Ένας νέος εικαστικός επενδύει στην σύγχρονη ελληνική τέχνη

Αν και δεν πιστεύει στην κριτική έργων τέχνης διότι ο μεγαλύτερος κριτής της είναι ο ίδιος ο χρόνος, όπως λέει, ο διεθνούς φήμης εικαστικός Νίκος Φλώρος, πρόσφατα κλήθηκε να αξιολογήσει παιδικά έργα σε διαγωνισμό ζωγραφικής στη Ρωσία με έπαθλο ένα ταξίδι στη Χαλκιδική, στο πλαίσιο του Έτους Τουρισμού Ελλάδας-Ρωσίας. Παρόλαυτα, η τέχνη, όπως είπε, δεν μπαίνει σε καλούπια και ειδικά εκείνη των μικρών παιδιών που πηγάζει απευθείας από την ψυχή τους. Μοιράζοντας τη ζωή του σε Νέα Υόρκη και Αθήνα και ταξιδεύοντας σε πολλά μέρη του κόσμου, λόγω της δουλειάς του, ο κ.Φλώρος εκτιμά ότι η σύγχρονη ελληνική τέχνη θα μπορούσε να αποτελέσει το όχημα για να χτιστεί το νεοελληνικό πολιτιστικό αφήγημα και να προβληθεί η Ελλάδα ακόμη περισσότερο στο εξωτερικό.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Νίκου Φλώρου στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο και στη Νικόλ Καζαντζίδου

Ως πρόεδρος της κριτικής επιτροπής για το διαγωνισμό “Ταξίδι στην Ελλάδα” κληθήκατε να συμμετάσχετε σε μια προσπάθεια που γίνεται με σκοπό την προβολή της Ελλάδας στη Ρωσία, ενώ συγχρόνως “μπήκατε στη διαδικασία” να κρίνετε το εικαστικό έργο παιδιών. Πόσο δυσκολευτήκατε;

Ήταν ιδιαίτερη τιμή να γίνω πρόεδρος της επιτροπής στον Πανρωσικο Παιδικό Διαγωνισμό Ζωγραφικής. Γνωρίζοντας την καλλιτεχνική μου πορεία των τελευταίων χρόνων στα μεγαλύτερα ρωσικά μουσεία, μου πρότειναν να ηγηθώ της κριτικής επιτροπής. Ξεκινώντας ο ίδιος την καλλιτεχνική μου πορεία από παιδικούς διαγωνισμούς και διακρίσεις ως παιδί, μου δόθηκε το βήμα να συνεχίσω δημιουργώντας. Πάνω σε αυτό το σκεπτικό, έδωσα ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή των έργων, πιστεύοντας πως μέσα από τη διαδικασία θα ξεπηδήσουν νέοι καλλιτέχνες. Αν και δεν πιστεύω στην κριτική έργων τέχνης, διότι ο μεγαλύτερος κριτής της είναι ο ίδιος ο χρόνος.

Η πρόταση έγινε με πρωτοβουλία της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα, του πρέσβη κ.Φρυγανά και του κ.Τυροβούζη από το Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας της πρεσβείας. Την κριτική επιτροπή του «Ταξιδιού στην Ελλάδα» αποτέλεσαν οι Αριστοτέλης Καραντής, Τατιάνα Μιλνίκοβα, Ρίμα Ρεμισέβσκαγια και Βίκτωρ Ρεμισέβσκι. Σημαντική ήταν και η συνδρομή των Ελισάβετ Ιωσηφίδη και Δέσποινα Παπαδοπούλου.

