ΕΕ: Ο λόγος της Προέδρου φον ντερ Λάιεν για την συντονισμένη ανταπόκριση στην επιδημία

Λόγος της Προέδρου φον ντερ Λάιεν στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη συντονισμένη ανταπόκριση στην επιδημική έξαρση της COVID-19:

 Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Θα ήθελα κατ’ αρχάς να ευχαριστήσω όλους όσους κατέστησαν δυνατή την έκτακτη αυτή σύνοδο υπό τις παρούσες εξίσου έκτακτες συνθήκες. Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε πόσο και πώς έχει αλλάξει ο κόσμος από την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε. Σε μια στιγμή, ένας ιός που εμφανίστηκε στην άλλη άκρη του κόσμου μετατράπηκε σε πανδημία με τραγικές συνέπειες και στην Ευρώπη.

Από τη μία ημέρα στην άλλη άλλαξε ο τρόπος ζωής μας. Οι δρόμοι μας άδειασαν. Οι πόρτες μας έκλεισαν. Και από την καθημερινότητά μας περάσαμε στη μάχη για την ίδια μας τη ζωή. Σε αυτό το διάστημα, γίναμε μάρτυρες του εύθραυστου χαρακτήρα της ζωής. Και είδαμε μια τραγωδία στην καρδιά της Ευρώπης, η οποία πριν από λίγες εβδομάδες ακόμη ήταν αδιανόητη. Συμμερίζομαι ολόψυχα την οδύνη όλων των θυμάτων και των αγαπημένων τους προσώπων. Και οι σκέψεις μου και οι θερμότερες ευχές μου πάνε σε εκείνους που παλεύουν αυτή τη στιγμή για τη ζωή τους ή είναι άρρωστοι στο σπίτι. Είμαστε μαζί σας.

Αλλά ακόμα κι αν ο ιός καταφέρει σοβαρά πλήγματα, οι ευρωπαίοι πολίτες είναι εξίσου ισχυροί. Θέλω να αποτίσω φόρο τιμής στις γυναίκες και τους άνδρες που συμμετέχουν σε αυτόν τον αγώνα. Αναφέρομαι σε νοσηλευτές, ιατρούς και βοηθούς νοσοκόμους –στην Ιταλία και σε όλη την Ευρώπη– που βάζουν τη ζωή τους σε κίνδυνο χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτοί οι ήρωες που καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, μέρα με τη μέρα, να σώσουν τους γονείς μας και τους παππούδες μας, τους φίλους μας και τους συναδέλφους μας, τους γείτονές μας και τους ξένους. Η Ευρώπη σας χρωστάει ευγνωμοσύνη. Σε όσους γεμίζουν τα ράφια στα σουπερμάρκετ και στους υπαλλήλους καθαριότητας. Στους εργαζόμενους σε γραφεία τελετών και τους εκπαιδευτικούς. Στους οδηγούς φορτηγών και τους καθαριστές. Στους εργάτες και τους αρτοποιούς. Σε όλους όσους βοηθούν τον κόσμο μας να συνεχίσει την πορεία του. Η Ευρώπη σας χρωστάει ευγνωμοσύνη.

Ωστόσο, αυτό που είναι μοναδικό σ’ αυτόν τον αγώνα είναι ότι κάθε ένας και μία από εμάς έχει ένα ρόλο να διαδραματίσει. Κάθε ένας και μία από εμάς μπορεί να συμβάλλει στο να ξεπληρώσουμε το χρέος αυτό. Κρατώντας τις αποστάσεις μας μπορούμε να επιβραδύνουμε την εξάπλωση του ιού. Οι αριθμοί των τελευταίων ημερών έδειξαν ότι μπορούμε να αναστρέψουμε την τάση – αλλά μόνο αν όλοι κάνουμε αυτό που μας αναλογεί. Ναι, είναι επώδυνη η απομάκρυνση από την οικογένειά μας – ιδίως όταν ανησυχούμε για τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Είναι επώδυνο για όσους το σπίτι δεν είναι μέρος όπου νοιώθουν ευτυχισμένοι ή ασφαλείς. Είναι επώδυνο για όσους έχουν βάλει σε αναμονή τα σχέδιά τους ή βλέπουν πράγματα για τα οποία εργάστηκαν τόσο σκληρά να περιβάλλονται από ένα πέπλο αβεβαιότητας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είμαι πεπεισμένη ότι, παρά το γεγονός ότι καθόμαστε πιο αραιά απ’ ό,τι συνήθως, πρέπει να συνεργαστούμε στενότερα από ποτέ.

