Εκλογές στην Τουρκία: Τελική αναμέτρηση για Ερντογάν- Κιλιτσντάρογλου- Άνοιξαν οι κάλπες

Η Τουρκία επιστρέφει σήμερα στις κάλπες για να κλείσει ή να παρατείνει για τρίτη δεκαετία την εποχή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος διεκδικεί την επανεκλογή του στην προεδρία.

Ο κ. Ερντογάν, στην εξουσία για είκοσι χρόνια, θεωρείται φαβορί σε αυτόν τον άνευ προηγουμένου δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, στον οποίο αντιμετωπίζει τον σοσιαλδημοκράτη Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Οι κάλπες μόλις άνοιξαν και οι περίπου 60 εκατ. ψηφοφόροι της Τουρκίας (η διασπορά έχει ψηφίσει ήδη) καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στα οράματα που πρόβαλαν οι υποψήφιοι από τις 08:00 ως τις 17:00 (τοπικές ώρες και ώρες Ελλάδας).

Από τη μια τη σταθερότητα –και τον κίνδυνο αυταρχικής παρέκκλισης– του απερχόμενου 69χρονου ισλαμοσυντηρητικού υπερπροέδρου, 69 ετών· ή, από την άλλη, την επιστροφή στο κοινοβουλευτικό σύστημα που προτείνει ο 74χρονος αντίπαλός του, άλλοτε ανώτερος δημόσιος υπάλληλος.

Το 49,5% των ψήφων που εξασφάλισε ο κ. Ερντογάν, ο άλλοτε δήμαρχος Κωνσταντινούπολης, πάνω απ’ όλα πιστός μουσουλμάνος, στον πρώτο γύρο της 14ης Μαΐου πιστοποίησε αν μη τι άλλο την ευρεία υποστήριξη της οποίας χαίρει –παρά τον ουρανομήκη πληθωρισμό και την κρίση του κόστους ζωής ευρύτερα, παρά τις ανεπάρκειες στην αντιμετώπιση της φοβερής καταστροφής που προκάλεσε ο σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου– από πλευράς της συντηρητικής πλειοψηφίας.

Συμπεριλαμβανομένων των ψηφοφόρων στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τον σεισμό, ο οποίος άφησε πίσω τουλάχιστον 50.000 νεκρούς και τρία εκατομμύρια εκτοπισμένους.

Απέναντί του, ο κ. Κιλιτσντάρογλου, ο demokrat dede («δημοκρατικός παππούς»), όπως θέλει να προβάλλεται ο οικονομολόγος με τα γκρίζα μαλλιά και τα λεπτά γυαλιά, δεν μπόρεσε να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την οικονομική κρίση που μαστίζει τα νοικοκυριά και τη νεολαία.

Ο πρόεδρος του CHP –του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ, ο ιδρυτής πατέρας της Δημοκρατίας της Τουρκίας– υποσχόταν «την επιστροφή της άνοιξης», την επάνοδο σε κοινοβουλευτικό σύστημα, την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, της κεντρικής τράπεζας, του Τύπου.

«Φτάνει πια η καταπίεση του καθεστώτος και η πολιτική του», έλεγε χθες στην Άγκυρα ο Ουγούρ Μπαρλάς, 39χρονος εκπαιδευτικός, που θα ψηφίσει τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, διότι θέλει «αλλαγή».

Μολαταύτα ο κ. Κιλιτσντάρογλου, που δεν ξεπέρασε το 45% των ψήφων στον πρώτο γύρο, είναι το αουτσάιντερ: παρά την υποστήριξη που συνεχίζει να του προσφέρει το φιλοκουρδικό HDP, αψηφώντας την όψιμη συμμαχία του με μικροσκοπικό ακροδεξιό, εθνικιστικό και ξενοφοβικό κόμμα, φέρεται κατά τις δημοσκοπήσεις να παραμένει πέντε μονάδες πίσω από τον αρχηγό του κράτους ο οποίος είδε άλλωστε να ανανεώνεται η πλειοψηφία της κυβερνητικής συμμαχίας του στο τουρκικό κοινοβούλιο την 14η Μαΐου.