Μπαίνει σε “καλούπια” η παιδική δημιουργικότητα;

Η τέχνη γενικά δεν μπαίνει σε καλούπια. Πόσο μάλλον η ζωγραφική των παιδιών που είναι η πραγματική τέχνη διότι πηγάζει απ ευθείας της ψυχής τους. Όπως έλεγε ο Πικασσο “Γέρασα για να μάθω να ζωγραφίζω σαν παιδί”. Μπορώ να πω με ειλικρίνεια πως ζήλεψα πολλά έργα παιδιών λόγω του αυθορμητισμού τους και της διαφορετικής ματιάς τους όσον αφορά στην Ελλάδα. Κατά τον Ηράκλειτο: “Αἰὼν παῖς ἐστι παίζων, πεσσεύων, παιδὸς ἡ βασιληίη” εννοώντας πως “ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει ζάρια. Η βασίλεια ανήκει στο παιδί”.

Έχετε γυρίσει πολλά μέρη του κόσμου και έχετε ζήσει στο εξωτερικό αλλά στη Ρωσία είστε ιδιαίτερα αγαπητός. Με αυτό ως ερέθισμα, θα ήθελα να σας ρωτήσω αν πιστεύετε πώς η τέχνη μπορεί να αποτελέσει ένα είδος πρεσβευτή για την χώρα από την οποία προέρχεται ο καλλιτέχνης;

Χωρίς ίχνος “εθνικού αυτισμού” και σωβινισμού, επειδή έζησα σε πολλά μέρη του κόσμου, διαπίστωνα πάντα τη διάφορα των Ελλήνων και του πολιτισμού τους στη γλώσσα, την αρχιτεκτονική, την ζωγραφική. Ο Νίτσε είπε για τους Έλληνες: “οι Έλληνες, οι μεγάλοι αφελείς” εννοώντας τα μεγάλα παιδιά, ήταν πανταχού παρόντα. Κανείς σοβαρός καλλιτέχνης, απ’όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει που σε κάποια στιγμή της ζωής του να μην χρειάστηκε να αναμετρηθεί με τους Έλληνες, όχι μόνο με τους αρχαίους. Ο Πλάτων μιλάει καθαρά στον “Φιληβο” για την καθαρή ηδονή των γραμμών, των κύκλων και τριγώνων που μόλις 24 αιώνες μετά ανακαλύφθηκε. Ο Μαλέβιτς και ο Καντίνσκι, οι μεγάλοι Ρώσοι ζωγράφοι και ο Ντοστογιέφσκι, θεωρούσαν τους εαυτούς τους “Πλατωνιστές”. Νομίζω, χωρίς προκατάληψη, οφείλουμε να δούμε τη μεγάλη διάφορα και το μέγεθος των Ελλήνων, ενός λαού που τόσα έχει να πει για τον πολιτισμό του κόσμου συνολικά. Παρόλο που ζω πολλά χρόνια στο εξωτερικό, διατηρώ την ταυτότητα μου ως Έλληνας καλλιτέχνης αν και μου ζητήθηκε πολλές φορές να την αλλάξω. Το να είσαι Έλληνας σημαίνει πολλά για μένα. Είναι μια ευθύνη πολιτισμού, φέρεις μέσα στο DNA σου τον Όμηρο, την μνήμη της σοφίας.

Όλοι οι Έλληνες έχουμε την ευθύνη αυτή και πρέπει να είμαστε ευγνώμονες του πολιτισμού μας και δεν μιλάω για έναν πολιτισμό νεκρό, αλλά έναν ζωντανό που συνεχίζει να δημιουργεί ακόμα και μέσα από τις στάχτες του!

Ο ελληνισμός που περνάει σήμερα αυτές τις δύσκολες στιγμές, αλλά πρέπει να σκεφτείτε ότι όλοι μας, όσοι είναι Έλληνες και έχουνε ελληνική παιδεία, θα δημιουργήσουμε ξανά μέσα από τις στάχτες μας, σαν τον μυθικό Φοίνικα που αναγεννιόταν συνέχεια.

Αν δεις τα μάρμαρα των αρχαίων ναών μας και τα παρατηρήσεις προσεκτικά, είναι καμένα από καταστροφές αλλά στέκονται με υπερηφάνεια. Έτσι και εμείς σήμερα πρέπει να σταθούμε στα πόδια μας και να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο μέλλον με βάση τον πολιτισμό και όχι το life style που ζούσαμε τα τελευταία χρόνια και μας οδήγησε στην καταστροφή.

