Επιστολή πανεπιστημιακών στην ΠτΔ κατά της αστυνόμευσης των ΑΕΙ

22 Ιανουαρίου 2021

Προς την Α.Ε. την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου

Αξιότιμη Κυρία Πρόεδρε,

Με την παρούσα επιστολή μας επιθυμούμε να θέσουμε υπόψη σας, ως ανώτατη Αρχή του Κράτους, ορισμένα ζητήματα που προκύπτουν από το σχέδιο νόμου «Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Προστασία της Ακαδημαϊκής Ελευθερίας, Αναβάθμιση του Ακαδημαϊκού Περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις» σχετικά με τη θέσπιση Πανεπιστημιακής Αστυνομίας και τον υποχρεωτικό έλεγχο της εισόδου στους πανεπιστημιακούς χώρους. Η Ομάδα Πρωτοβουλίας «Όχι Αστυνομία στα Πανεπιστήμια» δημιουργήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο και αποτελείται από μέλη ΔΕΠ όλων των Α.Ε.Ι. της χώρας, που κινητοποιούνται για την αποτροπή της θέσπισης Πανεπιστημιακής Αστυνομίας στους πανεπιστημιακούς χώρους. Ήδη περισσότερα από 1.000 μέλη ΔΕΠ έχουν προσυπογράψει την ιδρυτική ανακοίνωση της Πρωτοβουλίας μας. Αφορμή του παρόντος διαβήματος στάθηκε η καίρια επισήμανσή σας σε βαρύνουσα δημόσια παρέμβασή σας (Εφημερίδα των Συντακτών, 2–3 Ιαν. 2021) ότι, σε μια συγκυρία εντεινόμενων φαινομένων στρέβλωσης της δημοκρατίας, «[ο]ι κυβερνώντες υπονομεύουν, άμεσα ή έμμεσα τις μείζονες εγγυήσεις του κράτους δικαίου: την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθεροτυπία και την ελεύθερη έκφραση».

Απευθυνόμαστε σήμερα σε εσάς, ως πρώτη πολίτη της χώρας, στην οποία το Σύνταγμα απονέμει την έκδοση και δημοσίευση των νόμων που ψηφίζει η Βουλή των Ελλήνων, για να σας καταθέσουμε την αγωνία μας για το γεγονός ότι τέτοια ακριβώς απειλή υπονόμευσης του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας στη χώρα μας ενέχουν ορισμένες διατάξεις του σχεδίου νόμου που έθεσε προσφάτως σε διαβούλευση το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Συγκεκριμένα, τα παρακάτω συνιστούν μέτρα που, πέραν της εξαιρετικά αμφίβολης αποτελεσματικότητάς τους, καταλύουν τη βασικότερη πρόνοια του Συντάγματός μας για τη θεσμική εγγύηση της ελευθερίας της επιστήμης, της έρευνας και της διδασκαλίας στα Πανεπιστήμια: α. η εκ του νόμου επιβολή υποχρεωτικού ελέγχου εισόδου στους πανεπιστημιακούς χώρους, β. η εγκατάσταση στα Α.Ε.Ι. ειδικών μονάδων της Ελληνικής Αστυνομίας, γ. η υπαγωγή τους στον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, δ. η ανάθεση στις μονάδες αυτές της αρμοδιότητας να επιτηρούν προληπτικά τους χώρους των Α.Ε.Ι.. Το γεγονός δε ότι έχετε διατελέσει Πρόεδρος του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου της χώρας, ενθαρρύνει την προσδοκία μας ότι θα συμμεριστείτε την ανησυχία μας για τη σοβαρή αυτή απόκλιση από την πλήρη αυτοδιοίκηση που το άρθρο 16§5 επιφυλάσσει στα Α.Ε.Ι., και κατά συνέπεια από τη νομιμότητα του δημοκρατικού μας κράτους δικαίου.

Είναι αυτονόητο ότι οι πανεπιστημιακοί χώροι δεν είναι κάποιο «άβατον», ούτε στο εσωτερικό τους ισχύουν άλλοι νόμοι. Αποτελεί όμως μια από τις πιο ξεκάθαρες εκφάνσεις της Δημοκρατίας μας, όπως σε όλα τα δημοκρατικά κράτη της Ευρώπης, ότι η ευθύνη της τήρησης του νόμου εντός του Πανεπιστημίου ανήκει κατ’ αρχήν στα ίδια του τα όργανα. Ασφαλώς, είμαστε οι τελευταίοι που θα αρνηθούμε ότι τα ελλείμματα προστασίας σε χώρους πανεπιστημίων είναι υπαρκτά. Γνωρίζουμε ότι τέτοια ζητήματα μερικές φορές υπονομεύουν την ακαδημαϊκή ελευθερία και πλήττουν σε κάθε περίπτωση το κύρος των Α.Ε.Ι.. Έχουμε όμως την πεποίθηση, ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και εργαζόμενοι σε αυτούς τους χώρους, ότι η φύλαξη και προστασία πρέπει να αντιμετωπιστεί τόσο με βαθιά επίγνωση της ιδιαιτερότητας της εκπαιδευτικής δημόσιας λειτουργίας των Α.Ε.Ι., με τη συναίνεση της πανεπιστημιακής κοινότητας, όσο και με αποτελεσματικούς τρόπους, στο πλαίσιο των οποίων η αστυνομική εμπλοκή είναι το έσχατο μέσο. Επιπλέον, όμως, είναι ανάγκη η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων να υλοποιηθεί από υπηρεσίες που θα επιλέξει η ίδια η Διοίκηση των Α.Ε.Ι., η οποία θα είναι αρμόδια να αποφασίσει για τη λειτουργία και την ειδική εκπαίδευση του προσωπικού, με βάση ειδικά σχέδια που υπεύθυνα και συμμετοχικά θα έχουν καταρτιστεί από τα Α.Ε.Ι..

Τέλος, απευθυνόμαστε σε εσάς διότι, πέραν της κορυφαίας θεσμικής σας ιδιότητας, έχετε επανειλημμένα και εμπράκτως επιδείξει ιδιαίτερη προσωπική ευαισθησία σε ζητήματα σεβασμού θεμελιωδών δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Για τον λόγο αυτόν ελπίζουμε να συμμεριστείτε και προσωπικά την αγωνία μας μπροστά στο ενδεχόμενο να κληθούμε να διαπλάσουμε ελεύθερους και υπεύθυνους επιστήμονες και πολίτες υπό καθεστώς αστυνομικής επιτήρησης.

Για την καλύτερη ενημέρωσή σας, επισυνάπτουμε κείμενο προτάσεων που επεξεργάστηκαν μέλη της Πρωτοβουλίας και ήδη κατατέθηκε στο Υπουργείο. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση.

Με ευχαριστίες για την προσοχή Σας και ευελπιστώντας στη θετική Σας ανταπόκριση, παρακαλούμε δεχθείτε τη διαβεβαίωση των αισθημάτων εκτίμησής μας.

Εκ μέρους της Πρωτοβουλίας Πανεπιστημιακών Δημήτρης Ακριβούλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Σοφία Βιδάλη, Καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Ανδρέας Τάκης, Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου, Νομική Σχολή ΑΠΘ Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, Καθηγητής Δικαίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Κοσμήτορας Σχολής Οικονομικών και Περιφερειακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας