Ένα ιστορικό σχολείο κινδυνεύει να κλείσει

Στέκεται επιβλητικό στην αρχή του χωριού, απέναντι από το κάστρο, σαν φύλακας του «πνεύματος της Αμανής». Το ιστορικό σχολείο της Βολισσού είναι ένας “ζωντανός” θησαυρός για την περιοχή της Αμανής -και το μοναδικό που παραμένει ανοιχτό, σε σύνολο 19 χωριών στη Βόρεια Χίο… Από το 1928, τα παιδιά της περιοχής αποκτούν τις ρίζες της γνώσης τους, σε αυτό το πέτρινο μοναδικής ομορφιάς κτήριο, που αποτυπώνει τη δύναμη μιας μικρής κοινωνίας, που κατάφερε να πραγματοποιήσει ένα μεγάλο έργο σε δύσκολους καιρούς, μέσα από τη συνεργασία και την επιμονή των ενεργών πολιτών της. Οι εικόνες που αντικρίζει κάποιoς στο εσωτερικό του, ακόμα και σήμερα θυμίζουν την αίγλη του παρελθόντος. Η ζεστασιά του ξύλου και η λιτή, αυστηρή αρχιτεκτονική του σχολείου αλλάζει πρόσωπα και προσαρμόζεται στις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής εδώ και 90 χρόνια.

Η Βιβή Ποταμούση, μεταπτυχιακή φιλόλογος και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Φιλολογικής Εταιρείας Κλασικών Σπουδών, μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, αναφέρθηκε στην ιστορία του σχολείου της Βολισσού και τόνισε την αναγκαιότητα να παραμείνει σε λειτουργία, παρά τα προβλήματα ερημοποίησης και εγκατάλειψης που παρουσιάζει η περιοχή.

Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε η Βιβή Ποταμούση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και την Αλεξάνδρα Χατζηγεωργίου

Το σχολείο της Βολισσού αποτελεί τη ζωντανή ιστορία της Βόρειας Χίου. Θέλετε να μας μιλήσετε για αυτόν τον ιστορικό και αρχιτεκτονικό θησαυρό της Αμανής;

Το σχολείο της Βολισσού πράγματι είναι κομμάτι της ιστορίας της Βόρειας Χίου. Έχουν περάσει από αυτό πολλοί και σημαντικοί εκπαιδευτικοί αλλά και μαθητές που ξεχώρισαν και μας τιμούν με την πορεία και το έργο τους. Έχουν περάσει από τα θρανία του γενιές. Μαθητές που τα δισέγγονά τους είναι τώρα μαθητές. Το καλοκαίρι μετατρέπεται σε χώρο πολιτισμού, αφού η εξαιρετική του αρχιτεκτονική κεντρίζει το μάτι και του πιο αδιάφορου επισκέπτη. Τα τελευταία χρόνια με συνεργασία του δήμου και των πολιτιστικών συλλόγων του χωριού γίνονται εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, παρουσιάσεις βιβλίων αλλά και work shop ζωγραφικής και μοντέρνων τεχνών σε συνεργασία με φορείς και Πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Ακόμα και ο τρόπος που χτίστηκε είναι ιδιαίτερος. Μέχρι την απελευθέρωση της Χίου και την ένωση της με την Ελλάδα το 1912, οι κάτοικοι συγκέντρωναν χρήματα από τις ενορίες του χωριού, 11.640 γρόσια το χρόνο, με τα οποία πλήρωναν τα ενοίκια για τους χώρους που στέγαζαν την εκπαιδευτική δραστηριότητα και τους δασκάλους. Βέβαια οι εύποροι Βολισσιανοί στήριζαν με χορηγίες το εκπαιδευτικό έργο και το ίδιο και η γειτονική Ιερά Μονή Μουνδών. Στη συνέχεια, όταν έγινε αντιληπτό ότι το κράτος δεν υπήρχε περίπτωση να καλύψει την ανάγκη για την ανέγερση κτηρίου και με την πίεση ότι το σχολείο θα γίνει μονοθέσιο λόγω έλλειψης χώρου, αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Άρχισαν να στέλνουν επιστολές και αιτήματα σε επιφανείς Χιώτες του εξωτερικού, πέτυχαν να ενεργοποιήσουν τον Λεωνίδα Καλβοκορέση, βουλευτή τότε του νησιού, τους Βολισσιανούς της Βαλτιμόρης, την Λονδίνειο Επιτροπή, αλλά και τον Βολισσιανό βιομήχανο, Ιωάννη Ζαρταλούδη, που έγινε ο πιο μεγάλος ευεργέτης.