Ένα εκατομμύριο παρατηρητές

Άτονος μετά τον πρώτο γύρο, μοιάζοντας αποσβολωμένος καθώς δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τη νίκη που η συμμαχία του θεωρούσε δεδομένη, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επανεμφανίστηκε τέσσερις ημέρες αργότερα, πολύ περισσότερο επιθετικός, πολύ λιγότερο χαμογελαστός, μεταμορφωμένος σε σύγκριση με την περίοδο που ξεκίναγε την εκστρατεία του.

Ελλείψει συστηματικής πρόσβασης στα μεγάλα ΜΜΕ, πάνω απ’ όλα στα κρατικά τηλεοπτικά δίκτυα, που αφοσιώθηκαν στην προβολή της εκστρατείας του αρχηγού του κράτους, έδινε μάχες στο Twitter, ενώ υποστηρικτές του πήγαιναν πόρτα-πόρτα να δουν ψηφοφόρους, να τους κινητοποιήσουν.

Μείζον διακύβευμα του δεύτερου γύρου είναι οι 8,3 εκατ. ψήφοι των πολιτών οι οποίοι δεν εκφράστηκαν στον πρώτο γύρο — μολονότι η συμμετοχή έφθασε το 87%.

Αντιμέτωπος με τον διακριτικό αλεβίτη –μέλος κοινότητας που σκληροπυρηνικοί σουνίτες χαρακτηρίζουν αιρετική–, ο κ. Ερντογάν έκανε την μια προεκλογική ομιλία μετά την άλλη, διαλαλώντας τη μεταμόρφωση της χώρας αφότου ανέλαβε την εξουσία, όταν έγινε αρχικά πρωθυπουργός το 2003, κατόπιν πρόεδρος το 2014.

Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους, που ήδη αύξησε τρεις φορές τον κατώτερο μισθό σε έναν χρόνο, πολλαπλασίασε εξάλλου τις γαλαντομίες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, υποσχόμενος, μεταξύ άλλων, δωρεάν σπουδές στους φοιτητές που είναι παιδιά σεισμόπληκτων οικογενειών.

Σήμερα είναι «ιδιαίτερη ημέρα για όλους μας», είπε χθες, προσθέτοντας πως «η εποχή που είχαμε πραξικοπήματα και στρατιωτικές χούντες παρήλθε».

Ολοκληρώνοντας την εκστρατεία του έκανε μια επίσκεψη με άφθονο συμβολισμό: πήγε στον τάφο του πολιτικού του ινδάλματος, του εθνικιστή-ισλαμιστή πρώην πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, που ανατράπηκε και κατόπιν απαγχονίστηκε από τους στρατηγούς το 1961.

Όχι ακριβώς ευχάριστη σύμπτωση για τον πρόεδρο είναι το γεγονός πως ο δεύτερος γύρος των εκλογών διεξάγεται ακριβώς δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα των διαδηλώσεων του Γκεζί, που εξαπλώθηκαν από το φερώνυμο παρκάκι της Κωνσταντινούπολης σε όλη τη χώρα. Ήταν το πρώτο κύμα αμφισβήτησης του κ. Ερντογάν, που αντιμετωπίστηκε με άγρια καταστολή.

Για τον Ζερίν Αλταϊλί, συνταξιούχο 60 ετών, το σημαντικό είναι οι σημερινές εκλογές να διεξαχθούν «τίμια», «χωρίς νοθεία».

Η αντιπολίτευση ανήγγειλε πως θα έστελνε «πέντε παρατηρητές σε κάθε κάλπη», με άλλα λόγια ένα εκατομμύριο ανθρώπους συνολικά, για τον έλεγχο της ομαλής διεξαγωγής της διαδικασίας.

Ο πρώτος γύρος των εκλογών ήταν «ανταγωνιστικός», όμως εν μέρει «περιορισμένος» από το «αθέμιτο πλεονέκτημα» που δόθηκε από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης στον αρχηγό του κράτους και την παράταξή του, έκρινε η κοινή αποστολή παρατηρητών του ΟΑΣΕ (του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη) και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών θα ανακοινωθεί το βράδυ και θα εξεταστεί πολύ προσεκτικά από τους συμμάχους της Τουρκίας, ιδίως στο NATO.

