ΕΙΚΟΝΕΣ: Αντίστροφη μέτρηση για τη νέα εποχή στη Στοά Μοδιάνο – Ξεκίνησε το γκρέμισμα

Εικόνες: Γιώργος Τσιτιρίδης

Περνώντας από… χίλια κύματα η αντίστροφη μέτρηση για τη νέα εποχή στη Στοά Μοδιάνο φαίνεται ότι -επιτέλους- έχει ξεκινήσει με τα συνεργεία να πραγματοποιούν κατεδαφίσεις στον εσωτερικό χώρο.

Μπορεί η έγκριση της αρχιτεκτονικής μελέτης από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεώτερων Μνημείων να δόθηκε τον Φεβρουάριο του 2019 και με τα τότε δεδομένα η αρχιτέκτων Μόρφω Παπανικολάου να έθετε ως χρονικό όριο για την ολοκλήρωση των εργασιών το τέλος του 2020, όμως τα πράγματα δεν εξελίχτηκαν με βάση τον τότε προγραμματισμό.

Τον Οκτώβριο του 2019, ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, Μιχάλης Ζορπίδης, είχε εκφράσει τις έντονες ανησυχίες του για το «πάγωμα» των εργασιών στη Στοά Μοδιάνο που οφείλονταν σε δικαστικές εμπλοκές.

Η Μοδιάνο πριν τις λαμαρίνες

Κάθε μαγαζάτορας και μια οικογένεια, κάθε γωνιά και μια ιστορία. Μια σκεπαστή αγορά που υποδέχθηκε την εβραϊκή συνοικία “Ταλμούδ Τορά” αποδιωγμένη από τους βασιλιάδες Φερδινάνδο και Ισαβέλλα. Η “Ταμούδ Τορά” καταστράφηκε στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917, αλλά η εβραϊκή κοινότητα έδεσε την ιστορία της με την στοά ”Μοδιάνο” μέχρι και σήμερα.

Το 1922 θεωρείται χρονιά αναδόμησης της αγοράς. Τα σχέδια ανέλαβε ο αρχιτέκτονας και μηχανικός Ελί Μοδιάνο, γόνος γνωστής πλούσιας εβραϊκής οικογένειας. Η κατασκευή της κράτησε τρία χρόνια. Το σημείο όπου χτίστηκε η αγορά είχε προβλεφθεί από το σχέδιο του αρχιτέκτονα πολεοδόμου Ερνέστου Εμπράρ και ο ρυθμός της κατασκευής της ακολουθεί την τυπολογία της βασιλικής με δύο χαρακτηριστικούς πυργίσκους στα άκρα της. Το κτίριο της αγοράς ανήκει στον εκλεκτισμό. Είναι βασικό δείγμα του περάσματος από τα παζάρια της Οθωμανικής εποχής στα σύγχρονα εμπορικά κλειστά κέντρα.

Τα εγκαίνια της Κεντρικής Αγοράς πραγματοποιήθηκαν το 1925. Στο κέντρο της Μοδιάνο βρίσκονταν τα κρεοπωλεία με μεγάλες ποικιλίες κρεάτων, πλευρικά τα παντοπωλεία και τα ιχθυοπωλεία, στο πρότυπο των bazzars της εποχής. Για περισσότερο από 80 χρόνια στεγάζονταν στην στοά 144 καταστήματα, ανάμεσα τους καφενεία, ταβερνεία και μεζεδοπωλεία.

Από τα τόσα χρόνια λειτουργίας της, το εσωτερικό της έχει ποτίσει με ανάμεικτες μυρωδιές κρεάτων, ξηρών καρπών και βοτάνων. Μεγάλο μέρος στην ιστορία της καταλαμβάνουν τα λαϊκά τραγούδια. Καλλιτέχνες εμπνέονταν συχνά από την Μοδιάνο. Ο Mark Mazower, Βρετανός ιστορικός και δημοσιογράφος αναφέρει στο βιβλίο του: “Η Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων” τα τραγούδια του Τσιτσάνη που ακούγονταν από τα φθηνιάρικα ηχεία της εποχής και τις μπάντες των τσιγγάνων με τα χάλκινα. Ο καλλιτέχνης και στιχουργός Αργύρης Μπακιρτζής, εμπνέεται από τις εικόνες της στοάς και γράφει τον δίσκο των Χειμερινών Κολυμβητών “Η Μυροβόλος Σμύρνη”.