Το σχολείο τελικά χτίστηκε και με συμβολή του υπουργείου Παιδείας, το οποίο με ενέργειες του Μιχάλη Παπαμαύρου, Βολισσιανού παιδαγωγού, έστειλε αρχιτέκτονες και έφτιαξαν το σχέδιο του κτηρίου και 200.000 δραχμές. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε το 1924 και με πολλή εθελοντική εργασία, αγωνίες και κόπους ολοκληρώθηκε το 1932. Βέβαια, ήταν τόσο μεγάλη η ανάγκη στέγης που λειτουργούσε στο ισόγειο από το 1928 το Δημοτικό. Η ιστορία της ανέγερσης του σχολείου μας είναι πολύ διδακτική. Αποτελεί απόδειξη για τι μπορεί να πετύχει ένας τόπος με ενεργούς πολίτες, με συνεργασία και κοινό στόχο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο δάσκαλος Γ. Μαδιανός, πρωτεργάτης της προσπάθειας, γράφει σχετικά: «Όλα τα θέματά της η Βολισσός μπορεί να τα λύσει, μόνον να θελήσουν να εργαστούν αγαπημένα όσοι μπορούν».

Πόσα παιδιά φιλοξενούσε την εποχή που άκμαζε ο τόπος και πόσους μαθητές σήμερα;

Ο αριθμός των μαθητών ξεπερνούσε τους 400, με παιδιά στο Γυμνάσιο και από τα γύρω χωριά, αφού ήταν το μοναδικό στην περιοχή. Μάλιστα, από τα μακρινά χωριά έμεναν στην Βολισσό και πήγαιναν στα χωριά τους τις γιορτές, συνήθως με τα πόδια… Σήμερα το σύνολο των μαθητών είναι 46, με 11 μόλις στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Ευτυχώς, το Δημοτικό μας αντέχει…

Οι περισσότεροι κάτοικοι αναφέρουν ότι με δυσκολία παραμένει σε λειτουργία το σχολείο. Έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες για να αλλάξει η κατάσταση;

Το σχολείο της Βολισσού είναι το μοναδικό σχολείο που λειτουργεί σε σύνολο 19 χωριών της Αμανής. Το μόνο που έχει μείνει ανοιχτό. Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι τα χωριά στα οποία έκλεισαν τα σχολεία, σταδιακά άδειασαν από κατοίκους, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με ερημοποίηση όλη η Αμανή. Έχουν γίνει προσπάθειες. Η τελευταία ξεκίνησε πριν δύο χρόνια όταν ο δήμαρχος Χίου, Μανώλης Βουρνούς, ήρθε στη Βολισσό με τον πατέρα Αντώνιο από την Κιβωτό του Κόσμου. Μαζί με το Τοπικό Συμβούλιο της Βολισσού και μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου και με τη σύμφωνη γνώμη του δημάρχου, είχαμε προτείνει και είχε γίνει δεκτό σε πρώτη φάση να δημιουργηθεί δομή της Κιβωτού στη Βολισσό.

Ο δήμος παραχωρούσε το κτήριο, που στεγάζεται το πρώην Δημαρχείο Αμανής, και θα μετέφερε το ΚΕΠ σε άλλο χώρο, ενώ η Δημοτική Επιτροπή που συστήθηκε για αυτό το σκοπό θα έβρισκε τα χρήματα για την μετατροπή του κτηρίου, σύμφωνα με τις προδιαγραφές, για τον εξοπλισμό και το 70% του κόστους της δαπάνης λειτουργίας της Δομής. Εκείνη την χρονιά μας επισκέφθηκε για πρώτη φορά η Axion Hellas και σε συζήτηση που έγινε με μέλη του διοικητικού συμβουλίου και του προέδρου της βρήκαμε αρωγούς. Ανέλαβαν το κόστος μετατροπής και εξοπλισμού του κτηρίου, ενώ ξεκίνησαν καμπάνια στο εξωτερικό για αυτό το σκοπό. Τότε σε συνδυασμό με τα θετικά αποτελέσματα της δικής μας ενεργοποίησης, των επαφών του Δημάρχου και την θετική ανταπόκριση των Ομογενών μας, είχαμε πιστέψει ότι πλησιάζαμε στην επίτευξη του σκοπού μας. Δυστυχώς, η Κιβωτός του Κόσμου υπαναχώρησε για κάποιους λόγους. Η προσπάθεια συνεχίστηκε με άλλους φορείς αλλά χωρίς αποτέλεσμα μέχρι τώρα. Θα είναι τραγικό βέβαια να σταματήσουμε την προσπάθεια και ελπίζω ότι θα συνεχίσουμε μέχρι να τα καταφέρουμε, όπως έπραξαν και οι Βολισσιανοί πριν εκατό χρόνια για το σχολείο μας.