Θα πρέπει να φροντίσουμε ο ένας τον άλλο, να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να το ξεπεράσουμε. Γιατί αν υπάρχει κάτι μεταδοτικότερο απ’ αυτόν τον ιό, αυτό είναι η αγάπη και η συμπόνια, των οποίων τη δύναμη μας δείχνουν απέναντι στις αντιξοότητες οι πολίτες της Ευρώπης. Οι μικρές πράξεις καλοσύνης, η συμπόνια και η αλληλεγγύη συμβάλλουν στην εξάπλωση της ελπίδας σε όλη την Ευρώπη. Από τον εθελοντισμό έως τα τραγούδια στα μπαλκόνια. Από τις καρτ ποστάλ στους μοναχικούς συνανθρώπους μας έως τα ψώνια για τους ηλικιωμένους. Από τα ξενοδοχεία που προσφέρουν τις κλίνες τους έως τα εστιατόρια που δωρίζουν τα τρόφιμά τους. Από τους αρωματοποιούς πολυτελείας και τους παραγωγούς βότκας που παράγουν απολυμαντικά τζελ έως τους κατασκευαστές αυτοκινήτων και τους οίκους μόδας που πλέον παράγουν μάσκες. Αυτό είναι το παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάνοντας ο κάθε ένας και η κάθε μία από εμάς αυτό που μας αναλογεί, μπορούμε να βοηθήσουμε πραγματικά ο ένας τον άλλο.

Και ο ρόλος που διαδραματίζουν τα θεσμικά όργανα της Ευρώπης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ηγέτες είναι να επιδείξουν την ίδια εμπιστοσύνη, την ίδια ενότητα και την ίδια ηγετική ικανότητα. Όλοι μας μοιραζόμαστε την ευθύνη αυτή. Κανένας και καμία από εμάς δεν μπορεί να το πετύχει ατομικά και, ασφαλώς, κανένα κράτος μέλος δεν μπορεί να διαχειριστεί μόνο του την κρίση αυτή. Επειδή στην κρίση αυτή, και στην Ένωσή μας γενικότερα, μόνο βοηθώντας ο ένας τον άλλο θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας.

Αλλά τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων είναι εν μέρει επώδυνα. Όταν η Ευρώπη χρειαζόταν πραγματικά την αλληλοϋποστήριξη, πάρα πολλοί κοίταξαν μόνο τον εαυτό τους. Όταν η Ευρώπη χρειαζόταν πραγματικά τη νοοτροπία «όλοι για έναν», πάρα πολλοί απάντησαν «μόνο για τον εαυτό μου». Και όταν η Ευρώπη χρειάστηκε πραγματικά να αποδείξει ότι δεν είναι μια «Ένωση μόνο για τα εύκολα», πάρα πολλοί αρνήθηκαν να τείνουν χείρα βοηθείας. Ωστόσο, για ορισμένους δεν άργησαν να γίνουν αισθητές οι επιπτώσεις των δικών τους μη συντονισμένων δράσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τις τελευταίες εβδομάδες λάβαμε εξαιρετικά και έκτακτα μέτρα για τον συντονισμό και τη διευκόλυνση των απαιτούμενων δράσεων.

Έκτοτε, η κατάσταση βελτιώνεται και τα κράτη μέλη αρχίζουν να βοηθούν το ένα το άλλο – για να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Η Ευρώπη πλέον πραγματικά εντατικοποιεί τις προσπάθειές της. Οι πολίτες της Ευρώπης, όμως, παρακολουθούν ποια θα είναι τα επόμενα βήματα. Και όλοι γνωρίζουμε τι διακυβεύεται. Αυτό που έχει σημασία είναι το τι θα κάνουμε από δω και πέρα ­­– τόσο για το σήμερα όσο και για το αύριο.