Είμαι αισιόδοξος παρά τα σοβαρά προβλήματα που περνάει η Ελλάδα, γιατί αρχίζει να ξεκαθαρίζει το τοπίο. Πρέπει όμως, να δούμε τι είμαστε πραγματικά, να σκεφτόμαστε πριν πράξουμε, να ενηλικιωθούμε και να αναλάβουμε επιτέλους τις ευθύνες μας.

Δεν πήγανε άλλο πιστεύω. Ας ξαναβρούμε το φιλότιμο μας και ας μην είμαστε ανεύθυνοι. Να μη νοιαζόμαστε μόνο να περνάει καλά ο εαυτός μας. Έτσι ή αλλιώς η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει και δη ο πολιτισμός της!

Κατά τη γνώμη σας, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι και γενικότερα το πολιτιστικό στοιχείο της Ελλάδας αποτελούν βασικό πυλώνα για την ανάπτυξη του τουρισμού;

Η Ελλάδα δεν υστερεί από μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Το πρόβλημα είναι η σύγχρονη ελληνική τέχνη η οποία δεν έχει γνωστοποιηθεί στο εξωτερικό. Θα μπορούσε να αποτελέσει το όχημα – την αιχμή του δόρατος – της σύγχρονης Ελλάδας χτίζοντας την βάση για το νεοελληνικό πολιτιστικό αφήγημα. Έχοντας στο νου μου μία αναφορά του Αριστοτέλη Καραντή σε μία παλαιότερη συνέντευξη του «Αν καταφέρουμε την σύζευξη της Κλασσικής Ελλάδας με την σύγχρονη, όχι αναπαράγοντας το παρελθόν αλλά εμπλουτίζοντας το με το νέο, θα ταξιδέψει σε κάθε τόπο και πνεύμα» θεωρώ ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα. Έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες υποστήριξης της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, ιδιαίτερα απ την Διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερινα Κοσκινα, η οποία τον τελευταίο καιρό έκανε μια αξιολογότατη προσπάθεια αυτής της προβολής. Η Ελλάδα έχει ανάγκη τη σύγχρονη τέχνη η οποία θα αποτελέσει ένα καινούριο τουριστικό προορισμό.

Αποτελούν κυρίαρχο λόγο για να μας επισκεφθεί κανείς;

Η Ελλάδα, ούτως ή άλλως, ταυτίζεται σαν έννοια με τον πολιτισμό της. Αυτός αποτελεί ήδη το μεγαλύτερο κίνητρο για κάποιον να επισκεφθεί την χώρα μας. Ο Ελληνικός Πολιτισμός δεν είναι νεκρός και έχει μια συνέχεια ανά τους αιώνες μέχρι σήμερα σε πολλές παραλλαγές του. Τέχνη χωρίς οικονομική υποστήριξη δεν υφίσταται. Τα μεγαλύτερα έργα στην ιστορία της ανθρωπότητας δημιουργήθηκαν απ τους τότε χορηγούς οι όποιοι επένδυσαν στην τέχνη με σκοπό να χτίσουν ένα μέλλον για την εκάστοτε χώρα τους αλλά τη χρησιμοποίησαν ως όχημα να περάσουν τα όνομά τους στην αιωνιότητα. Η τέχνη είναι ο μόνος τρόπος να γίνει κάποιος αθάνατος (Βίος βραχύς, τέχνη μακράν). Το χρήμα από μόνο του δεν έχει καμιά αξία αλλά παραμένει χρήμα. Καλώ τους οικονομικά εύρωστους να επενδύσουν στην τέχνη και ειδικά στους ζωντανούς καλλιτέχνες γιατί οι νεκροί καλλιτέχνες δεν χρειάζονται αυτή την οικονομική υποστήριξη.

Ποια είναι η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό σήμερα; Έχει επηρεαστεί από την κρίση;

Σίγουρα ναι. Εγώ ως καλλιτέχνης έχω καταλάβει πόσο μεγάλη δύναμη έχει η πολιτιστική διπλωματία. Στην Ελλάδα οι πολιτικοί μας, την έχουν ως τον τελευταίο τροχό της αμάξης, μη δίνοντας σημασία. Πολλοί πολιτικοί δεν έχουν τη στοιχειώδη καλλιτεχνική παιδεία. Άρα πως πουλάμε “ελληνικό πολιτισμό” αν δε ξέρουμε τι ακριβώς πουλάμε; Είμαι πεπεισμένος ότι καμιά κρίση δεν ακυρώνει την ιστορία μας. Αυτό είναι Ελλάδα, ότι κανείς δεν μπορεί να σου πάρει τον πολιτισμό αλλά τον μεταφέρεις ανά τον κόσμο όπως γινόταν πριν χιλιάδες χρόνια, ακόμα και σήμερα το ίδιο κάνουμε.

Σας εμπνέει η Ελλάδα για να δημιουργήσετε;

Έχω μια σχέση πάθους με το ελληνικό φως. Αυτό φωτίζει το σκούρο βροχερό γκρι της βόρειας Ευρώπης όπου συχνά βρίσκομαι για τις εκθέσεις μου, μεταφέροντας, όσο μπορώ, μέσα απ τα έργα μου ένα κομμάτι της Ελλάδας.

Γενικότερα τι είναι εκείνο που σας εμπνέει, η επιθυμία να εκφράσετε ένα συναίσθημα, να επικοινωνήσετε, να στείλετε ένα μήνυμα;

Δεν κάνω στρατευμένη τέχνη για να περνάω μηνύματα. Κάνω τέχνη για το κάλλος και την εξύψωση του ανθρώπινου πνεύματος. Το έχουν ήδη καταφέρει οι αρχαίοι προγονοί μας. Πάνω σε αυτόν τον άξονα, δημιουργώ.

Συναντάτε την Ελλάδα εκτός συνόρων;

Συναντώ την Ελλάδα παντού στον κόσμο ως παρουσία άλλα και ως μια κραυγαλέα απουσία. Το πρώτο αφορά την πολιτιστική μας Ιστορία και το δεύτερο την απουσία της σύγχρονης καλλιτεχνικής μας δημιουργίας.

Έχει παλμό ο Ελληνισμός της Διασποράς;

Σέβομαι και εκτιμώ τους Έλληνες της διασποράς. Οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να φύγουν απ τη χώρα μας για ένα καλύτερο μέλλον. Δεν μπορώ να τους κατηγορήσω για τίποτα γιατί δε τους φερθήκαμε ποτέ ανάλογα με τη μεγάλη προσπάθεια να διατηρήσουν την ελληνικού τους ταυτότητα (“ο καημός της Ρωμιοσύνης” – Σεφέρης).

Την Ελλάδα θα σας πω. Τι άλλο; Έχει γράψει ιστορία η μνημειώδης φράση του Ελύτη ότι με ένα καράβι και μια ελιά ξαναχτίζεις την Ελλάδα. Μου έτυχε ο κλήρος να την ανασκευάζω αυτήν την Ελλάδα με ακόμα λιγότερα υλικά. Σε έναν πολιτισμό που παράγει ανεξέλεγκτα, άρα έχει και πληθώρα απορριμμάτων, εγώ παίρνω τα απορρίμματα, τα τενεκέδια να το πω έτσι, τα κάνω ξέφτια και από αυτά τα ξέφτια δημιουργώ φωτεινές νησίδες που μιλάνε για την Ελλάδα.

Κλείνοντας υπενθυμίζω τις φράσεις: από τον Νίτσε για τούς Έλληνες «Όλα τα δηλητήρια του φθόνου, της ύβρεως, του μίσους έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή να διαταράξουν την υπεροχή ομορφιά τους». «Έτσι οι άνθρωποι συνεχίζουν να νιώθουν δέος και φόβο απέναντι στους Έλληνες».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