Ένα καλό παράδειγμα που συνοψίζει τον όρο ίντερσεξ

Λέξεις: Βαρβάρα Τραχανά 

Διάβασα την ιστορία για την Ιταλίδα πυγμάχο Άντζελα Καρίνι που εγκατέλειψε τον αγώνα με την Αλγερινή Ιμάν Κελίφ, αφήνοντας υπονοούμενα για το φύλο της αντιπάλου και το αν θα έπρεπε να αγωνίζεται εναντίον γυναικών. Και φυσικά ως αναμένονταν αυτό ξεσήκωσε θύελλα τρανσφοβικών αντιδράσεων από τους πλέον…ειδικούς, αυτούς του πληκτρολογίου!

Πάντως σε ότι με αφορά η είδηση κέρδισε ήδη μια θέση στο power point του σχετικού μαθήματος για το επόμενο εξάμηνο στο 1ο έτος! Γιατί η Αλγερινή αθλήτρια δεν είναι τρανσέξουαλ αλλά ίντερσεξ, και εδώ μπαίνουμε σε χωράφια βιολογίας λιγότερο περπατημένα για το ευρύ κοινό, αλλά μέρος του προγράμματος στην Κυτταρική Βιολογία, που εδώ και χρόνια πραγματευόμαστε με τους φοιτητές στο κεφάλαιο που αφορά στους υποδοχείς και την κυτταρική σηματοδότηση.

Και συμβαίνει κάθε χρόνο, κάθε φορά που αναφέρομαι στα ίντερσεξ άτομα δίνω ως παράδειγμα, προκειμένου να γίνει κατανοητή η πολυπλοκότητα του ζητήματος και οι επιπτώσεις του, αυτό μιας αθλήτριας, όχι γιατί γνώριζα κάποια συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά γιατί είναι το απόλυτα προφανές.

Το ζήτημα του φύλου εδώ και πολλά χρόνια για τους βιολόγους ή όσους ασχολούνται με τη βιολογία και τη γενετική θα μπορούσε να συνοψιστεί με τον πολύ γλαφυρό τίτλο ενός άρθρου στο Scientific American: “Sex Redefined: The Idea of 2 Sexes Is Overly Simplistic” (“Επαναπροσδιορισμός του φύλου: Η ιδέα των 2 φύλων είναι υπερβολικά απλοϊκή”).

Στο άρθρο αυτό περιγράφεται στην εισαγωγή, η περίπτωση μιας 50χρονης εγκύου στο 3ο της παιδί που λόγω ηλικίας υπεβλήθη σε αμνιοπαρακέντηση προκειμένου να αποκλειστούν περιπτώσεις χρωμοσωμικών διαταραχών (όπως π.χ. σύνδρομο Down).

Και ενώ τα αποτέλεσματα για το κυοφορούμενο έμβρυο δεν έδειξαν κάποια απόκλιση, το δικό της γενετικό αποτύπωμα είχε περισσότερο ενδιαφέρον:

Το σώμα της ήταν φτιαγμένο από κύτταρα δύο ατόμων, πιθανώς από δίδυμα έμβρυα που είχαν συγχωνευθεί στη μήτρα της μητέρας της.

Και αυτό δεν ήταν όλο. Ένα σύνολο κυττάρων της έφερε δύο χρωμοσώματα Χ (που όπως μάθαμε στο γυμνάσιο καθορίζει το θηλυκό) και ένα άλλο τμήμα των κυττάρων της είχε ένα Χ και ένα Υ χρωμόσωμα. Η έγκυος αυτή γυναίκα δηλαδή, έμαθε στα 50κάτι της ότι μεγάλο μέρος του σώματός της ήταν χρωμοσωμικά αρσενικό!

Περισσότερο πολύπλοκα…

Τα πράγματα συνεπώς με το φύλο είναι περισσότερο πολύπλοκα από όταν το φύλο ενός ανθρώπου καθοριζόταν αποκλειστικά από τα εξωτερικά γεννητικά του όργανα (και τη σχετική κραυγή “its a boy!” ή την θεσσαλική του…μετάφραση “είναι κορίτσι ή παιδί;”), αλλά και όταν τα χρωμοσώματα και τα γονίδια περιγράφηκαν δεν έγινε η εξίσωση απλή.

Κάποια άτομα έχουν εμφανή ή λιγότερη εμφανή εξωτερικά γενετικά όργανα και συνδυασμούς από χρωμοσώματα και γονίδια αλλά και ορμόνες και υποδοχείς αυτών που δεν ακολουθούν τους παραδοσιακούς ορισμούς “άνδρας” και “γυναίκα”.

Αυτή είναι η περίπτωση που συνοψίζεται στον όρο-ομπρέλα «ίντερσεξ».

Έρευνες αποδεικνύουν ότι ένα στα 100 άτομα ίσως έχει ίντερσεξ χαρακτηριστικά. Η Ιμάν Κελίφ είναι κατά τα λεγόμενα μια τέτοια περίπτωση.

Ακούω ήδη φωνές γύρω μου να υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να ενταχθούν νέα γενετικά και άλλα τεστ που θα αναγνωρίζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το φύλο του κάθε αθλητή.

Και αναρωτιέμαι πόσα νέα τεστ; Για πόσους βιοδείκτες;

Που θα μπαίνει το όριο; Μήπως η λύση είναι να υπάρχει και άλλη κατηγορία και για τα ίντερσεξ άτομα στους αγώνες; Ποιος και με ποια κριτήρια θα μπαίνει σε ποια κατηγορία;

Μήπως με αναλύσεις κυτταρικής βιολογίας/γενετικής/υπολογιστικής βιολογίας/επεξεργασίας μεγάλων δεδομένων/Αrtificial inteligence/…/κοκ…γυναίκες-δρομείς ας πούμε, φανεί ότι έχουν μεγαλύτερη αντοχή εξαιτίας κάποιων συνδυασμών γονιδίων ή/και γενετικών πολυμορφισμών και συνεπώς είναι πιο κοντά στην κατηγορία ίντερσεξ ή/και αυτή των αντρών; Και μήπως τελικά αυτός ο αλγόριθμος που θα κατασκευάσουμε συσσωρεύοντας όλη αυτή τη γνώση μπορεί να προβλέψει και ποιος θα κερδίσει και άρα να κάνουμε κατευθείαν την απονομή των μεταλλίων;!

Ή και να τελειώνουμε με αυτή την ιστορία των σύγχρονων ολυμπιακών αγώνων, του εμπορευματοποιημένου θεάματος των αποκλεισμών, των πολυεθνικών, της ντόπας;

Καλά λέω τώρα εγώ… Ας δούμε αύριο τον Αντετοκούνμπο και ας σκεφτούμε πάλι τη βιολογία από μεθαύριο…

*Η Βαρβάρα Τραχανά είναι Βιολόγος και Επίκουρη Καθηγήτρια Κυτταρικής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.