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Η επιδημική έξαρση του κοροναϊού αποτελεί, κατά πρώτο και κύριο λόγο, κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας. Και δεν θα σταματήσουμε πουθενά προκειμένου να σώσουμε ζωές. Έχουμε την τύχη να μπορούμε να βασιστούμε στους καλύτερους επαγγελματίες του τομέα της υγείας στον κόσμο. Από το Μιλάνο έως τη Μαδρίτη και όχι μόνο, καθημερινά κάνουν θαύματα. Αλλά, όπως είδαμε, τόσο εκεί όσο και αλλού, η κλίμακα της επιδημικής έξαρσης τούς ασκεί τεράστια πίεση. Χρειάζονται επειγόντως τον κατάλληλο εξοπλισμό, στην κατάλληλη ποσότητα και τον χρειάζονται άμεσα. Αλλά, αντ’ αυτού, είδαμε ζωτικό εξοπλισμό να παραμένει εγκλωβισμένος σε σημεία συμφόρησης ή σε σύνορα για ημέρες.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρειάστηκε να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας όσο χρειάστηκε ώστε να σπάσει ο αποκλεισμός. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δημιουργούμε το πρώτο ευρωπαϊκό απόθεμα ιατρικού εξοπλισμού, όπως αναπνευστήρες, μάσκες και εργαστηριακά εφόδια. Η Επιτροπή θα χρηματοδοτήσει το 90 % του εν λόγω αποθέματος μέσω του προγράμματος RescEU. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λάβαμε σημαντικά μέτρα για την προστασία της διαθεσιμότητας βασικών προμηθειών εξοπλισμού, όπως μάσκες και προστατευτικά ενδύματα, μέσω της υπαγωγής τους σε άδεια εξαγωγής. Για τον λόγο αυτό δρομολογήσαμε αρκετές από κοινού συμβάσεις προμηθειών με τα κράτη μέλη για κιτ δοκιμών, αναπνευστήρες και το προστατευτικό εξοπλισμό. 25 κράτη μέλη έλαβαν μέρος.

Από την Τρίτη, γνωρίζουμε ότι οι ανάγκες τους σε μάσκες, γάντια, προστατευτικά γυαλιά και προστατευτικά καλύμματα προσώπου μπορούν να καλυφθούν από τους παραγωγούς. Οι πρώτες παραδόσεις θα πρέπει να αρχίσουν τις επόμενες εβδομάδες. Και επειδή η γνώση σώζει ζωές σε μια πανδημία, δημιουργήσαμε μια ευρωπαϊκή ομάδα επιστημονικών εμπειρογνωμόνων η οποία θα βοηθήσει στην εκπόνηση συντονισμένων μέτρων τα οποία μπορούμε να ακολουθούμε όλοι. Προεδρεύω προσωπικά των συζητήσεων δύο φορές την εβδομάδα. Με τον τρόπο αυτό ενισχύθηκε περαιτέρω η πεποίθησή μου ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε ό,τι μας κάνει δυνατούς για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να σταθούμε ξανά τα πόδια μας.

Και το ισχυρότερο πλεονέκτημά μας δεν είναι άλλο από την μοναδική μας ενιαία αγορά. Μια επιτυχημένη ευρωπαϊκή απάντηση μπορεί να συντονιστεί μόνο εάν η εσωτερική μας αγορά και τα σύνορά μας δουλεύουν όπως πρέπει. Μια κρίση χωρίς σύνορα δεν μπορεί να επιλυθεί σηκώνοντας τείχη μεταξύ μας. Ωστόσο, αυτό είναι ακριβώς το πρώτο αντανακλαστικό που είχαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό απλώς δεν έχει νόημα. Επίσης, έρχεται σε ουσιαστική αντίθεση με το ευρωπαϊκό μας πνεύμα. Επειδή δεν υπάρχει ούτε ένα κράτος μέλος που να μπορεί να ανταποκριθεί στις ίδιες ανάγκες του όσον αφορά τα ζωτικής σημασίας ιατρικά εφόδια και εξοπλισμό. Ούτε ένα.

Η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών αποτελεί, ως εκ τούτου, το ισχυρότερο και, ειλικρινά, το μόνο μας πλεονέκτημα για να εξασφαλίσουμε ότι οι προμήθειες μπορούν να φτάσουν εκεί όπου τις χρειάζονται περισσότερο. Δεν έχει νόημα το γεγονός ότι ορισμένες χώρες αποφάσισαν μονομερώς να σταματήσουν τις εξαγωγές προς άλλες στην εσωτερική αγορά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή παρενέβη όταν ορισμένες χώρες εμπόδισαν τις εξαγωγές προστατευτικού εξοπλισμού στην Ιταλία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εκδώσαμε κατευθυντήριες γραμμές για τα μέτρα στα σύνορα με σκοπό την προστασία της υγείας και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας αγαθών και βασικών υπηρεσιών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ζητάμε «πράσινες λωρίδες»προτεραιότητας για τις βασικές εμπορευματικές μεταφορές.

Οι λωρίδες αυτές θα εξασφαλίσουν ότι η διέλευση των συνόρων δεν θα υπερβαίνει τα 15 λεπτά. Και θα συμβάλουν ώστε τα αγαθά και οι προμήθειες να φτάνουν εκεί όπου τα έχουν ανάγκη και έτσι όλοι να αποφύγουμε τις ελλείψεις. Με θλίβει το ότι έπρεπε να λάβουμε τα μέτρα αυτά, αλλά πλέον η συντονισμένη προσέγγισή μας αποδίδει καρπούς. Η εσωτερική αγορά λειτουργεί ήδη καλύτερα. Όλοι εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για την είδηση ότι νοσοκομεία της Σαξονίας παρέλαβαν ασθενείς από τη Λομβαρδία, ενώ άλλοι από την περιφέρεια «Grand Est» της Γαλλίας νοσηλεύονται πλέον στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου. Αυτό αρκεί για να αποδείξουμε ότι μόνο βοηθώντας ο ένας τον άλλο μπορούμε να βοηθήσουμε πραγματικά τους εαυτούς μας.

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Το σύνολο των μέτρων που λάβαμε αντικατοπτρίζει την πρωτόγνωρη κατάσταση που αντιμετωπίζουμε. Όπως όμως προανέφερα, οι πολίτες της Ευρώπης παρακολουθούν ποια θα είναι τα επόμενα βήματα. Θέλουν φυσικά να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να σώσουμε όσες το δυνατόν περισσότερες ζωές. Αλλά σκέφτονται και την επόμενη ημέρα. Σκέφτονται σε ποια δουλειά θα επιστρέψουν, τι θα συμβεί στην επιχείρησή τους ή στον εργοδότη τους, στις αποταμιεύσεις τους ή το στεγαστικό τους δάνειο. Θα ανησυχούν για τους γονείς τους, τους γείτονές τους και την τοπική τους κοινότητα. Θα γνωρίζουν ότι οι κυβερνήσεις τους χρειάστηκε να λάβουν δύσκολες αποφάσεις για να σώσουν ζωές.

Αλλά θα θυμούνται επίσης ποιος τους στάθηκε και ποιος όχι. Θα θυμούνται τα πρόσωπα που ανέλαβαν δράση, αλλά και αυτούς που παρέμειναν αδρανείς. Και θα θυμούνται τις αποφάσεις που λαμβάνουμε σήμερα, καθώς και αυτές που δεν θα λάβουμε. Το θέμα είναι ότι σύντομα θα έλθει η επόμενη μέρα. Και δουλειά μας είναι να διασφαλίσουμε ότι εκείνη την ημέρα –και όλες τις μετέπειτα– η ΕΕ θα είναι εκεί για όσους την έχουν ανάγκη. Αυτό που κάνουμε τώρα έχει πραγματική σημασία.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δρομολογήσαμε την επενδυτική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση του κοροναϊού, ώστε να διατεθούν άμεσα 37 δισ. ευρώ για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης, για τη διάσωση ζωών, θέσεων εργασίας και επιχειρήσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εγκρίναμε τους πλέον ευέλικτους προσωρινούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να παρέχουν σανίδα σωτηρίας στις επιχειρήσεις. Οι πρώτες υποθέσεις εγκρίθηκαν σε χρόνο ρεκόρ, εντός ωρών.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο για πρώτη φορά στην ιστορία μας ενεργοποιήσαμε τη γενική ρήτρα διαφυγής στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν όλη την ικανότητα παρέμβασης που διαθέτουν για να υποστηρίξουν εργαζομένους και μη, να στηρίξουν μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις και να στηρίξουν τους ανθρώπους στις δυσκολίες, ανεξάρτητα από την ταυτότητα ή τον τόπο προέλευσής τους.

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Αυτή είναι η Ευρώπη που θα πρέπει να θυμούνται οι άνθρωποι την επομένη μέρα. Μια Ευρώπη που δουλεύει με γοργούς ρυθμούς, όταν όλος ο κόσμος μοιάζει να έχει μπει σε παύση. Μια Ευρώπη που είναι δίπλα στους πολίτες της και τα κράτη μέλη της, όταν τη χρειάζονται επειγόντως. Μια Ευρώπη που βάζει και την ενσυναίσθηση και τη συμπόνοια πάνω απ’ όλα.

