Γανυμήδης: Το κοσμικό χτύπημα στον μεγαλύτερο δορυφόρο του ηλιακού μας συστήματος

Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ο Γανυμήδης ήταν ο όμορφος νέος που απήχθη από τον Δία για να γίνει ο οινοχόος των θεών. Πέρα από τον μύθο, το όνομά του έχει δοθεί σε έναν από τους φυσικούς δορυφόρους του Δία, τον μεγαλύτερο στον ηλιακό μας σύστημα.

Αυτός ο κοσμικός γίγαντας έγινε στόχος ενός αστεροειδούς, μεγαλύτερου ακόμη και από τον βράχο που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι, πέρα από τους μύθους, οι δυνάμεις της φύσης συνεχίζουν να διαμορφώνουν το σύμπαν με τρόπους τόσο απρόβλεπτους όσο και εντυπωσιακούς.

H πρόσκρουση έλαβε χώρα πριν από περίπου 4 δις. χρόνια και σύμφωνα με υπολογιστικά μοντέλα, ο αστεροειδής είχε πιθανότατα διάμετρο 185 μίλια και χτύπησε υπό γωνία 60-90 μοιρών.

Η σύγκρουση ήταν τόσο ισχυρή που δημιούργησε έναν τεράστιο κρατήρα (μια κυκλική ή ελλειπτική κοιλότητα που σχηματίζεται λόγω ισχυρής πρόσκρουσης στην επιφάνεια του εκτοξεύοντας υλικά απο την επιφάνεια προς τα έξω) Γανυμήδη και πιθανότατα προκάλεσε την περιστροφή του δορυφόρου, αλλάζοντας τη θέση του ώστε να βρίσκεται πάντα στην απέναντι πλευρά από τον Δία.

Αυτό το γεγονός επηρέασε σημαντικά τη δομή και τη μορφή του Γανυμήδη, ίσως αλλάζοντας ακόμα και το εσωτερικό του.

Τι λένε οι επιστήμονες

Ο Δρ Ναογιούκι Χιράτα, πλανητικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Κόμπε, αναφέρει ότι τα χαρακτηριστικά αυλάκια στην επιφάνεια του Γανυμήδη θεωρούνταν μέχρι τώρα απομεινάρια από δακτυλίους που σχηματίστηκαν λόγω της πρόσκρουσης ενός γιγάντιου αστεροειδούς. Ωστόσο, δεν ήταν ξεκάθαρο πόσο μεγάλη ήταν η σύγκρουση και ποιες οι επιπτώσεις της.

Σύμφωνα με τη μελέτη του που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports, το κέντρο των αυλών δείχνει σχεδόν απευθείας μακριά από τον Δία, κάτι που θα μπορούσε να συμβαίνει αν η πρόσκρουση είχε προσθέσει επιπλέον βάρος στη ζώνη πρόσκρουσης, προκαλώντας την αποσταθεροποίηση του Γανυμήδη και την περιστροφή του.

Οι υπολογιστικές προσομοιώσεις του Χιράτα δείχνουν ότι ο αστεροειδής θα μπορούσε να έχει προκαλέσει αυτή την περιστροφή, με το σημείο πρόσκρουσης να βρίσκεται πάντα στην αντίθετη πλευρά του φεγγαριού από τον Δία.

Η σύγκρουση αυτή θα είχε σημαντικές συνέπειες για τον Γανυμήδη, ο οποίος είναι μεγαλύτερος από τον Ερμή, καταστρέφοντας εντελώς την αρχική επιφάνειά του και πιθανόν επηρεάζοντας το εσωτερικό του, το οποίο ενδέχεται να περιέχει έναν κρυμμένο ωκεανό αλμυρού νερού.

Αναμονή για επιβεβαίωση ή αμφισβήτηση

Ο Χιράτα δεν αποκλείει άλλες πιθανές εξηγήσεις, αλλά αναμένει ότι το διαστημικό σκάφος Juice της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, το οποίο κατευθύνεται προς τον Δία και τα φεγγάρια του, θα μπορούσε να προσφέρει πρόσθετα στοιχεία για την επιβεβαίωση ή την αμφισβήτηση της θεωρίας του. Το Juice θα αναζητήσει επίσης θύλακες νερού και πηγές ενέργειας που κρίνονται απαραίτητες για τη ζωή στους φυσικούς δορυφόρους

Η εξερεύνηση των φεγγαριών του Δία προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για την κατανόηση της ιστορίας του ηλιακού μας συστήματος. Αυτά τα ουράνια σώματα, με τα αρχαία και ταλαιπωρημένα εδάφη τους, αποτελούν μάρτυρες ενός μακρού και έντονου ιστορικού βομβαρδισμού, που συνεχίζει να διαμορφώνει την επιφάνειά τους μέχρι σήμερα.

Η ανάλυση των χαρακτηριστικών τους, όπως οι κρατήρες και οι αυλάκια, μας δίνει πολύτιμες ενδείξεις για τις καταστροφικές συγκρούσεις του παρελθόντος και τις επιπτώσεις τους στην ανάπτυξη αυτών των δορυφόρων.