Το «debate» Ερντογάν – Κεμάλ που προηγήθηκε στο Al Jazeera: Για οικονομία, τρομοκρατία και Ελλάδα

To Al Jazeera έκανε μία σύνοψη των πολιτικών, των υποσχέσεων και της ρητορικής των δύο υποψηφίων σε βασικά ζητήματα:

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν

«Τρομοκρατία»: Ο πρόεδρος ακολούθησε σταθερά μια αιχμηρή ρητορική κατά των «τρομοκρατικών» ομάδων καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, διατηρώντας τα θέματα ασφάλειας ψηλά στην ατζέντα, σε μια προφανή προσπάθεια να προσελκύσει εθνικιστικές ψήφους. Υποστήριξε συχνά ότι ο αντίπαλός του υποστηρίζεται από «τρομοκρατικές» ομάδες, όπως το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο διεξάγει πόλεμο από τη δεκαετία του 1980 για αυτονομία, και το κίνημα Γκιουλέν, τον πρώην σύμμαχο του Ερντογάν που μετατράπηκε σε αρχι-εχθρό του και κατηγορείται για απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Ερντογάν δήλωσε ότι η κυβέρνησή του θα συντρίψει αυτές τις ομάδες.

«Ο αγώνας μας εναντίον όλων των κακών δικτύων, συμπεριλαμβανομένης της αυτονομιστικής τρομοκρατικής οργάνωσης PKK και των προεκτάσεών της, θα συνεχιστεί με αποφασιστικότητα», δήλωσε σε δημόσια ομιλία του νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, προσθέτοντας ότι το PKK «δεν μπορεί να κινηθεί» πλέον στην Τουρκία εξαιτίας των προσπαθειών του.

Πρόσφυγες: Ο Ερντογάν υποσχέθηκε να επιστρέψει περίπου ένα εκατομμύριο Σύρους πρόσφυγες στην πατρίδα τους μετά την υλοποίηση έργων στέγασης στην ελεγχόμενη από την Τουρκία βόρεια Συρία, χωρίς να δώσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

Είπε επίσης ότι η βελτίωση του διαλόγου μεταξύ της Συρίας και της Τουρκίας μέσω των ρωσικών μεσολαβητικών προσπαθειών θα συμβάλει στην αύξηση της «εθελοντικής» επιστροφής των προσφύγων. Ο Ερντογάν έχει κατηγορήσει συχνά την αντιπολίτευση ότι κάνει διακρίσεις εις βάρος των προσφύγων στη χώρα, η οποία, σύμφωνα με επίσημους αριθμούς, φιλοξενεί 3,4 εκατομμύρια από αυτούς. Ο Κιλιτσντάρογλου «προσπαθεί να σώσει την κατάσταση με ρητορική μίσους», δήλωσε ο πρόεδρος σε πρόσφατη συνέντευξή του.

Οικονομία: Ο Ερντογάν έχει δεσμευτεί να συνεχίσει την ανορθόδοξη οικονομική πολιτική του, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα παρά τον υπερπληθωρισμό και την κρίση του κόστους ζωής. Έχει πει ότι στοχεύει να μειώσει το επίπεδο του πληθωρισμού στο 20% το 2023 και κάτω από το 10% το 2024, αλλά πρόσθεσε ότι η κυβέρνησή του θα συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια. «Έχω τη θέση ότι τα επιτόκια και ο πληθωρισμός είναι ευθέως ανάλογα», επανέλαβε μετά τις κάλπες της 14ης Μαΐου. «Όσο περισσότερο μειώνεις τα επιτόκια, τόσο χαμηλότερα είναι τα ποσοστά πληθωρισμού. Η θεωρία μου εδώ είναι ότι τα επιτόκια είναι η αιτία, ο πληθωρισμός είναι το αποτέλεσμα». Ανακούφιση από τον σεισμό: Ο Ερντογάν υποσχέθηκε να παράσχει στους επιζώντες του σεισμού στη νοτιοανατολική Τουρκία στεγαστικά δάνεια με 20ετή διάρκεια και διετή περίοδο χάριτος. Η κυβέρνησή του στοχεύει στην κατασκευή συνολικά 650.000 νέων διαμερισμάτων στην περιοχή και υποσχέθηκε να παραδώσει 319.000 από αυτά μέσα σε ένα χρόνο.

Ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε επίσης ότι θα δημιουργήσει βασικές εγκαταστάσεις παραγωγής της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας σε ορισμένες από τις επαρχίες που επλήγησαν από τους σεισμούς.

Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου

«Τρομοκρατία»: Ο υποψήφιος για την προεδρία έχει κάνει την «τρομοκρατία» ένα από τα κορυφαία θέματά του κατά τη διάρκεια της διακοπής των δύο εβδομάδων μεταξύ των ψηφοφοριών. Έχει κάνει παρατηρήσεις για το πώς η κυβέρνηση Ερντογάν και η οργάνωση Γκιουλέν ήταν πρώην σύμμαχοι και η Τουρκία και το PKK είχαν συνομιλίες με την έγκριση του προέδρου στο παρελθόν.Στην τηλεόραση και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεσμεύτηκε να πολεμήσει όλους τους «τρομοκράτες». «Η τρομοκρατία θα καταπολεμηθεί, δεν θα γίνει διαπραγμάτευση. Δεν θα επιτραπεί καμία πολιτική και νομική ρύθμιση που στοχεύει στην εθνική και ενιαία κρατική δομή της Τουρκίας», ανέφερε ένα πρωτόκολλο που υπογράφηκε στις 24 Μαΐου μεταξύ του Κιλιτσντάρογλου και του Κόμματος της Νίκης, το οποίο ηγείται της εθνικιστικής Συμμαχίας ΑΤΑ.

Πρόσφυγες: Ο Κιλιτσντάρογλου έκανε πιο σκληρή τη ρητορική κατά των προσφύγων μετά τις πρώτες δημοσκοπήσεις, σε μια προφανή προσπάθεια να προσελκύσει ψήφους εθνικιστών. Ο υποψήφιος υποσχέθηκε να στείλει τους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία πίσω στην πατρίδα τους σε δύο χρόνια πριν από τις πρώτες εκλογές μέσω συμφωνίας με τη συριακή κυβέρνηση. Σε μια εκπομπή στο YouTube που προβλήθηκε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, δήλωσε ότι η διαδικασία επαναπατρισμού θα πραγματοποιηθεί μέσω συγκεκριμένων κανόνων και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να τη χρηματοδοτήσει λόγω του ισχύοντος συμφών ου για τους πρόσφυγες μεταξύ των δύο πλευρών.«Θα δημιουργήσουμε την υποδομή για αυτή τη διαδικασία. Θα διασφαλίσουμε την ασφάλεια της ζωής και των περιουσιών τους [των προσφύγων] και στη συνέχεια θα τους στείλουμε», είπε.

Οικονομία: Ο Κιλιτσντάρογλου δεσμεύτηκε να επαναφέρει τις συμβατικές οικονομικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των ορθολογικών επιτοκίων, για την καταπολέμηση του παραλυτικού υπερπληθωρισμού στη χώρα, καταδικάζοντας συχνά την πολιτική χαμηλών επιτοκίων του Ερντογάν. Ο υποψήφιος πρόεδρος έχει δηλώσει ότι θα εργαστεί για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων για την Τουρκία, καθώς εργάζεται για τη δημιουργία μιας χώρας που θα παράγει προϊόντα υψηλής αξίας. Υποστήριξε ότι θα μπορούσε να προσελκύσει έως και 300 δισ. δολάρια σε επενδύσεις από το εξωτερικό, λέγοντας ότι οι επενδυτές θέλουν μόνο δημοκρατία και εμπιστοσύνη στην Τουρκία για να επενδύσουν. Ο Κιλιτσντάρογλου έχει πει ότι θα απαγορεύσει τις πωλήσεις κατοικιών σε ξένους πολίτες μέχρι να διευθετηθεί η κρίση στέγασης της Τουρκίας, που ωθείται από τον υπερπληθωρισμό, τους σεισμούς και άλλους παράγοντες, για τους Τούρκους.

Ανακούφιση από τους σεισμούς: Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης έχει υποσχεθεί να παράσχει δωρεάν στέγαση στους επιζώντες του σεισμού που έχασαν την περιουσία τους από την καταστροφή.

Ο Κιλιτσντάρογλου έχει δηλώσει ότι στοχεύει να μετατρέψει τις σεισμόπληκτες επαρχίες σε μεταποιητική βάση, προσθέτοντας ότι τα υλικά που απαιτούνται για την κατασκευή νέων κατοικιών θα κατασκευάζονται στην περιοχή.

«Μόλις επουλωθούν οι πληγές, η περιοχή αυτή θα γίνει μία από τις μεγαλύτερες περιοχές παραγωγής στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική», δήλωσε πρόσφατα.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ- ΜΠΕ/ ieidiseis