Μια Ευρώπη ανθεκτική και ταυτόχρονα αλτρουιστική σε καιρούς ανάγκης. Αυτή είναι η Ευρώπη που θέλω. Αυτή ακριβώς είναι η Ευρώπη που ονειρεύτηκαν οι ιδρυτές και ιδρύτριές της πάνω στις στάχτες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν δημιούργησαν αυτή την ένωση ανθρώπων και εθνών, είχαν πλήρη επίγνωση του πού οδηγεί η εγωμανία και η εθνικιστική σκέψη. Στόχος τους ήταν η δημιουργία μιας συμμαχίας όπου από την αμοιβαία εμπιστοσύνη απορρέει μια κοινή δύναμη. Και η μεγάλη τους ιδέα ήταν μέσα σε δεκαετίες να δημιουργηθεί μια μοναδική κοινότητα ελευθερίας και ειρήνης – η Ευρωπαϊκή μας Ένωση.

Σήμερα, ενώπιον ενός αόρατου εχθρού, οι θεμελιώδεις αυτές αξίες της Ένωσής μας δοκιμάζονται. Και πάλι πρέπει όλοι μας να βασιστούμε ο ένας στον άλλο. Για ακόμα μια φορά πρέπει όλοι μας να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον στη δύσκολη αυτή συγκυρία. Προς το παρόν, πρωταρχικό μας καθήκον και προτεραιότητα είναι η διάσωση της ζωής και των βασικών μέσων επιβίωσης των Ευρωπαίων. Αλλά θα έρθει η ημέρα, ελπίζω σε ένα όχι υπερβολικά μακρινό μέλλον, όπου θα πρέπει να κοιτάξουμε προς τα εμπρός και να οργανώσουμε από κοινού την ανάκαμψη.

Τότε θα πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα και να αποφασίσουμε τι είδους Ευρωπαϊκή Ένωση θέλουμε για το μέλλον. Και, εάν το πράξουμε, δεν θα πρέπει να αναλωθούμε σε εσφαλμένες και περιττές συζητήσεις σχετικά με το κατά πόσον χρειαζόμαστε περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη. Θα πρέπει μάλλον να επικεντρωθούμε στο πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτήν την καταιγίδα, για να εξασφαλίσουμε ότι την επόμενη θα την αντιμετωπίσουμε καλύτερα.

Επειδή η επιθυμία για μια ανθεκτική και βιώσιμη Ευρώπη μας ενώνει όλους: βορρά και νότο, ανατολή και δύση. Ας το συνειδητοποιήσουμε! Οι αποφάσεις που λαμβάνουμε σήμερα θα τις θυμόμαστε για πολύ καιρό. Και θα διαμορφώσουν το θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης του αύριο.

Στεκόμαστε μπροστά σε ένα σταυροδρόμι: ο ιός θα μας χωρίσει μόνιμα σε πλούσιους και φτωχούς; Σε κατέχοντες και απόρους; Ή θα παραμείνουμε ένας ισχυρός συνασπισμός, ένας σοβαρός πρωταγωνιστής στην παγκόσμια σκηνή; Μπορούμε να βγούμε από την κατάσταση αυτή ισχυρότεροι και καλύτεροι; Μπορούν οι κοινότητές μας ενώπιον της κρίσης να έρθουν πιο κοντά, οι δημοκρατίες μας να κερδίσουν σε κύρος;

Βλέποντας κανείς τις τόσες πολλές πράξεις στοργής, καλοσύνης και ανθρώπινης ευπρέπειας σε όλη την Ευρώπη, καθίσταται σαφές ότι έχουμε κάθε λόγο να ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον. Η Ευρώπη μας έχει όλα όσα χρειάζεται και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης. Κυρίες και κύριοι βουλευτές, τις τελευταίες ημέρες, πολλοί από εσάς χρησιμοποίησαν τα λόγια του Jean Monnet για τη σφυρηλάτηση της Ευρώπης σε περιόδους κρίσης. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει.

Υπάρχει όμως κι ένα απόσπασμα από έναν άλλο ιδρυτή, το οποίο, κατά την άποψή μου, συνοψίζει επίσης την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Ο Κόνραντ Αντενάουερ είχε δηλώσει: «Ιστορία είναι και το σύνολο όλων όσων θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί». Φίλοι μου, η ιστορία μας κοιτάζει στα μάτια. Ας κάνουμε όλοι μαζί το σωστό – με μία μεγάλη καρδιά, όχι με 27 μικρές.

Ζήτω η Ευρώπη! Ζήτω η Ευρώπη! Ζήτω η Ευρώπη!