Πρόκειται για ένα στολίδι του τόπου, ωστόσο φαίνεται παραδομένο στον χρόνο…

Είναι ένα πολύ παλιό κτήριο και οι επισκευές που έγιναν δεν ήταν πάντα με τον αρμόζοντα σεβασμό στη μορφή και την ιδιαιτερότητά του. Τα τελευταία χρόνια έγιναν προσπάθειες και έχουν αποκατασταθεί εξωτερικά αρκετά λάθη. Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων συνεργάζεται με τον δήμο και τους συλλόγους των εκπαιδευτικών και γίνονται μικρές επεμβάσεις χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το σχολείο δεν χρειάζεται συνεχή και σοβαρή συντήρηση και φροντίδα.

Το συγκεκριμένο σχολείο έχει πάρει το όνομα του Μιχάλη Παπαμαύρου. Μπορείτε να μας μιλήσετε για αυτόν τον Έλληνα παιδαγωγό που σφράγισε με το έργο του τον τόπο;

Ο Μιχάλης Παπαμαύρος ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και του δημοτικισμού και μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ενώ στο Εθνικό Συμβούλιο των Κορυσχάδων εκλέχτηκε εθνοσύμβουλος Χίου και μαζί με τον άλλο μεγάλο παιδαγωγό, Κώστα Δ. Σωτηρίου, ανέλαβε τη διεύθυνση του «Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου της Ελεύθερης Ελλάδας». Άφησε πίσω του ένα αξιόλογο επιστημονικό και συγγραφικό έργο (πρωτότυπα παιδαγωγικά έργα, δοκίμια, μελέτες, άρθρα, μεταφράσεις, σχολικά βιβλία). Ήταν ένας μεγάλος παιδαγωγός. Πολλές από τις θέσεις του, πρωτοποριακές για την εποχή του, εξακολουθούν να παραμένουν επίκαιρες. Οι γενικές διδακτικές αρχές αλλά και η ειδική μεθοδολογία και διδακτική των επιμέρους μαθημάτων που πρότεινε μπορούν να αξιοποιηθούν και από τον σημερινό δάσκαλο που θέλει να οργανώσει το μάθημα και τις σχολικές δραστηριότητες με βάση τις ανάγκες των μαθητών και σε συνεργασία μαζί τους. τους. Ο Παπαμαύρος πρότεινε την κατάργηση των εξετάσεων και την αντικατάσταση της βαθμολογίας με αυτοαξιολόγηση και εκπόνηση εργασιών από τους μαθητές, επίσης πίστευε ότι το αναλυτικό πρόγραμμα πρέπει να είναι εύκαμπτο και προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες κάθε περιφέρειας. Πίστευε στην βιωματική μάθηση και είναι ο πρώτος που μίλησε για σχολικές κοινότητες, σχολικά ταξίδια και θέατρο. Ως εκπαιδευτικός θεωρώ ότι οι θέσεις του εξακολουθούν να αποτελούν ζητούμενο στην εκπαίδευση και ίσως στο έργο του να υπάρχουν και πολλές απαντήσεις σε προβλήματα της Εκπαίδευσης μας.

Ποιο θα είναι το μέλλον του ιστορικού σχολείου της Βολισσού, όταν ο πληθυσμός της περιοχής ήδη χαρακτηρίζεται γερασμένος;

Το μέλλον του σχολείου είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον της περιοχής. Χρειάζονται γενναίες και συνεχείς προσπάθειες για να συγκρατηθεί ο νέος ηλικιακά πληθυσμός και να γίνει ο τόπος μας θελκτικός , ώστε να έρθουν και άλλοι νέοι άνθρωποι. Αυτό απαιτεί η κεντρική διοίκηση να αντιληφθεί τις ιδιαιτερότητες της Αμανής και να πάρει μέτρα για να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής. Δεν είναι δυνατόν εν έτει 2018 να μην υπάρχει γιατρός ή καθημερινή συγκοινωνία με την πόλη. Επίσης χρειάζονται οικονομικά κίνητρα, μηδενική φορολογία και δημοτικά τέλη, στήριξη των επιχειρήσεων της περιοχής και πολλά άλλα που δεν είναι του παρόντος. Για να επιβιώσει το σχολείο μας πρέπει να επιβιώσει η περιοχή. Η προσπάθεια που έγινε με την Κιβωτό του Κόσμου πρέπει να συνεχιστεί. Υπάρχουν Ιδρύματα που φιλοξενούν παιδιά από όλη την Ελλάδα τα οποία χρειάζονται στέγη και αγάπη. Τα παρέχουμε αφειδώς! Καλούμε όποιον μπορεί να βοηθήσει να μας γνωρίσει, για να καταλάβει ότι είμαστε σοβαροί, άξιοι να υποστηρίξουμε μια τέτοια προσπάθεια και το εννοούμε!

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