλη.

«Η κατάσταση είναι άσχημη παντού […] Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ υποφέρουν από ελλείψεις», δήλωσε ο γενικός γραμματέας της EFN Paul de Raeve στη EURACTIV, προσθέτοντας ότι «τα νοσοκομεία κλείνουν μονάδες επειδή δεν υπάρχουν νοσηλευτές».

Ο De Vries χαρακτήρισε επίσης τις ελλείψεις νοσηλευτικού προσωπικού «ωρολογιακή βόμβα».

Αρκετοί ευρωβουλευτές υποστηρίζουν ότι η ΕΕ θα πρέπει να εμπλακεί περισσότερο στην εύρεση λύσης, ωστόσο, αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση, δεδομένου ότι η ΕΕ έχει περιορισμένες αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας.

Αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε στη EURACTIV ότι σύμφωνα με τη Συνθήκη της ΕΕ, οι δράσεις της Επιτροπής είναι περιορισμένες στον τομέα αυτό, καθώς τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των υπηρεσιών υγείας και της ιατρικής περίθαλψης.

Η Επιτροπή, ωστόσο, γνωρίζει τις ελλείψεις εργαζομένων στον τομέα της υγείας, καθώς και τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών και τη δυσκολία ορισμένων χωρών να διατηρήσουν επαγγελματίες, δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.

Ο αξιωματούχος της ΕΕ υπογράμμισε ότι η Κομισιόν λαμβάνει ήδη μέτρα για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων ζητημάτων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στο πλαίσιο του προγράμματος EU4Health.

Ένα από αυτά τα μέτρα είναι η κοινή δράση «Ήρωες» για τον προγραμματισμό και την πρόβλεψη του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2023, με στόχο τη βελτίωση των δυνατοτήτων και των πολιτικών προγραμματισμού του προσωπικού.

Οι ευρωβουλευτές καλούν σε δράση

«Εναπόκειται στην ΕΕ και τα θεσμικά της όργανα να πλαισιώσουν και να συμπληρώσουν τις δράσεις των επιμέρους ευρωπαϊκών χωρών», δήλωσε στη EURACTIV η ευρωβουλευτής της Λέγκα (ID) Annalisa Tardino, προσθέτοντας ότι τα θεσμικά όργανα θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη συνεργασία και να υποστηρίξουν τα μέτρα και τις παρεμβάσεις των κρατών μελών.

Ο συνάδελφός της από το S&D Tudor Ciuhodaru, επίσης ιατρός, δήλωσε ότι χρειάζονται περισσότερα κονδύλια.

«Η υγιής λύση που προτείνω εγώ είναι σύμφωνα με το μοντέλο της ποσοστιαίας συνεισφοράς κάθε κράτους στο ΝΑΤΟ – ας κάνουμε το ίδιο πράγμα για τη χρηματοδότηση της υγείας», δήλωσε ο Ciuhodaru στη EURACTIV, προσθέτοντας ότι υπάρχει ανάγκη για μια «επανάσταση στην υγεία».

Ο ευρωβουλευτής István Ujhelyi πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να έχει πιο ενεργό ρόλο στην τόνωση της ανάπτυξης των συστημάτων υγείας σε όλα τα κράτη μέλη και αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω μιας πραγματικής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας.

«Από την αρχή της θητείας μου, έχω ζητήσει μια Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας και έναν ενιαίο τομέα υγείας, ξεκινώντας από την ανάπτυξη ευρωπαϊκών προτύπων ποιότητας στον τομέα της υγείας και φτάνοντας μέχρι τις πολιτικές χρηματοδότησης που εγγυώνται δίκαιη πρόσβαση στην υγεία. Η ενότητα στην πολυμορφία, το σύνθημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει επίσης να σημαίνει ίση πρόσβαση στην υγεία», δήλωσε ο Ούγγρος πολιτικός.

Τα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η ΕΕ

Για την WEMOS, μια ΜΚΟ που ασχολείται με την έρευνα για την πολιτική υγείας, η κύρια «υπόσχεση» της Ευρώπης παραβιάζεται.

«Αποτυγχάνουμε να εκπληρώσουμε την υπόσχεση που δώσαμε, στα κράτη μέλη και στους πολίτες των κρατών μελών, ότι στην ΕΕ θα ευημερήσουμε μαζί, με αλληλεγγύη», δήλωσε η Corinne Hinlopen, ερευνήτρια για την παγκόσμια πολιτική υγείας στην WEMOS.

Παρά τις περιορισμένες αρμοδιότητές της, η ΜΚΟ πιστεύει ότι η ΕΕ θα μπορούσε να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης. Ωστόσο, η ΕΕ πρέπει πρώτα να κατανοήσει πλήρως τι συμβαίνει στην αγορά εργασίας στον τομέα της υγείας.

Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να κυμαίνονται από το να δοθεί ρητή προσοχή στα ζητήματα του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας στις συνεδριάσεις των υπουργών υγείας της ΕΕ έως τη συζήτηση του θέματος σε όλες τις Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και όχι μόνο σε εκείνη που σχετίζεται άμεσα με την υγεία (DG SANTE).

Ένα άλλο μέτρο πολιτικής είναι η συλλογή των κατάλληλων δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ, καθώς επί του παρόντος υπάρχουν πολλές πηγές, αλλά ακόμη δεν υπάρχει σαφής εικόνα της κατάστασης.

Για παράδειγμα, τα δεδομένα αυτά θα μπορούσαν να κοινοποιηθούν μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ενός εργαλείου που χρησιμοποιεί η Επιτροπή για να παρέχει στα κράτη μέλη συστάσεις πολιτικής σε διάφορους τομείς της οικονομίας.

Η WEMOS προτείνει την υποχρεωτική υποβολή εκθέσεων σχετικά με την πυκνότητα των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στα κράτη μέλη, την αυτάρκεια των χωρών στην κατάρτιση και την εκπαίδευση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας ή την εξάρτηση από εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που έχουν εκπαιδευτεί στο εξωτερικό και έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό.

Για τη ΜΚΟ, η συλλογή δεδομένων θα μπορούσε να γίνει είτε με τη δημιουργία ενός νέου φορέα είτε μέσω των υφιστάμενων, όπως το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Συστημάτων και Πολιτικών Υγείας ή το ECDC.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, η WEMOS επιμένει ότι η ΕΕ θα πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν διάφορα εργαλεία, από το Ταμείο Ανάκαμψης μέχρι τα ταμεία συνοχής και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

«Το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο […] θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι χώρες όπως η Ρουμανία, η Εσθονία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία είδαν τα τελευταία 12 χρόνια να φεύγουν τόσοι πολλοί γιατροί που θα αποτελούσαν το 20-25% του σημερινού μεγέθους του ιατρικού τους δυναμικού στον τομέα της υγείας», κατέληξε ο Hinlopen.

Πηγή: Max Griera and Sofia Stuart Leeson/ EurActiv.com, Mετάφραση: Μαριάνθη Πελεκανάκη/ euractiv.gr