Ανάμεσα στα πρόσωπα που έβρισκες δεκαετίες εντός της, ο κ. Μανώλης, η φωνή και το ακορντεόν που ακούγονταν στη στοά Μοδιάνο εδώ και 40 χρόνια. “Άλλος πάει επάνω, άλλος φεύγει πιο πάνω, άλλος το δίνει άλλονα, τι ακριβώς θα γίνει δεν ξέρω. Εγώ είμαι απλώς με την μουσική, εδώ έπαιζα πολλά χρόνια. Εδώ μέσα έχω 40 χρόνια. Εδώ πριν 15-20 χρόνια ήτανε το Μοδιάνο ζωντανό. Η Θεσσαλονίκη ήταν εδώ μέσα. Όλοι οι Θεσσαλονικείς από εδώ περνούσαν. Τώρα ο κόσμος σκέπτεται, δεν ξέρει τι να κάνει. Βλέπεις το κρεοπωλείο εδώ τώρα ετοιμάζεται να φύγει από εδώ, και πού να πάει; Όταν είναι κάποιος σε μια ηλικία, πάνω από 50 χρονών, 60 χρονών, τι να φτιάξει; Είπαν ότι άμα γίνουν καινούργια θα πάρουν τους ίδιους. Είναι σίγουρο ότι θα βάλουν τους ίδιους; Θα’ ρθει άλλος, θα το χτυπήσει και θα το πάρει το μαγαζί. Ο άλλος θα μείνει απ’ έξω. Εδώ είναι η στοά μου. Τώρα που θα κλείσει η στοά, άμα τύχει και προλάβουμε και ζήσουμε και ανοίξει πάλι, πάλι θα έρθουμε.”

Τον Νοέμβρη του 2016 η στοά αποφασίζεται να κλείσει. Η αναστήλωση της ήταν υποχρεωτική λόγω της πιθανής κατάρρευσης των βασικών υποδομών. Ως τελική απόφαση το ΤΑΙΠΕΔ κρίνει την κλειστή αγορά Μοδιάνο ακατάλληλη για χρήση, καλώντας έτσι τους ιδιοκτήτες να παρέμβουν στο κτίριο σε δύο φάσεις εντός δύο μηνών: να καθαιρέσουν και να απομακρύνουν όλα τα επικίνδυνα και διαβρωμένα στοιχεία του κτιρίου, και επίσης εντός τεσσάρων μηνών να αποκαταστήσουν τις ζημιές που καθιστούν το κτίριο επικίνδυνο. Το 43,64% πουλήθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ σε τιμή 1,9 εκατ. ευρώ στον όμιλο του επιχειρηματία Μισέλ Φαΐς και προκάλεσε αντιδράσεις από παλαιούς επιχειρηματίες της.

Το φθινόπωρο του 2019 οι εργασίες για την μετατροπή της στοάς παγώνουν. Μικρομέτοχοι της στοάς προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη κατά του ομίλου Φάις, ζητώντας να σταματήσουν οι εργασίες. Κατάφεραν να τις “μπλοκάρουν” καταθέτοντας αίτηση για ασφαλιστικά μέτρα και μέχρι την έκδοση της απόφασης καμία εργασία δεν μπορεί να ξεκινήσει στην αγορά Μοδιάνο. Τον Φεβρουάριο του 2019 η αγορά άδειασε εντελώς με την απομάκρυνση και των τελευταίων επαγγελματιών που δραστηριοποιούνταν σε αυτή. Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα η παράδοση της ανακαινισμένης αγοράς ήταν προγραμματισμένη για το πρώτο τρίμηνο του 2020. Τώρα αναμένεται την άνοιξη του 2021. Οι μικρομέτοχοι έχασαν τη δίκη και αν όλα πάνε καλά σε λίγο καιρό θα ξεκινήσουν επιτέλους οι εργασίες για την επόμενη μέρα της ιστορικής αγοράς.

Στη νέα εποχή με… συνέχεια από το παρελθόν

Σημαντική παράμετρος που καθόρισε την αρχιτεκτονική μελέτη είναι, σύμφωνα με την αρχιτέκτονα, η χρήση για τις επόμενες γενιές να προσομοιάζει με την αρχική χρήση της Αγοράς Μοδιάνο, όταν αυτή είχε λειτουργήσει για πρώτη φορά, λίγο μετά το 1920. Οι αρχιτέκτονες έχουν ως κύριο στόχο να «δοθεί συνέχεια από το παρελθόν (…) να παραμείνει όλη η “πατίνα” του χρόνου πάνω στο κτίριο, να πάρει την ανάμνηση του κόσμου και να τη φέρει σε μια λίγο πιο σύγχρονη ματιά».

«To κτίριο είναι κηρυγμένο ως διατηρητέο μνημείο και ως προς τη μορφή του, αλλά και ως προς τη χρήση του, άρα πρόκειται να γίνει μια αγορά τροφίμων» εξήγησε η κα Παπανικολάου ενώ χαρακτήρισε το έργο ως «συλλογικό», αφού όλοι όσοι εργάζονται για την κατασκευή «ονειρεύονται να δώσουν ξανά στη πόλη μια αγορά με το δυναμισμό που είχε η Αγορά Μοδιάνο», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η κεντρική αγορά τροφίμων της Θεσσαλονίκης στη νέα της μορφή θα απαλλαγεί από τις αυθαίρετες κατασκευές -“παραβιάσεις και ασχήμιες” – που είχαν κάνει ένοικοι με τα χρόνια. Παράλληλα, όπως φαίνεται από τα σχέδια, οι οδοί Ερμού και Βασιλέως Ηρακλείου θα ενώνονται πλέον πιο καθαρά. “Δεν θα δούμε κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που έλαμψε στα εγκαίνια του 1925, αλλά σίγουρα θα υπάρχει και κάτι διαφορετικό, για να έχει τη σύγχρονη ματιά του 2020”, είπε χαρακτηριστικά η κα Παπανικολάου.

“Πρόκειται για εργασίες επέμβασης και ενίσχυσης του κτιρίου που έχουν ημερομηνία εκκίνησης μέσα στους επόμενους μήνες” ανέφερε τον Φεβρουάριο του 2019 η αρχιτέκτων και έτσι λίγο πριν από την τελική της νέα μορφή και σε πρώτη φάση η Αγορά Μοδιάνο θα ενισχυθεί δομικά, κάτι που κρίνεται ως υψίστης προτεραιότητας από τους μελετητές. “Ο κάτοικος της πόλης αυτό θα το αισθάνεται πια, με τη σιγουριά που θα έχει πλέον ότι η αγορά θα κρατήσει όχι μόνο άλλα εκατό, αλλά πολλά ακόμη χρόνια. Θα γίνουν πολλές δομικές παρεμβάσεις έτσι ώστε να δώσουμε μια νέα ζωή στην αγορά, ζωή που δεν θα είναι για λίγα χρόνια. Δεν θα εκτελεστεί απλά μια μικροεπισκευή” εξήγησε η κα Παπανικολάου, ενώ τόνισε πως αυτός είναι και λόγος που δεν θα παραδοθεί στο κοινό το κτίριο άμεσα.

Το νέο πρότζεκτ

Σύμφωνα με τη μελέτη, στο ισόγειο της Στοάς θα μπορούν να λειτουργήσουν περίπου 140 καταστήματα, τα οποία θα χωριστούν ανά ομάδες, ανάλογα με το είδος τροφίμων που θα πωλούν. Κάθε κατάστημα θα έχει πρόσοψη τρία μέτρα και βάθος 3,5 μέτρα ή και περισσότερο, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες. Παράλληλα, η κάθε επιχείρηση θα έχει τον δικό της χώρο αποθήκευσης ακριβώς κάτω από το δάπεδο, όπου υπάρχει ισόγειο συνολικού εμβαδού 2.500 τ.μ. Προβλέπεται, ακόμη, ότι θα αναπτυχθεί σύστημα ανελκυστήρων και κλιμακοστασίου που θα διευκολύνει την τροφοδοσία των καταστημάτων.

Η μεγαλύτερη, αν και αφανής στους επισκέπτες παρέμβαση στην αγορά είναι, πάντως, σύμφωνα με τους μελετητές, οι εργασίες για την ενίσχυση του σκελετού του κτίσματος και των υποστυλωμάτων του υπογείου, τα οποία έχουν διαβρωθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ζητήματα στατικότητας, ενώ προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η μερική καθαίρεση μέρους της οροφής του υπογείου.

Μία σημαντική παρέμβαση είναι η αξιοποίηση του κενού χώρου που υπάρχει μεταξύ των οροφών των καταστημάτων και της στέγης της Στοάς. Για να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προβλέπεται η τοποθέτηση ενός ξύλινου δαπέδου πάνω στα πατάρια των καταστημάτων, που θα ενώνεται με γέφυρες και θα λειτουργεί ως χώρος διέλευσης, στάσης, χαλάρωσης, και διαφόρων ειδών συγκεντρώσεων και δρωμένων. Κάτι σαν την Αρχαία Αγορά της Αθήνας, σύμφωνα με το όραμα των μελετητών.

Το τέλος των εργασιών, θα επιτρέπει στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης να “δουν την αγορά όπως περίπου τη θυμούνται οι μεγαλύτεροι, που την πρόλαβαν στην καλή της κατάσταση”, όταν ήταν η αγορά του κέντρου όπου μερίδα των κατοίκων “είχε το δικό της προμηθευτή, ταυτόχρονα όμως συνομιλούσε, χαλάρωνε και διασκέδαζε” κατέληξε η κα Παπανικολάου περιγράφοντας τη φιλοσοφία του νέου εσωτερικού σχεδιασμού του χώρου. Θα εφαρμοστούν στοιχεία που, όπως δήλωσε, θα δώσουν στο χώρο εκ νέου το στίγμα ενός “σημείου πολιτισμού, όχι μόνο συναλλαγής”.

Διαβάστε επίσης…